Transakcje kontrolowane
Transakcje kontrolowane to identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron działania o charakterze gospodarczym, w tym przypisywanie dochodów do zagranicznego zakładu, których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań istniejących między stronami, i które mogą mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego.
Definicja ta obejmuje trzy kluczowe elementy:
- Działania o charakterze gospodarczym,
- Identyfikowanie działań na podstawie rzeczywistych zachowań stron,
- Ustalanie lub narzucanie warunków w wyniku powiązań.
W przypadku współwystępowania tych elementów, mówimy o transakcji kontrolowanej.
Ocena, czy konkretne działanie stanowi transakcję kontrolowaną, powinna następować indywidualnie dla każdego przypadku, z uwzględnieniem jego specyfiki. Wynik oceny może być różny z perspektywy każdej ze stron uczestniczących w transakcji. Dlatego nie zawsze obie strony uznać muszą to samo działanie za transakcję kontrolowaną. Różne strony mogą mieć różną perspektywę co do charakteru gospodarczego danego działania.
Transakcje kontrolowane w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) odnoszą się do transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi, które mogą mieć wpływ na wysokość dochodu podlegającego opodatkowaniu. Zgodnie z przepisami ustawy, w przypadku takich transakcji istnieje obowiązek dokumentacyjny oraz konieczność stosowania cen transferowych zgodnych z zasadą ceny rynkowej (arm’s length principle).
Oto kluczowe aspekty transakcji kontrolowanej:
Podmioty powiązane: Transakcje kontrolowane występują pomiędzy podmiotami, które są ze sobą powiązane kapitałowo, osobowo lub organizacyjnie. Powiązania mogą obejmować np. posiadanie udziałów, członkostwo w organach zarządzających, czy inne formy kontrolowania lub wpływania na działalność drugiego podmiotu.
Zakres transakcji: Transakcje kontrolowane mogą obejmować szeroki zakres działań, w tym sprzedaż towarów, świadczenie usług, licencje, finansowanie (pożyczki), oraz inne transakcje mające wpływ na dochód podlegający opodatkowaniu.
Dokumentacja cen transferowych: Podmioty uczestniczące w transakcjach kontrolowanych są zobowiązane do sporządzania dokumentacji cen transferowych. Dokumentacja ta powinna zawierać informacje na temat transakcji, metod ustalania cen, oraz analizy porównawczej, mającej na celu wykazanie, że ceny stosowane w transakcjach kontrolowanych są zgodne z zasadą ceny rynkowej.
Zasada ceny rynkowej: Podmioty powiązane muszą ustalać ceny w transakcjach kontrolowanych w taki sposób, jakby były to transakcje między niezależnymi podmiotami na rynku (arm’s length principle). Oznacza to, że warunki transakcji powinny być porównywalne do tych, które zostałyby ustalone w analogicznych transakcjach między podmiotami niepowiązanymi.
Obowiązki raportowe: W określonych przypadkach podmioty powiązane są zobowiązane do składania formularzy i raportów do organów podatkowych, w których wykazują szczegóły dotyczące transakcji kontrolowanych. Przykładem takiego formularza jest TPR-C (formularz informacji o cenach transferowych).
Sankcje i kary: Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących transakcji kontrolowanych, w tym brak odpowiedniej dokumentacji, może skutkować nałożeniem sankcji podatkowych, w tym kar finansowych oraz doszacowaniem dochodu przez organy podatkowe.
Transakcje kontrolowane są kluczowym elementem w systemie podatkowym, mającym na celu przeciwdziałanie erozji bazy podatkowej oraz przesuwaniu dochodów do jurysdykcji o niższych stawkach podatkowych. Prawidłowe rozliczanie takich transakcji oraz sporządzanie wymaganej dokumentacji jest istotne dla zapewnienia zgodności z przepisami prawa podatkowego.
Transakcje kontrolowane – publikacje Kancelarii Prawnej Skarbiec
Robert Nogacki: Projekt interpretacji ogólnej w sprawie definicji transakcji kontrolowanej
2021-08-06: W ostatnich latach można zaobserwować dużą dynamikę zmian w zakresie przepisów o cenach transferowych. Immanentną cechą zmian jest powstanie niepewności oraz możliwości różnego rozumienia zmiany, co prowadzić może do rozbieżności w interpretacji przepisów. Ministerstwo Finansów w dniu 31 marca 2021 r. skierowało zawiadomienie o rozpoczęciu konsultacji podatkowych w sprawie projektu interpretacji ogólnej Ministra Finansów, Funduszy I Polityki Regionalnej w sprawie definicji transakcji kontrolowanej (publikacja projektu 1 kwietnia 2021 r.). Od tego, czy określona transakcja stanowi transakcję kontrolowaną, zależy m.in. dokumentowanie oraz raportowanie cen transferowych.
Robert Nogacki: Organ w niedozwolony sposób interpretował przepisy, tak by móc uznać transakcję za kontrolowaną
2021-03-05: Trzech z pięciu wspólników chciało wystąpić ze spółki zgodnie z oraz w oparciu o regulacje Kodeksu spółek handlowych, poprzez dobrowolne umorzenie udziałów bez wynagrodzenia. Fiskus uznał jednak, że choć – jak deklaruje przedsiębiorca – po stronie spółki nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, to jednak uznał to umorzenie za transakcję kontrolowaną. To z kolei pozwala organom podatkowym zastosować w stosunku do spółki przepisy o cenach transferowych i dokonać weryfikacji prawidłowości ustalenia przez wspólników wysokości tego przychodu. Spółka wygrała spór z fiskusem w sądzie, który orzekł, że: „…przepis art. 199 k.s.h. daje podstawy do dobrowolnego umorzenia udziałów, jeśli umowa spółki tak stanowi, a jeśli wspólnik wyrazi na to zgodę, umorzenie może nastąpić bez wynagrodzenia. (…) I to niezależnie od tego, czy dobrowolne umorzenie udziałów bez wynagrodzenia ma miejsce między podmiotami powiązanymi, czy niepowiązanymi” (wyrok WSA w Poznaniu z 17 listopada 2020 r., sygn. akt I SA/Po 453/20).
Robert Nogacki: Warunki oceny, czy transakcja kontrolowana ma charakter jednorodny
2021-01-25: Przepisy w zakresie dokumentacji cen transferowych zmieniają się praktycznie co roku. Fiskus coraz większą wagę przykłada do tego tematu, stąd też potrzeba licznych zmian. Jedną z nich jest zmiana w zakresie podmiotów zobowiązanych do raportowania transakcji. Przy wypełnieniu obowiązku przygotowania dokumentacji cen transferowych za 2019 r. nie jest już ważna wysokość przychodów i kosztów wygenerowanych przez podatnika czy też wartość transakcji z jednym podmiotem, ale wysokość poszczególnych transakcji o charakterze jednorodnym. Może to mieć istotne znaczenie przy ustalaniu, czy podmiot w danym roku będzie w ogóle zobowiązany do przygotowania dokumentacji cen transferowych.