Spadek opodatkowany w UK należy opodatkować drugi raz w Polsce

W marcu 2019 r. obywatel RP stale zamieszkujący na jej terytorium poinformował organ podatkowy, że niespokrewniona z nim znajoma, obywatelka Wielkiej Brytanii, planuje uwzględnić go w testamencie i zapisać mu w spadku równowartość 100 tys. zł.

Zgodnie z brytyjskim prawem do czasu przekazania spadku spadkobiercom dysponentem masy spadkowej jest wykonawca testamentu i to on jest zobowiązany do uregulowania wszelkich zobowiązań, w tym podatkowych, jakie na tym majątku ciążą.

Spadkobierca, występując z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej, był przekonany, że jeśli zobowiązany do ponoszenia wszelkich ciężarów wykonawca testamentu ureguluje podatek od spadków w UK, to z uwagi na wiążącą Polskę z Wielką Brytanią umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, nie będzie musiał płacić tego podatku w Polsce.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej 6 maja 2019 r. interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB4.4015.42.2019.1.MD) poinformował, że spadkobierca jest w błędzie. Przyznał, że co do zasady w świetle art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (dalej: u.s.d.) podatkiem tym obarczone jest nabycie własności lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP. Zważywszy jednak na art. 2 tejże ustawy, obowiązek ten rozciąga się również na majątek nabyty poza jej granicami, jeśli tylko w momencie otwarcia spadku spadkobierca jest Polakiem mieszkającym w Polsce.

„Art. 2. Nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej” (Dz.U. 1983 nr 45, poz. 207, ze zm.).

Fiskus na tym jednak nie poprzestał. Informując o konieczności uiszczenia w Polsce podatku, jednocześnie pouczył, że spadkobierca nie będzie mógł odliczyć od podstawy opodatkowania podatku od spadku zapłaconego w UK. Jak bowiem wskazał sam spadkobierca, nabywa on spadek w wartości netto, bo podatek został już zapłacony w UK.

Co prawda art. 7 ust. 1 u.s.d. przewiduje możliwość potrącenia z tej podstawy ciężarów i długów, ale ani sama ustawa, ani przepisy Kodeksu cywilnego nie rozpoznają wśród nich podatku zapłaconego za granicą.

Dyrektor KIS odniósł się do przywołanej przez wnioskodawcę Konwencji z dnia 20 lipca 2006 r. między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych (Dz.U. z 2006 r. nr 250, poz. 1840). Wskazał, że zawarty w art. 2 tej Konwencji katalog podatków, których Konwencja dotyczy, nie obejmuje podatku od spadków, nawet mimo brzmienia ust. 4 zd. 1 tego artykułu:

„Niniejsza Konwencja dotyczy również wszystkich podatków takiego samego lub podobnego rodzaju, które po podpisaniu niniejszej Konwencji będą pobierane przez którekolwiek Umawiające się Państwo obok istniejących podatków lub w ich miejsce” (Dz.U. 1983 nr 45, poz. 207, ze zm.).

Jak stwierdził organ: „Polski podatek od spadków i darowizn nie stanowi podatku takiego samego lub podobnego rodzaju, nie doszło także do zmiany ustawodawstwa podatkowego, która uzasadniałaby zaliczenie podatku od spadków i darowizn do podatków wymienionych w art. 2 Konwencji. Między Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej również nie została zawarta umowa międzynarodowa, która regulowałaby kwestie opodatkowania spadków transgranicznych. W związku z powyższym, spadek z Wielkiej Brytanii będzie podlegał ogólnym zasadom opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn według przedstawionych wyjaśnień, a zatem również bez zastosowania jakiejkolwiek proporcjonalności, którą Wnioskodawca sugeruje” (sygn. 0111-KDIB4.4015.42.2019.1.MD).

Zawarte przez Polskę umowy międzynarodowe zasadniczo nie chronią więc podatników przed podwójnym opodatkowaniem majątku przekazywanego im w drodze darowizny lub spadku z zagranicy i odwrotnie. RP zawarła bowiem zaledwie kilka umów chroniących przed takim opodatkowaniem.

Nie oznacza to jednak, że właściciele majątków, jak i osoby, które w przyszłości zostaną przez nich obdarowane, muszą się z takim podwójnym uszczupleniem gromadzonego latami mienia godzić. Pod rządami zagranicznych jurysdykcji istnieją bowiem instytucje prawne zapewniające najwyższą ochronę sukcesji majątku. Korzystają z niej podmioty na całym świecie, również w Polsce. Należą do nich fundacja prywatna oraz trust – instytucje, w których realizuje się istota powiernictwa.

Zagraniczna fundacja prywatna charakteryzuje się całkowitym uwolnieniem ulokowanego w niej mienia od podatku od spadków, gdyż nie wchodzi ono w skład masy spadkowej. Przekazany do fundacji prywatnej majątek jest zarządzany przez fundację na rzecz jej beneficjentów, uprawnionych do jego składników w sposób i według porządku wskazanego przez fundatora.

Co więcej, fundację można założyć pod jurysdykcją pozwalającą na całkowite zwolnienie zarządzanych przez nią aktywów od podatków dochodowych czy innych podatków związanych z posiadaniem mienia.

Podobną do fundacji instytucją jest trust. Jego założyciel wyznacza powiernika do zarządzania przekazanym do trustu majątkiem, jedynie w wyznaczonym przez siebie zakresie uprawnień i zobowiązań na rzecz beneficjentów trustu.

W zależności od jurysdykcji możliwe jest ustanowienie protektora, czyli organu kontrolnego nad działaniami powiernika, a także ustanowienie beneficjentem trustu osoby jego założyciela. Wszelkie przekazane do trustu aktywa materialne i niematerialne (czyli m.in. pieniądze, nieruchomości, prawa własności intelektualnej i przemysłowej itp.) wymykają się spod obarczeń ciężarem podatkowym, gdyż nie stanowią one ani majątku powiernika, ani założyciela trustu.

Wskazane rozwiązania, choć funkcjonujące pod rządami zagranicznych jurysdykcji, są dostępne dla polskich podmiotów, zarówno osób fizycznych, jak i prawnych, dzięki kancelariom prawnym specjalizującym się w zakładaniu takich struktur.

Pośrednik oferujący wdrożenie tych instytucji powinien zapewnić swojemu klientowi także doradztwo w zakresie obowiązków sprawozdawczości podatkowej, czy też legitymować się umiejętnością otwarcia zagranicznego rachunku. Należy także pamiętać, że im większe doświadczenie kancelaria posiada w tworzeniu zagranicznych struktur dla swoich klientów, tym większy jest stopień ochrony powierzanego majątku.

Autor:  Kancelaria Prawna Skarbiec