Odpisy amortyzacyjne środków trwałych nabytych w drodze darowizny pod ochroną prawa
Odpisy amortyzacyjne od 2017 r. nie mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych nieodpłatnie, jeśli dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego. W interpretacji indywidualnej z 6 listopada 2018 r. organ podatkowy wskazał, że nie jest to reguła bezwzględnie obowiązująca, albowiem „…nowe rozwiązania nie znajdują zastosowania do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przyjętych do używania przed dniem 1 stycznia 2018 r.” (sygn. 0115-KDIT3.4011.424.2018.1.DR).
Środki trwałe darowane przed nowelizacją
Nowelizacja ustaw podatkowych z 27 października 2017 r. (Dz.U. 2017, poz. 2175) zmieniła brzmienie art. 23 ust. 1 pkt 45 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 nr 80, poz. 350, ze zm.), odbierając przedsiębiorcom możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych w drodze darowizny lub spadku, a korzystających ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.
Będący czynnym podatnikiem VAT przedsiębiorca wystąpił do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: KIS) z zapytaniem, czy w świetle wskazanych wyżej zmian może on po ich wejściu w życie zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od środków trwałych darowanych mu przez matkę w 2015 r. Wskazał, że środki te są przez niego używane w całości do prowadzenia działalności gospodarczej, a przy ich nabyciu skorzystał ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.
Kolejna nowelizacja rozwiała wątpliwości
Wnioskodawca stał na stanowisku, że inna niż twierdząca odpowiedź organu interpretacyjnego na zadane przez niego pytanie oznaczałaby pozbawienie go legalnie nabytych praw, czego nie mógł przewidzieć, przyjmując darowiznę w 2015 r. Dlatego wprowadzanie takich zmian w prawie mogłoby być zrozumiałe wówczas, gdyby obejmowało swoim zakresem darowizny przyjmowane przez przedsiębiorców po 31 grudnia 2017 r.
Dyrektor KIS zgodził się z podatnikiem, uznając prawidłowość jego stanowiska. W wydanej interpretacji indywidualnej potwierdził, że „… z uwagi na konstytucyjną zasadę ochrony praw nabytych, nowe rozwiązania nie znajdują zastosowania do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przyjętych do używania przed dniem 1 stycznia 2018 r. Składniki majątku przyjęte do używania przed tą datą, podlegają amortyzacji na dotychczasowych zasadach, tj. obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2018 r.” (sygn. 0115-KDIT3.4011.424.2018.1.DR).
Dyrektor KIS wskazał, że wyjaśnienie wyrażonych przez przedsiębiorcę wątpliwości można znaleźć w ustawie z dnia 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. 2018, poz. 1291). Stanowi ona w art. 4 pkt 1), że przepis art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a) ustawy o PIT stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2018 r.
Konstytucyjna zasada ochrony praw nabytych
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego ochrona praw nabytych jest konieczna dla realizacji zasady demokratycznego państwa prawnego oraz zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa. „Zasada ochrony praw nabytych zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczania praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym” (wyrok TK z dnia 22 czerwca 1999 r., sygn. K. 5/99).
„(…) zasadą ochrony praw nabytych objęte są zarówno prawa nabyte w drodze skonkretyzowanych decyzji, przyznających świadczenia, jak i prawa nabyte in abstracto zgodnie z ustawą przed zgłoszeniem wniosku o ich przyznanie” (orzeczenie TK z dnia 11 lutego 1992 r., sygn. akt K. 14/91).
Sukcesja majątkowa a ochrona majątku rodziny i przedsiębiorstwa
Problematyka międzypokoleniowego przekazania majątku to istotne zagadnienie nie tylko w kręgu rodziny. Bezpieczna sukcesja majątku pozwala na zapewnienie ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa, ochronę jego składników oraz wartości materialnych i niematerialnych, a to ma już wpływ na znacznie szerszy krąg podmiotów. Planowanie sukcesji może mieć niebagatelne znaczenie dla żyjących sukcesorów przekazującego majątek, jak i dla przyszłych pokoleń. Nie ogranicza się ono wyłącznie do sporządzenia testamentu czy przekazania składników majątkowych jeszcze za życia w drodze darowizny, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie.
Przeprowadzenie bezpiecznej sukcesji majątku może poprzedzić audyt. Wskaże on, które z dostępnych rozwiązań będzie najlepsze w danej sytuacji, z uwagi na interes sukcesora lub interes samego przedsiębiorstwa. Planowanie sukcesji może objąć m.in.: założenie fundacji rodzinnej, trustu albo zagranicznej spółki holdingowej oraz zakładanie zagranicznych rachunków bankowych. Dla zabezpieczenia przyszłości sukcesorów oraz składników majątkowych przedsiębiorstwa należałoby również zweryfikować formę prawną tego przedsiębiorstwa, ustalić ład korporacyjny.
Kancelaria Prawna Skarbiec