Sankcja VAT nie może być wymierzana „na oślep”

Sankcja w VAT, czyli dodatkowe zobowiązanie w podatku od towarów i usług, została wprowadzona ustawą z dnia 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 2024) z dniem 1 stycznia 2017 r. Korzystając z tej regulacji, organy podatkowe mają możliwość określenia podatnikowi dodatkowego zobowiązania podatkowego w VAT będącego konsekwencją wykrytych nieprawidłowości związanych z zaniżeniem zobowiązania podatkowego lub zawyżeniem kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Organy podatkowe często korzystają z tego rozwiązania, jednak z praktyki wynika, że niejednokrotnie robią to „na oślep”. Sprawy trafiły do sądów, które hamują zapędy fiskusa oraz dają dodatkową ochronę i pewność prawa dla podatników.

Zakres regulacji

Regulacje dotyczące dodatkowego zobowiązania w VAT zostały zawarte w art. 112b ustawy. W razie stwierdzenia, że podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej, naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego określa odpowiednio wysokość tej kwoty w prawidłowej wysokości oraz ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego. Natomiast jeżeli po zakończeniu kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo w trakcie kontroli celno-skarbowej podatnik złoży korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i zwróci nienależną kwotę zwrotu, wysokość dodatkowego zobowiązania wynosi 20% kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego.

Cel

Głównym celem wprowadzenia regulacji była funkcja prewencyjna. Ujawnienie przez organ błędu w rozliczeniu pociąga za sobą obowiązek zapłaty ustalonego dodatkowego zobowiązania podatkowego. Zgodnie z art. 273 dyrektywy VAT państwa członkowskie mogą nałożyć inne obowiązki, które uznają za konieczne do prawidłowego naliczania i pobrania podatku, o ile są one zgodne z zasadą proporcjonalności.

Organy nie mogą wymierzać sankcji na oślep

Praktyka pokazuje jednak, że podejście organów podatkowych często wykracza poza powyższy cel regulacji. Do takiego wniosku doszedł także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie (sygn. akt I SA/Sz873/18), który uznał, że sankcją nie powinien zostać obciążony podatnik, który rozlicza podatek VAT w dobrej wierze, w szczególności, jeżeli przy rozliczeniu Skarb Państwa nie doznał żadnego uszczuplenia wpływów podatkowych. WSA odniósł się do celu ustawy, jakim była prewencja. W ocenie Sądu zastosowaniu art. 112b ust. 2 pkt 1 u.p.t.u. w niniejszej sprawie stoi zasada proporcjonalności zawarta w przepisach dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy zastosowanie sankcji z art. 112b ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT byłoby nieproporcjonalne do charakteru i wagi naruszenia, którego ukaraniu miałaby ta sankcja służyć. Podatnik zgodnie z otrzymaną fakturą rozliczył podatek VAT, a następnie dokonał korekty deklaracji za ten okres z uwagi na otrzymanie korekty faktury dokumentującej dostawę nieruchomości. Zatem nie było w tej sprawie działania ukierunkowanego na oszustwo czy umyślne uszczuplenie podatku. W konsekwencji przepisy o dodatkowym zobowiązaniu nie powinny były zostać zastosowane.

Podobne stanowisko zajął już wcześniej WSA w Krakowie (wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. akt I SA/Kr 1232/18).

Komentarz

Z analizy przedstawionego podejścia organów wynika, że nie jest ono zgodne z celem tych regulacji. Dotyka to często podatników chcących w sposób prawidłowy rozliczyć się z urzędem, który w zamian wymierza im sankcje. W takich przypadkach warto skontaktować się z doradcą i przedyskutować strategię działania.

2019-05-14 Kancelaria Prawna Skarbiec

Zgodnie z wprowadzonymi od 1 stycznia 2019 r. przepisami art. 119a par. 1 Ordynacji podatkowej, czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był sztuczny. Dostępne rozwiązania prawne należy zatem każdorazowo dostosowywać do indywidualnych potrzeb biznesowych, tak aby nie narazić się na zarzut działania sztucznego, sprzecznego w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. Dokładne znaczenie tych wskazań normatywnych warto w każdym wypadku skonsultować z radcą prawnym, adwokatem bądź doradcą podatkowym.