Trybunał Konstytucyjny uznał za sprzeczne z Konstytucją RP przepisy ograniczające do stawki minimalnej zwrot wynagrodzenia obrońcy w postępowaniach niewymagających przeprowadzenia rozprawy
Wyrokiem z 4 października Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją RP przepisy art. 632 pkt 2 w związku z art. 616 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego w związku z § 15 ust. 2 w związku z § 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie w zakresie, w jakim ograniczają możliwość przyznania osobie, wobec której umorzono postępowanie karne, zwrot poniesionych kosztów wynagrodzenia obrońcy jedynie do wysokości stawki minimalnej (sygn. akt SK 105/20).
W ocenie Trybunału § 15 ust. 2 rozporządzenia jest sprzeczny z zasadą niedyskryminacji w zakresie prawa do zwrotu poniesionych kosztów obrony w postępowaniu karnym, bo w sposób nieuzasadniony różnicuje uzyskanie zwrotu poniesionych kosztów na wynagrodzenie profesjonalnego obrońcy w zależności od tego, czy w postępowaniu była przeprowadzana rozprawa, bez jakiejkolwiek podstawy prawnej.
Autor skargi konstytucyjnej podniósł, że w jednym z postepowań prokurator umorzył śledztwo wobec podejrzanego. Gdy uwolniony od zarzutów wniósł o zwrot kosztów obrony, sąd rejonowy zasądził na jego rzecz od Skarbu Państwa kwotę 600 zł. Uzasadniając tak niską kwotę wynagrodzenia sąd wskazał, że zgodnie z ww. przepisami opłatę w sprawach niewymagających przeprowadzania rozprawy ustala się w wysokości równej stawce minimalnej.
Jak podniósł wnoszący skargę konstytucyjną, owe przepisy w tym kształcie naruszają m.in. zasadę demokratycznego państwa prawnego, sprawiedliwości, oraz zasadę równości wobec prawa. Osoba, wobec której umorzono postępowanie karne, a która poniosła koszty swej obrony w wysokości wyższej niż stawka minimalna, nie otrzymuje bowiem pełnego zwrotu poniesionych kosztów obrony, co prowadzi do swoistego finansowego „ukarania” osób niewinnych. Jednocześnie kwestionowane przepisy prowadzą do nieuzasadnionego nierównego traktowania osób o tożsamym statusie procesowym, ponieważ wyłącznie osoby, wobec których umorzono postępowanie karne, a których koszty ustanowienia obrońcy były niższe lub równe wysokości stawek minimalnych, mogą otrzymać zwrot tych kosztów w całości. Ponadto przepisy te naruszają wynikającą z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP zasadę równości między osobami, wobec których postępowanie zostało umorzone na etapie śledztwa, a osobami, wobec których postępowanie zostało umorzone po przeprowadzeniu rozprawy. Te drugie mogą liczyć na zwrot kosztów obrony w wysokości 6-krotności stawki minimalnej.
