Blokada rachunków bankowych

Celem ma być zapobieganie wyłudzeniom podatkowym w VAT. Skutkiem bez wątpienia będzie zwiększenie obaw przedsiębiorców, przenoszenie biznesu za granicę i niechęć do rozpoczynania działalności w Polsce, a nierzadko także chaos i olbrzymie problemy dla uczciwych podatników.

Wyłudzenia podatku VAT rocznie określa się w miliardach złotych. To pokazuje jak bardzo system podatkowy jest nieszczelny. Traci na tym nie tylko Skarb Państwa, ale także uczciwi podatnicy, którzy nie są w stanie konkurować z oszustami oraz narażają się na poważne problemy, nieświadomie dokonując z nimi transakcji.

Walka z tym zjawiskiem jest więc koniecznością. Nie po raz pierwszy można jednak odnieść wrażenie, że nowe regulacje uderzą przede wszystkim w uczciwych przedsiębiorców.

Od l lipca 2018 r. rachunki bankowe przedsiębiorców podlegają stałej kontroli. Specjalny system informatyczny codziennie je analizuje, a wszystkie informacje przekazuje do Szefa KAS.

Zakres informacji jest olbrzymi – dotyczą one otwieranych i prowadzonych rachunków oraz wszelkich danych dotyczących transakcji. Ogrom informacji wymusza automatyzm i tak naprawdę brak udziału człowieka. Analizy trwają bez przerwy, na podstawie specjalnych algorytmów, które nie są znane podatnikom.

Wykorzystuje się do tego celu wiele kryteriów, które jednak niewiele mówią. Ocena wszystkich czynności z udziałem rachunku dokonywana jest przy zastosowaniu kryteriów ekonomicznych, geograficznych, przedmiotowych, behawioralnych i powiązań.

Co to dokładnie oznacza – tego podatnicy się nie dowiedzą. Algorytm wykorzystywany do analizy nie zostanie bowiem przedstawiony podatnikom. Oznacza to, że dokładna ocena ryzyka jest niemożliwa, a dokonanie wszystkich niestandardowych transakcji rodzi bardzo poważne ryzyko.

Informacje o rachunkach, które mogą mieć związek z dokonaniem wyłudzenia podatkowego, są przekazywane do Szefa KAS. Ten może podjąć decyzję o blokadzie takiego rachunku na 72 godziny.

Wyłączenie możliwości korzystania z rachunku na 3 dni może być poważnym problemem. Dużo większym będzie jednak blokada rachunku na 3 miesiące, co także przewidują przepisy.

Szef KAS może bowiem wydać kolejne postanowienie, które wydłuży blokadę na taki okres w razie podejrzenia, że podatnik nie wywiąże się z zobowiązania podatkowego o wartości powyżej 10 000 €.

Postanowienie w pierwszej kolejności dostanie bank lub SKOK. Przedsiębiorca otrzyma je dopiero po dokonaniu blokady. Tym samym wszelkie czynności odwoławcze będzie można podjąć dopiero wówczas, gdy wykorzystanie rachunku do czegokolwiek nie będzie już możliwe.

Oznacza to, że wytypowany przez system przedsiębiorca nagle straci wszystkie możliwości prowadzenia działalności i nie ma w tym określeniu żadnej przesady. Wynika to z zakresu blokady.

Blokada dotyczy wszystkich środków na rachunku. Oznacza to, że dokonanie jakichkolwiek operacji, nawet najmniejszych i najbardziej pilnych, nie będzie możliwe. Wyłączenia przewidziane w przepisach mają praktycznie marginalne znaczenie.

Zgodnie z nimi za zgodą szefa KAS, która jest uwarunkowana przedstawieniem szeregu dokumentów, jest możliwa jedynie wypłata wynagrodzeń za pracę i zasądzonych alimentów, i to tylko do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatkowo wynagrodzenia otrzymają tylko ci pracownicy, którzy zostali zatrudnieni na co najmniej 3 miesiące przed dokonaniem blokady.

Wszelkie inne wypłaty nie będą możliwe. Przedsiębiorca nie zapłaci kontrahentom, nie będzie miał także możliwości zapłaty pracownikom pracującym krócej niż 3 miesiące lub na podstawie innej umowy niż umowa o pracę. W praktyce oznacza to całkowity paraliż działalności.

Zastrzeżenie, iż blokada będzie możliwa jedynie w sytuacji, gdy posiadane dane, zwłaszcza wyniki analizy, wskazują, że dany podmiot może wykorzystywać system bankowy do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi oraz tylko w przypadku, gdy blokada będzie niezbędna, żeby do wyłudzenia nie doszło, nie może szczególnie uspokajać.

Praktyka stosowania innych regulacji jasno pokazuje, że w przypadku wytypowania danego podmiotu przez system prawdopodobieństwo wyłudzenia zawsze będzie wysokie, a blokada rachunku konieczna.

Przepisy przewidują środki odwoławcze w związku z zastosowaną blokadą oraz krótsze terminy ich rozpatrywania. Jednak możliwość wystąpienia z nimi dopiero wówczas, gdy blokada już obowiązuje, sprawia, że wielu problemów nie da się uniknąć. Trudno też przewidzieć, na ile skuteczne będą te mechanizmy obronne.

Warto być przygotowanym na konieczność podjęcia odpowiednich działań w każdym momencie. Dużo ważniejsze jest jednak zachowanie ostrożności przed dokonaniem jakiejkolwiek transakcji o nietypowym charakterze, która może wydać się podejrzana dla organów skarbowych. Tego typu transakcje zawsze należy dokładnie rozważyć, a w razie wątpliwości skorzystać z profesjonalnego wsparcia podatkowego i prawniczego.