Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (klauzula GAAR)

Powyższe nie oznacza jednak, że nie toczą się żadne postępowania w oparciu o tę klauzulę, dlatego przedsiębiorcy powinni mieć świadomość jej istnienia i że w każdej chwili może zostać wobec nich zastosowana. Czym w takim razie jest klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania?

Zgodnie z postanowieniami art. 119a Ordynacji podatkowej, „Czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania).”.

Powyższe oznacza, że aby czynność nie skutkowała osiągnięciem korzyści podatkowej spełniać ma kilka warunków:

• osiągnięcie korzyści podatkowej ma być sprzeczne w danych okolicznościach z przedmiotem bądź celem ustawy albo jej przepisu, a jednocześnie
• osiągnięcie tej korzyści ma być głównym lub jednym z głównych celów dokonania tej czynności, a ponadto,
• sposób działania ma być sztuczny.

W przypadku zastosowania klauzuli GAAR skutki podatkowe danej czynności określa się na podstawie stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej. Czynnością odpowiednią jest natomiast taka czynność, której podmiot mógłby dokonać, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem celami, innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej, która jest sprzeczna z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej albo jej przepisu, a sposób działania nie byłby sztuczny. Czynność odpowiednia może polegać również na zaniechaniu działania.

Pojęciem nieodłącznie powiązanym z klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania, jest korzyść podatkowa, która zgodnie z definicją ustawową, polega na:

• niepowstaniu zobowiązania podatkowego,
• odsunięciu w czasie powstania zobowiązania podatkowego,
• obniżeniu wysokości zobowiązania podatkowego,
• powstaniu straty podatkowej,
• zawyżeniu straty podatkowej,
• powstaniu nadpłaty albo zawyżeniu kwoty nadpłaty,
• powstaniu prawa do zwrotu podatku albo zawyżeniu zwrotu podatku,
• braku obowiązku pobrania podatku przez płatnika,
• podwyższeniu kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy,
• niepowstaniu obowiązku lub odsunięciu w czasie powstania obowiązku sporządzania i przekazywania informacji podatkowych, w tym informacji o schematach podatkowych.

Kryterium to uważa się za spełnione, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności oraz faktów trzeba przyjąć, że podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami, innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej, mógłby zasadnie wybrać inny sposób postępowania. Chodzi tu o taki sposób postępowania, z którym nie wiązałoby się uzyskanie korzyści podatkowej, a korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści, którą podmiot spodziewa się osiągnąć.

Postępowanie w sprawie unikania opodatkowania prowadzi Szef Krajowej Administracji Skarbowej, albo je wszczynając, albo przejmując już toczącą się kontrolę podatkową, kontrolę celno-skarbową, bądź postepowanie podatkowe. Przejęcie toczącej się już procedury następuje w części albo w całości, na wniosek organu prowadzącego. Dotyczy to wyłącznie tych procedur, w których w sprawach:

1) określenia lub ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego,

2) określenia wysokości straty podatkowej,

3) stwierdzenia nadpłaty lub określenia wysokości nadpłaty albo zwrotu podatku,

4) odpowiedzialności płatnika za podatek niepobrany lub pobrany a niewpłacony, oraz odpowiedzialności podatnika za podatek niepobrany przez płatnika,

5) o zakresie odpowiedzialności lub uprawnień spadkobiercy może być wydana decyzja z zastosowaniem klauzuli unikania opodatkowania.

W toku takiego postępowania Szef Krajowej Administracji Skarbowej może zasięgnąć opinii Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania co do zasadności zastosowania klauzuli o unikaniu opodatkowania. W razie stwierdzenia przez Szefa KAS, że w sprawie nie zachodzą przesłanki zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, Szef KAS umarza to postępowanie lub przekazuje sprawę właściwemu organowi podatkowemu.

Do takiego postępowania mają zastosowanie wszystkie przepisy proceduralne odnoszące się również do innych postępowań. Od decyzji wydanej przez Szefa KAS, w której zastosowano klauzulę GAAR, służy odwołanie.

Przed postępowaniem w sprawie unikania opodatkowania nie chroni interpretacja indywidualna. Co więcej, Szef Krajowej Informacji Skarbowej odmawia wydawania takich interpretacji jeśli stwierdzi, że w sprawie może być zastosowana klauzula obejścia prawa. Do ochrony podatnika przed zastosowaniem art. 119a Ordynacji podatkowej służą opinie zabezpieczające. Opinia taka wydawana jest na wniosek, przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, jeżeli przedstawione we wniosku okoliczności wskazują, że do wskazanej w nim korzyści podatkowej nie ma zastosowania klauzula obejścia prawa. Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej podlega opłacie w wysokości 20 000 zł.

Jedną z głównych specjalizacji Kancelarii Prawnej Skarbiec jest prawo podatkowe i postępowania podatkowe, w tym również reprezentacja klientów w postępowaniu podatkowym z zastosowaniem klauzuli obejścia prawa. Obecnie każda wszczęta procedura podatkowa, jeśli w jej toku organ stwierdzi, że doszło do osiągnięcia korzyści podatkowej, może zostać przejęta przez Szefa KAS do prowadzenia w oparciu o klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania. Stwarza to ogromne ryzyko dla przedsiębiorców, dlatego nie należy reprezentować się przed organem podatkowym samodzielnie.

Poza usługą reprezentacji strony postępowania podatkowego z zastosowaniem art. 119a Ordynacji podatkowej, eksperci Kancelarii Prawnej Skarbiec pomogą złożyć wniosek i uzyskać opinię zabezpieczającą, która będzie chroniła podatnika, przed postępowaniem w sprawie unikania opodatkowania.

Kancelaria Prawna Skarbiec