Więcej praw dla podwykonawców w przetargach

W dniu 1 czerwca 2017 r. wszedł w życie art. 1 ustawy o zmianie niektórych ustaw celem ułatwienia dochodzenia wierzytelności. Na podstawie tegoż przepisu zmieniono art. 6471 kodeksu cywilnego.

Celem zmiany przepisów jest wyeliminowanie sytuacji, w których Podwykonawcy ponoszą maksymalny ciężar ekonomiczny prowadzenia prac budowlanych przy jednocześnie wysokim ryzyku braku uzyskania należytego wynagrodzenia, gdy prace są zlecane przez generalnego wykonawcę – będącego nieuczciwym kontrahentem.

Przepis art. 6471 kodeksu cywilnego w brzmieniu przed wejściem w życie zmian był dość niefortunnie sformułowany, a jego interpretacja wymagała interwencji orzecznictwa sądów powszechnych. Ustawodawca w każdym przypadku tworzenia normy prawnej powinien wyważyć interesy adresatów tej normy. Natomiast w przypadku komentowanego przepisu są to interesy uczestników procesu inwestycyjnego, Inwestora, Generalnego Wykonawcy, Podwykonawcy – pozostające we wzajemnej sprzeczności.

W myśl zmienionych przepisów, Inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia podwykonawców, z tym że mając na uwadze wyżej wskazaną powinność wyważenia interesów uczestników procesu inwestycyjnego jednocześnie określono przesłanki ponoszenia przez Inwestora odpowiedzialności za cudze zobowiązania.

Przede wszystkim Inwestor mimo braku posiadania formalnej umowy z podwykonawcą będzie zobowiązany do zapłaty za wykonane przez tego ostatniego roboty budowlane, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót. Jeżeli Inwestor nie zamierza ponosić odpowiedzialności solidarnej wraz z generalnym wykonawcą za należności podwykonawcy powinien w ciągu trzydziestu dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia, złożyć podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę.

W tym zakresie również wzięto pod uwagę interes Inwestora i wyeliminowano obowiązujące przed 1 czerwca 2017 r. domniemanie, iż brak pisemnego sprzeciwu Inwestora w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu uważany był za wyrażenie zgody na zawarcie umowy. Zastosowanie przedmiotowego przepisu we wcześniejszym brzmieniu w praktyce powodowało ogromną liczbę komplikacji.

Po pierwsze umowa wykonawcy z podwykonawcą mogła być przedstawiona tylko przez wykonawcę, który wcale nie musi być zainteresowany działaniem na korzyść podwykonawcy i umożliwienia mu skorzystania z odpowiedzialności solidarnej Inwestora. Po drugie, w szczególności na dużych placach budowy termin 14 dni na ocenę, czy Inwestor jest w stanie zgodzić się na wzięcie na siebie solidarnej odpowiedzialności był rażąco krótki.

Zgodnie ze znowelizowanym przepisem art. 6471 § 2 kodeksu cywilnego nie trzeba dokonywać zgłoszenia wykonywania prac powierzonych podwykonawcy, jeżeli inwestor i wykonawca określili w umowie, zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych przez oznaczonego podwykonawcę.

Co jest również istotne z punktu widzenia ewentualnych procesów sądowych doprecyzowano, iż zgłoszenie oraz sprzeciw wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

W poprzednim stanie prawnym zabrakło przepisu, który zakreślałby granicę odpowiedzialności Inwestora. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia nawet słusznościowych, ponieważ przedmiotowa koncepcja solidarnej odpowiedzialności opiera się na założeniu, iż Inwestor odpowiada za cudzy dług, a dokładniej rzecz biorąc za należność wykonawcy względem lub podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy.

Należy pozytywnie ocenić zmieniony art. 6471 § 3 kodeksu cywilnego, według którego Inwestor ponosi odpowiedzialność za zapłatę podwykonawcy wynagrodzenia w wysokości ustalonej w umowie między podwykonawcą a wykonawcą. W przypadku, gdy wartość ta przekracza wynagrodzenie należne wedle umowy wykonawcy odpowiedzialność Inwestora za zapłatę podwykonawcy wynagrodzenia jest ograniczona do wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy za roboty budowlane określone przedmiotowo w umowie bądź zgłoszeniu.

W zakresie regulacji prawnych odnoszących się do branży przedmiotowej przepis ma niebagatelne znaczenie, w szczególności na gruncie budowli prowadzonych bez konieczności stosowania przepisów prawa zamówień publicznych. Akurat w przypadku prowadzenia prac wynagradzanych z publicznych środków ustawa prawa zamówień publicznych zakreśla konkretne ramy prawne chroniące uczestników procesu.

Adresaci przedmiotowego przepisu przede wszystkim liczą na to, że nie będą się już powtarzały patologie, w których główny wykonawca pomimo braku osobistego wykonywania prac inkasował całe wynagrodzenie, natomiast podwykonawca mimo kompletnego zrealizowania prac zmuszony był ogłosić upadłość, ponieważ nie był w stanie zrealizować zobowiązań zaciągniętych na poczet wykonywania prac.

Kancelaria Prawna Skarbiec