Kancelaria Prawna Skarbiec

W wydanym w sprawie Skatteverket przeciwko Hedqvist wyroku C-264/14, który odbił się szerokim echem w europejskich mediach, Trybunał niejako zalegalizował kryptowaluty funkcjonujące na terenie UE. Co najistotniejsze, wskazał, że jedyną funkcją wirtualnej waluty bitcoin jest funkcja środka płatniczego oraz że ta kryptowaluta jest akceptowana przez niektórych przedsiębiorców. Dla celów opodatkowania VAT bitcoin jest traktowany jak środek płatniczy i podlega zwolnieniu od podatku od towarów i usług. W Polsce bitcoinami można zapłacić za bilety w PLL LOT, można też nimi wesprzeć WOŚP, a poza tym płatności w kryptowalutach są akceptowane przez niektóre sklepy internetowe, punkty usługowe i restauracje.

Jest to jednak wciąż zjawisko marginalne. Niedawno jeszcze mówiło się, że dziennie dokonuje się na świecie średnio ok. 70 000 transakcji bitcoinem. Wciąż pełni on głównie funkcję inwestycyjną. Dlatego też wraz ze wzrostem wartości kryptowalut zaczął on przyciągać nie tylko fanów technologii.

Obrót bitcoinami jest w Polsce legalny, pomimo że kryptowaluty nie zostały uznane za środek płatniczy w pełnym znaczeniu tego wyrażenia. Wątpliwości pojawiają się wówczas, gdy osoba fizyczna (podatnik) chce sprzedać kryptowalutę przykładowo za złotówki. Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Finansów, zyski z obrotu kryptowalutami podlegają opodatkowaniu tak samo, jak zyski z odpłatnego zbycia praw majątkowych w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wymiana bitcoinów na złotówki, wymiana kryptowaluty na inną kryptowalutę lub zakup za nie dóbr materialnych powoduje powstanie przychodu, który należy opodatkować zgodnie z PIT. W tym przypadku należy rozliczyć przychód i odpowiednio koszt jego uzyskania w zeznaniu rocznym według skali 18% albo 32%. Kryptowaluty nie są zatem opodatkowane, dopóki nie będą wymienione na „prawdziwe” pieniądze, inną kryptowalutę lub towary.

Biorąc jednak pod uwagę nieustannie zmieniające się stanowisko resortu finansów dotyczące zasad opodatkowania kryptowalut położenie inwestorów jest mocno niepewne. Najnowsze wątpliwości dotyczą zasad opodatkowania transakcji podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Na początku kwietnia 2018 r. Ministerstwo Finansów opublikowało komunikat dotyczący zasad opodatkowania handlu kryptowalutami, który wywołał popłoch wśród inwestorów.

Mianowicie, resort uznał, że z tytułu nabycia kryptowalut, na zasadach ogólnych, kupujący mają obowiązek zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), a transakcja będzie zwolniona jedynie w takim stopniu, w jakim podlegałaby opodatkowaniu VAT lub gdy jedna ze stron umowy jest zwolniona z VAT z tytułu dokonywania tego rodzaju czynności. Opublikowana informacja budzi tym większe wątpliwości, że ustalenie czy kontrahent w danej transakcji obrotu kryptowalutami podlega opodatkowaniu VAT jest praktycznie niemożliwe.

Chociaż resort finansów w ostatnich dniach złagodził stanowisko, zapowiadając przychylne traktowanie podatników, którzy nie rozliczą PCC z tego tytułu, sytuacja pozostaje niejasna i nie daje inwestorom żadnej gwarancji, że fiskus nie upomni się o podatek. W takim stanie rzeczy rozwiązaniem problemu do pewnego stopnia może być złożenie wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego.

Nieco inaczej od osób fizycznych rozliczają się w tym przypadku przedsiębiorcy. Jeśli np. wymiana kryptowaluty na złotówki odbywa się w ramach prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej, to taki przychód rozlicza on według skali – odpowiednio 18% albo 32% – lub według liniowej stawki 19%. Od 1 grudnia 2016 r., zdaniem GUS, obrót bitcoinami winien być klasyfikowany jako usługa finansowa o PKWiU 64.19.30.0 („Pozostałe pośrednictwo pieniężne, gdzie indziej niesklasyfikowane”), a w PKD jako PKD 64.19.Z („Pozostałe pośrednictwo pieniężne”). Jest to konsekwencja ustaleń państw członkowskich UE dokonanych w ramach klasyfikacji NACE/CPA Eurostatu. Chociaż opinia urzędu statystycznego nie ma mocy prawnej, to fiskus na jej podstawie oceni, czy podatnik prawidłowo zaklasyfikował i opodatkował swoją działalność.

Sposobem na opodatkowanie wirtualnej waluty w Polsce może być przeniesienie działalności za granicę lub zmiana rezydencji podatkowej. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte z krajem, w którym faktycznie dana osoba osiąga swoje dochody, pozwalają ustalić właściwe miejsce opodatkowania (właściwą rezydencję podatkową) oraz stawkę podatkową, o czym mówi art. 4a ustawy o podatku od osób fizycznych. W umowach zawartych z Polską mają zastosowanie dwie metody uniknięcia płacenia podwójnych podatków:

• wyłączenie z progresją (stosowana m.in. z Cyprem, Estonią, Niemcami, Wielką Brytanią) oraz
• odliczenie proporcjonalne (m.in. z Belgią, Holandią, Kazachstanem, Rosją, USA, Maltą).

Zwłaszcza ta pierwsza metoda jest korzystna dla polskich rezydentów podatkowych. Polski przedsiębiorca, który osiąga dochody jedynie za granicą, nie będzie bowiem podlegał opodatkowaniu w Polsce, jeżeli spełni pewne warunki.

Należy pamiętać, że podstawą powstania obowiązku podatkowego jest rezydencja podatkowa. W pewnych przypadkach uzyskanie obcej rezydencji podatkowej (np. na Malcie czy Cyprze) może okazać się niezwykle korzystne dla podatnika. Pomimo, że przepisy międzynarodowe wyraźnie podają definicję rezydenta podatkowego i jakie warunki należy spełnić by stać się nim wobec danego państwa, to w dzisiejszej dobie zorganizowanej komunikacji, transportu oraz różnych form możliwości zarobkowych spełnienie wymagań z cyklu pobyt na terytorium danego państwa przez okres dłuższy niż 183 dni w roku, czy określone centrum zainteresowań życiowych i gospodarczych nie nastręcza zbytnich problemów.

Ciekawym rozwiązaniem mającym wpływ na opodatkowanie może być także utworzenie trustu za granicami Rzeczypospolitej, czy holdingu w jednej z zagranicznych jurysdykcji, które umożliwiają cudzoziemcom łatwe i poufne rejestrowanie spółek, nie pobierają od nich podatku dochodowego oraz mają minimalne wymagania co do ich sprawozdawczości i rachunkowości. Polacy często wybierają takie kierunki, jak: Cypr, Malta, Wyspy Marshalla, czy Liechtenstein. Nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Dlatego też przed podjęciem ostatecznej decyzji o tym, jak wprowadzić kryptowalutę do legalnego obiegu, warto rozważyć różne możliwości, najlepiej korzystając ze wsparcia profesjonalisty.

2017-09-08 Kancelaria Prawna Skarbiec (Aktualizacja: 2018-05-09)