Informacje SCAC – źródło przewlekłych kontroli VAT i jak sobie z tym radzić
Kontrole podatkowe, zwłaszcza te związane z dodatkową weryfikacją zwrotu podatku VAT, mają to do siebie, że są nieustannie przedłużane. Powody ku temu są różne. Przegląd czynności podejmowanych przez organy podatkowe prowadzi jednak do wniosku, iż ich kontrole najczęściej są wywołane uporczywym składaniem przez te organy powtarzających się zapytań do administracji podatkowych innych państw, zwanych informacjami SCAC. Czy istnieje realna konieczność notorycznego sięgania po nie? Czy można skutecznie przeciwdziałać takiemu przedłużaniu kontroli?
Czym jest informacja SCAC i do czego służy
Podstawowym aktem prawnym Unii Europejskiej regulującym zagadnienie wymiany informacji o VAT pomiędzy państwami członkowskimi pozostaje nadal dyrektywa Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylająca dyrektywę 77/799/EWG. Zgodnie z tą dyrektywą wniosek o udzielenie informacji o VAT oraz odpowiedź na taki wniosek są przesyłane przy użyciu standardowego formularza wymiany informacji SCAC (SCAC – Stały Komitet Współpracy Administracyjnej).
Do standardowych formularzy można załączać wszelkie inne dokumenty, ich uwierzytelnione kopie lub wyciągi z nich, np. faktury VAT, dokumenty potwierdzające zapłatę za towar czy międzynarodowe listy przewozowe CMR.
W Polsce natomiast obowiązuje Ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (Dz.U. z 2017 r. poz. 648), która implementuje do polskiego porządku prawnego dyrektywy Rady UE z lat 2014–2016, zmieniające dyrektywę Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r.
Ocena funkcjonowania systemu oraz problemy z tym związane
Analizując przepisy prawne, należy zwrócić uwagę, iż procedura wymiany informacji w sprawach podatkowych jest z natury rzeczy dla polskich podatników powolna i uciążliwa. Miesiącami czekają oni na udzielenie odpowiedzi przez organy państwa członkowskiego. Problemem jest także mała wiarygodność przekazywanych danych. Dotyczy to przede wszystkim rozbieżności w informacjach statystycznych czy zmian z mocą wsteczną w systemie VIES (często okazuje się, że kontrahent na dzień zawarcia transakcji był aktywny w systemie VIES, natomiast z informacji SCAC otrzymujemy informację, że już aktywny nie jest).
Należy podkreślić, iż Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za prawdziwość informacji uzyskanych za pośrednictwem internetowego narzędzia VIES ze względu na to, że informacje pochodzą z krajowych baz danych, nad którymi Komisja nie ma kontroli. Tym samym informacje uzyskane od państwa członkowskiego na formularzu wymiany SCAC często różnią się od danych, którymi dysponował przedsiębiorca w momencie zawierania transakcji.
Nowe przepisy unijne nie stanowią dużego udogodnienia dla podatników i w praktyce nie zmieniają czasu oczekiwania podatnika na odpowiedź od organu podatkowego innego państwa członkowskiego. Organ współpracujący ma na nią sześć miesięcy od daty otrzymania wniosku o udzielenie informacji, a w przypadku gdy nie jest w stanie odpowiedzieć na wniosek w tym terminie, może on być wydłużony.
Jak wykazują sprawozdania Komisji Unii Europejskiej, prawie połowa wnioskodawców otrzymuje odpowiedzi z opóźnieniem, a więc zazwyczaj nie jest dotrzymywany sześciomiesięczny termin udzielenia odpowiedzi. Ponadto stwierdzono, że pewna liczba wniosków pozostaje bez odpowiedzi od roku lub dłużej.
Powoduje to, iż kontrole podatkowe czy postępowania podatkowe prowadzone przez organy podatkowe są rażąco przewlekłe oraz znacząco przekraczają terminy, o których mowa w ordynacji podatkowej. Tym samym termin zwrotu podatku VAT podlegającego weryfikacji w ramach kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego ulega wydłużeniu.
Należy wskazać również, iż uzyskane przez organ podatkowy informacje od innego państwa członkowskiego:
- często stanowią informacje, którymi już dysponował organ wnioskujący lub ograniczają się do informacji, iż nie ma kontaktu z kontrahentem podatnika,
- w wielu przypadkach odpowiedzi organów są wzajemnie sprzeczne lub powołują się na sprzeczne ze sobą wyniki „rozmów” z pracownikami kontrahenta,
- w większości przypadków, nawet w przypadku stwierdzonych u kontrahenta podatnika nieprawidłowości, przekazywane informacje nie są wystarczająco szczegółowe.
Innymi słowy, jakość wymienianych na formularzu SCAC informacji o domniemanych nadużyciach z udziałem polskiego podatnika VAT pozostawia wiele do życzenia.
Informacje uzyskane przez organ podatkowy na formularzu SCAC jako dowód w sprawie
Nieterminowe udzielenie odpowiedzi przez administrację podatkową państwa członkowskiego może być podstawą stwierdzenia przewlekłości postępowania podatkowego (w takiej sytuacji należy zweryfikować aspekt niezbędności zweryfikowania kontrahentów w stosunku do kontroli przeprowadzanej u podatnika), natomiast niekompletne bądź sprzeczne informacje mogą stanowić podstawę do zakwestionowania ich mocy dowodowej przed polskimi organami podatkowymi lub sądami administracyjnymi.
Ponadto, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE, jeżeli nieprawidłowości zostaną stwierdzone u kontrahenta unijnego, to podmioty, które nieświadomie uczestniczyły w oszustwie podatkowym, nie mogą zostać pozbawione prawa do odliczenia z tego powodu, że transakcja poprzedzająca jego dostawę bądź następująca po jego dostawie miała charakter oszukańczy (sygn. C-354/03, C-355/03 i C-484/03).
Kancelaria Prawna Skarbiec
