Podatki od kryptowaluty

Zgodnie ze słowniczkami ustawowymi w ustawie o PIT i CIT, ilekroć mowa jest o wirtualnej walucie, rozumie się przez to „walutę wirtualną w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 26 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu”. Tym samym należy zajrzeć do ww. aktu prawnego, zgodnie z którym waluta wirtualna to „cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:

• prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
• międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
• pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
• instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
• wekslem lub czekiem

– oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego”.

Kryptowaluta doczekała się zatem własnej definicji. Nie oznacza to jednak, że Polska uznała taką walutę za prawny środek płatniczy. W powyższym przepisie wprost wskazano, że wirtualna waluta nie jest prawnym środkiem płatniczym. Nie jest ona również pieniądzem elektronicznym ani tym bardziej instrumentem finansowym. Jest natomiast cyfrowym odwzorowaniem wartości (innym niż elementy wymienione w pkt a-e), które da się wymienić na prawny środek płatniczy, akceptowanym, jako środek takiej wymiany. Może być przechowywana, przeniesiona, a także może być przedmiotem elektronicznego obrotu. Definicja ta obejmuje zarówno tzw. kryptowaluty, jak i scentralizowane waluty wirtualne. Użyte pojęcie jest dosłownym tłumaczeniem pojęcia „virtual currencies” stosowanego przez FATF (ang. Financial Action Task Force) dla określenia walut niebędących prawnymi środkami płatniczymi i obejmującego zarówno kryptowaluty (takie jak np. Bitcoin, Monero, Litecoin itp.), jak również scentralizowane waluty wirtualne (takie jak np. WebMoney czy PerfectMoney). Scentralizowana waluta wirtualna posiada jednego centralnego administratora, który zarządza jej wydawaniem i dystrybucją, a także prowadzi centralny rejestr płatności i ma uprawnienie do wykupu jednostek danej waluty wirtualnej.

Właściwie do czasu uchwalenia nowych przepisów nie było do końca wiadomo, do jakiego źródła należy zaliczyć przychód z kryptowaluty, oraz czy transakcja wymiany kryptowaluty na kryptowalutę podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, co można tak naprawdę zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

W roku 2018 pojawiło się kilka rozwiązań, jak np. kwietniowy komunikat Ministerstwa Finansów, który następnie został zmieniony i ogłoszono, że trwają prace nad korzystniejszym rozwiązaniem. Komunikaty te nie rozwiały wątpliwości, zwłaszcza w zakresie transakcji wymiany crypto = crypto. W tzw. międzyczasie pojawił się już znany powszechnie wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 9 maja 2018 r. (sygn. akt I SA/Ol 202/18), zgodnie z którym „Przy braku technicznej możliwości ustalenia rzeczywistej podstawy opodatkowania transakcji, brak jest podstawy zobowiązania do rozpoznania przychodu w momencie zamiany jednej kryptowaluty na inną”. Jak jednak wiadomo, władza sądownicza prawa nie tworzy, zatem wątpliwości narosły. Jak poradziła sobie z tym fantem legislacja?

Do 31 grudnia 2018 r. przychody z odpłatnego zbycia kryptowalut zaliczano do źródła przychodów z praw majątkowych. Od stycznia 2019 r. obowiązują jednak nowe regulacje. Zgodnie z nimi przychody z odpłatnego zbycia wirtualnej waluty zalicza się do przychodów z kapitałów pieniężnych (PIT). Przez odpłatne zbycie waluty wirtualnej rozumie się natomiast wymianę takiej waluty na „prawny środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną”. W podatku dochodowym od osób prawnych przychód z „wymiany waluty wirtualnej na środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub z regulowania innych zobowiązań walutą wirtualną” uważa się za przychód z zysków kapitałowych.

Jednocześnie zaznaczyć trzeba, iż w powyższych ustawach wprost uregulowano, że do przychodów nie zaliczamy wartości waluty wirtualnej otrzymanej w zamian za inną taką walutę. Tym samym rozwiano wszelkie wątpliwości dotyczące konieczności rozliczania przychodu z tytułu transakcji wymiany kryptowaluty na inną kryptowalutę.

Każdy przychód może zostać pomniejszony o koszt jego uzyskania. Jak jest zatem w przypadku przychodu z tytułu odpłatnego zbycia wirtualnej waluty? Kosztami uzyskania przychodów z takiego tytułu mogą być jedynie udokumentowane wydatki poniesione bezpośrednio na nabycie waluty wirtualnej, a także koszty związane ze zbyciem tej waluty.

Do takich kosztów zalicza się wydatki poniesione na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, świadczących usługi w zakresie (1) wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi, (2) wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi, (3) pośrednictwa w takich wymianach, prowadzenia w formie elektronicznej „zbiorów danych identyfikacyjnych zapewniających osobom uprawnionym możliwość korzystania z jednostek walut wirtualnych, w tym przeprowadzania transakcji ich wymiany”.

Przykładem są tu m.in. podmioty prowadzące giełdy walut wirtualnych czy kantory walut wirtualnych. Jako przychody wymienić można przychody ze sprzedaży walut wirtualnych na giełdzie, w kantorze oraz na wolnym rynku, czyli przychody z wymiany waluty wirtualnej na prawny środek płatniczy. Na równi ze sprzedażą walut wirtualnych traktowana będzie zapłata takimi walutami za towar, usługę lub prawo majątkowe niebędące walutą wirtualną oraz regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną. W tym przypadku przychód z kapitałów pieniężnych będzie odpowiadał cenie zakupionego towaru lub usługi. Wymiana pomiędzy walutami wirtualnymi, niezależnie od tego, czy dokonywana na giełdzie, czy też jednostkowo, pozostanie obojętna w podatku dochodowym.

Zgodnie z najnowszymi regulacjami nadwyżka kosztów uzyskania przychodów nad przychodami z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej uzyskanymi w danym roku podatkowym powiększa podatnikowi koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia kryptowaluty, poniesione w roku podatkowym następnym. Tym samym, jeśli wykażemy stratę w rozliczeniu za 2019 r., wówczas nadwyżka kosztów nad przychodami „przejdzie”, kolokwialnie mówiąc, na rok następny. Co ważne, do źródła przychodu dot. zbycia waluty wirtualnej nie mają zastosowania zwykłe przepisy o stracie podatkowej.

Stawka podatku od dochodu z tytułu odpłatnego zbycia wirtualnej waluty (kryptowaluty), z uwagi na tytuł przychodu, jakim są kapitały pieniężne (PIT) oraz zyski kapitałowe (CIT), jest stała i wynosi 19%. Dochodem jest oczywiście różnica pomiędzy przychodem a wydatkami zaliczonymi do kosztów uzyskania tego przychodu. Dochodów tych nie łączy się z innymi dochodami podatnika. Jednakże dochody takie łączy się z dochodami zagranicznymi z tytułu zbycia wirtualnej waluty, a od podatku obliczonego od takiej łącznej sumy odlicza się kwotę równą podatkowi zapłaconemu za granicą. Odliczenie nie może natomiast przekroczyć tej części podatku, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą.

Co jednak z rozliczeniem lat poprzednich? Czy jeśli ktoś rozliczył taką transakcję, może złożyć korektę, lub ewentualnie wniosek o zwrot nadpłaty? Wydaje się, że w przypadku takich rozliczeń nowe przepisy nie będą jednak miały zastosowania i obejmą dopiero rozliczenie za 2019 r.