Przedsiębiorca – osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą – może zostać przekształcony w spółkę kapitałową, tj. w spółkę akcyjną (SA) lub w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.). Nie jest zatem możliwe przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę jawną, partnerską, komandytową lub komandytowo-akcyjną. Procedura przekształcenia obejmuje szereg czynności, które prowadzą do zmiany formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej. Spółce powstałej w wyniku przekształcenia przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego. W szczególności spółka staje się podmiotem zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przekształcanemu, z wyjątkiem ulg podatkowych przewidzianych w przepisach prawa podatkowego.
Plan na przekształcenie przedsiębiorcy
Pierwszym etapem niezbędnym do przekształcenia jest sporządzenie przez przedsiębiorcę planu przekształcenia. Plan przekształcenia wymaga formy aktu notarialnego. Przede wszystkim musi zawierać ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia. Obligatoryjnymi załącznikami do planu przekształcenia są: projekt oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy, projekt aktu założycielskiego (statutu) spółki, wycena składników majątku (aktywów i pasywów) przedsiębiorcy przekształcanego oraz sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie przez przedsiębiorcę planu przekształcenia.
Badanie planu przekształcenia przez biegłego rewidenta
Po sporządzeniu planu przekształcenia musi on zostać poddany badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie rzetelności i poprawności. Biegłego rewidenta wyznacza sąd rejestrowy na wniosek przedsiębiorcy przekształcanego. W terminie określonym przez sąd, nie dłuższym niż dwa miesiące, biegły rewident sporządza opinię do planu przekształcenia i składa ją do sądu oraz przedsiębiorcy przekształcanemu. Warunkiem przekształcenia jest to, aby opinia biegłego rewidenta w zakresie planu przekształcenia była pozytywna.
Złożenie oświadczenia w sprawie przekształcenia
Po złożeniu przez biegłego rewidenta opinii do planu przekształcenia, przedsiębiorca składa oświadczenie o przekształceniu w spółkę kapitałową. Oświadczenie o przekształceniu musi zostać sporządzone w formie aktu notarialnego. Oświadczenie to powinno zawierać ściśle określone elementy, które zostały opisane w Kodeksie spółek handlowych, w szczególności: typ spółki, w jaką zostaje przekształcony przedsiębiorca, wysokość kapitału zakładowego, zakres praw przyznanych osobiście przedsiębiorcy przekształcanemu jako wspólnikowi albo akcjonariuszowi spółki przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane, nazwiska i imiona członków zarządu w spółce.
Zawarcie umowy spółki
Zawarcie umowy spółki albo podpisanie statutu oraz powołanie członków organów spółki docelowej: po złożeniu oświadczenia o przekształceniu należy powołać członków organów w spółce, w którą przedsiębiorca się przekształcił, a więc w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością członków zarządu, w spółce akcyjnej zaś członków zarządu i członków rady nadzorczej. Obligatoryjnym elementem jest także zawarcie umowy spółki z o.o. lub podpisanie statutu spółki akcyjnej – czynności te wymagają formy aktu notarialnego.
Rejestracja spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym
Ostatnim etapem działań jest rejestracja spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym. Zgłoszenie spółki do rejestru następuje na formularzach rejestrowych. Z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorca przekształcany staje się spółką (z o.o. lub SA). Przedsiębiorca musi zadbać o wykreślenie z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Podstawowe skutki przekształcenia
- Zmiana formy prawnej, prowadząca do powstania jednoosobowej spółki z o.o. albo jednoosobowej spółki akcyjnej,
- spółce przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego,
- przedsiębiorca przekształcany odpowiada solidarnie ze spółką powstałą w wyniku przekształcenia za zobowiązania przedsiębiorcy przekształcanego związane z prowadzoną działalnością gospodarczą powstałe przed dniem przekształcenia, przez okres trzech lat, licząc od dnia przekształcenia,
- przedsiębiorca staje się z dniem przekształcenia jedynym wspólnikiem/akcjonariuszem w spółce kapitałowej, powstałej w wyniku przekształcenia.
Spółka ma obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości.