Fundacja rodzinna i przychody z udziału w transparentnej spółce luksemburskiej – konsekwencje podatkowe

Brzmienie przepisów oraz orzecznictwo sądów administracyjnych nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, czy przychód jaki uzyskuje fundacja rodzinna z udziału w transparentnej spółce luksemburskiej będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Transparentne podatkowo spółki luksemburskie

Główny problem dotyczy tego, że podmioty te (transparentne podatkowo spółki luksemburskie) nie są podatnikami podatków dochodowych – dla organów jest to kwestia zasadnicza. Niektóre składy orzecznicze przedstawiają inny pogląd, a mianowicie przepisy milczą na temat statusu podatkowego podmiotów, w których fundacja rodzinna może posiadać udziały, nie można zatem takiego warunku domniemywać.

Podatnicy powinni zatem szczególnie uważać na uzyskiwanie wypłat od takich podmiotów. Sposobem na zmniejszenie ryzyka może być uzyskanie korzystnej interpretacji indywidualnej. Sytuację komplikuje niestety fakt, że Ministerstwo Finansów wskazało że obecnie prowadzi są prace nad nowelizacją przepisów normujących opodatkowanie przychodów/dochodów fundacji rodzinnej. A jednym z propozycji jest opodatkowanie przychodów, jakie uzyskuje fundacja rodzinna z zagranicznych podmiotów transparentnych.

Podstawy prawne

Wprowadzona do polskiego porządku prawnego w 2023 r. fundacja rodzinna korzysta co do zasady ze zwolnienia w podatku dochodowym od osób prawnych. Zwolnienie nie dotyczy jednak wszystkich przychodów. W pierwszej kolejności trzeba wyjaśnić, zagadnienie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez fundację rodzinną. W przepisach ustawy o fundacji rodzinnej, a konkretniej w art. 5, został wymieniony katalog rodzajów działalności, które to korzystają z preferencji podatkowej na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jeśli fundacja rodzinna będzie osiągała z nich przychody, wówczas nie będzie z ich tytułu zobowiązana do uiszczenia podatku dochodowego od osób prawnych. Przychody uzyskiwane z innych rodzajów działalności będą zaś opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych w stawce 25%.

Fundacja rodzinna i przychody z udziału w spółce

W art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej wskazano, że fundacja może przystępować do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach. Jak już wspomniano, jeśli fundacja będzie prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza ten dozwolony dla niej obszar, wówczas będzie to miało swoje konsekwencje podatkowe i zgodnie z treścią art. 24r ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie będzie mogła korzystać ze zwolnienia, a przychody uzyskane z takich przedsięwzięć zostaną opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych zgodnie ze stawką 25%. Wątpliwości podatników zaczęło budzić to, czy przychody, jakie otrzymuje fundacja rodzinna z transparentnej spółki luksemburskiej będą mieściły się w art. 5, czy też nie i przez to będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. W związku z tym, fundacje rodzinne zaczęły występować do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie interpretacji indywidualnych dotyczących tego zagadnienia.

Czym jest spółka transparentna?

Jednocześnie wyjaśnienia wymaga, czym jest transparentna spółka. Za spółkę transparentną uważa się podmiot, który na gruncie podatków dochodowych nie jest oddzielnym podatnikiem. W polskim systemie prawnym taką spółką jest np. spółka partnerska. Nie jest ona odrębnym podatnikiem podatku dochodowego, a dopiero jej wspólnicy z tytułu dochodu przez nią wypracowanego są obowiązani do uiszczenia podatku dochodowego. W przypadku, spółek nietransparentnych – będących podatnikami podatku dochodowego – w pierwszej kolejności do uiszczenia podatku obowiązana jest spółka, a następnie wspólnicy odprowadzają podatek dochodowy od uzyskanego z niej dochodu.

Stanowisko organów podatkowych

Organy interpretacyjne zajęły stanowisko niekorzystne dla fundacji rodzinnych posiadających udziały w spółkach luksemburskich twierdząc, że uczestnictwo w takich podmiotach nie mieści się w zakresie pojęciowym art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej. Zdaniem organów podatkowych podmioty, o które pytano we wnioskach o wydanie indywidualnych interpretacji podatkowych, nie mają cech spółek handlowych na gruncie luksemburskiego systemu podatkowego. Idąc tym tokiem rozumowania, skoro taka spółka nie jest podatnikiem podatku dochodowego w Luksemburgu, to nie jest ona jednym z podmiotów wskazanych w powyższej regulacji (art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej).

W obrębie polskiego systemu podatkowego – już w momencie wejścia w życie przepisów dotyczących fundacji rodzinnej – wszystkie spółki handlowe, których wspólnikiem może być taka fundacja były oraz na dzień dzisiejszy są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Zdaniem DKIS, różnica ta jest szczególnie istotna, i przesądzająca o tym, że zagraniczna spółka transparentna nie może być uznana za podmiot o podobnym charakterze do spółek handlowych.

Rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych

Orzecznictwo sądów administracyjnych okazało się w tej sprawie niejednolite. W wyroku WSA w Warszawie z dnia 23 maja 2024 r., sygn. III SA/Wa 682/24 uznano, że „fakt opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych ostatnich spółek handlowych, których fundacja rodzinna mogłaby być wspólnikiem, nie jest prawnie irrelewantny. Przy założeniu racjonalności ustawodawcy, co jest objęte domniemaniem nie mogącym być obalonym, czyli m.in. zakładając znajomość wszystkich unormowań przez ustawodawcę, trzeba stwierdzić, że odwołanie się w art. 5 UFR do spółek handlowych trzeba postrzegać jako dotyczące jedynie tych, gdzie fundacja rodzinna może być wspólnikiem, więc także będących podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych”.

Analogiczny pogląd w odniesieniu do czerpania korzyści z udziałów innych zagranicznych podmiotach transparentnych (przykładowo, transparentnej spółki położonej na Cyprze) został wyrażony w wyroku WSA w Warszawie z dnia 13 marca 2023 roku, sygn. III SA/Wa 2753/23, w wyroku WSA w Poznaniu z dnia 28 maja 2024 roku, sygn. I SA/Po 889/23 (w orzeczeniu zanonimizowany jest kraj siedziby transparentnej spółki zagranicznej).

Fundacja rodzinna a udziały w spółce – stanowisko korzystne dla podatników

Sądy administracyjne prezentują także odmienny pogląd, korzystny dla podatników. Zgodnie z tymi orzeczeniami, na gruncie art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej, fundacja rodzinna może posiadać udziały w zagranicznych spółkach, także na gruncie rodzimych przepisów będących podmiotami transparentnymi w obrębie podatków dochodowych. Przykładowo, WSA w Warszawie w wyroku z dnia 24 kwietnia 2024 roku, sygn. III SA/Wa 220/24 uznał, że „organ bezpodstawnie uznał, że spółka SCSp nie stanowi formy prawnej dopuszczalnej przez powyższy przepis z tej przyczyny, że nie jest podatnikiem podatku dochodowego. Taki warunek nie wynika z przepisów prawa, zaś organ bezpodstawnie ograniczył wykładnię przesłanki podobieństwa wyłącznie do tego kryterium. Ponownie rozpoznając sprawę organ dokona ponownej wykładni analizowanego przepisu i przeanalizuje podobieństwo spółki SCSp do podmiotów wskazywanych przez skarżącego.”. A więc, zgodnie z taką interpretacją jeśli fundacja rodzinna utrzymuje przychody z udziału w transparentnej spółce luksemburskiej, wówczas taki przychód korzysta ze zwolnienia w podatku dochodowym od osób prawnych. Duży nacisk położono w tym orzeczeniu również na to, że art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o fundacji rodzinnej nie wspomniano o statusie podatkowym spółek handlowych, dlatego nie można w tym względzie domniemywać zamysłu ustawodawcy. W prawie podatkowym najważniejsze znaczenie ma bowiem interpretacja językowa przepisów.

Identycznie, odnośnie transparentnej spółki luksemburskiej wypowiedział się WSA w Łodzi w następujących wyrokach: z dnia 9 kwietnia 2024 r., sygn. I SA/Łd 114/24, z dnia 18 kwietnia 2024 r., sygn. I SA/Łd 51/24, z dnia 15 maja 2024 r., sygn. I SA/Łd 178/24 oraz WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 12 czerwca 2024 roku, sygn. I SA/Wr 121/24. Większość wyroków przedstawia zatem pogląd korzystny dla podatników.

Podsumowanie

Dotychczasowe orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące opodatkowania dochodu uzyskanego przez fundację rodzinną z udziału w transparentnej podatkowo spółce zagranicznej, w tym luksemburskiej, jest rozbieżne. Przy czym, warto także zaakcentować, że odnośnie tego zagadnienia nie wypowiedział się jeszcze Naczelny Sąd Administracyjny. Stąd nie sposób obecnie przewidywać w jakim kierunku ukształtuje się w tym zakresie orzecznictwo sądów administracyjnych. Z tego powodu, inwestowanie przez fundację rodzinną w transparentną spółkę luksemburską – z perspektywy regulacji podatkowych – należy uznać za ryzykowne. A przez to, dla podatników najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie występowanie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, a następnie w przypadku uzyskania negatywnej interpretacji, rozważenie złożenia skargi do sądu administracyjnego.

Autor: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców