Kontrole podatkowe

Odpowiednie przygotowanie do kontroli podatkowej czy celno-skarbowej może rzutować na przebieg całego procesu. Aby uniknąć błędów i uchronić się przed wszczęciem postępowania karnego skarbowego i ewentualną odpowiedzialnością karną skarbową już na początkowych etapach kontroli warto powierzyć jej przebieg doświadczonej kancelarii prawnej.

Kontrole podatkowe – pułapki

Z roku na rok rośnie liczba kontroli podatkowych i celno – skarbowych. Zwiększa się ich zakres. Chodzi zarówno o kontrole w podatku VAT, PIT, jak i w CIT, z uwzględnieniem podatku WHT. Organy skarbowe zaostrzają też sankcje VAT i stosują wybiegi mające skłonić przedsiębiorcę do dobrowolnej korekty deklaracji.

Chodzi np. o stosowanie maksymalnego wymiaru sankcji, czy na wpół oficjalne kontaktowanie się z podatnikiem i informowanie go przed kontrolą podatkową, że jeśli złoży korekty za dany okres nie dojdzie do pełnej kontroli, sprawy karnej skarbowej, lub zabezpieczenia na majątku. Są to działania mające skłonić podatnika do dobrowolnego skorygowania deklaracji bez wykazania uchybień w rozliczeniach.

Dlatego otrzymując upoważnienie do kontroli lub inny kontakt ze strony organów skarbowych warto znać swoje prawa i obowiązki.

Kontrole podatkowe

Kontrola podatkowa ma na celu sprawdzenie, czy podatnik wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Jest to procedura bardziej sformalizowana niż czynności sprawdzające głównie dlatego, że stosuje się do niej przepisy o postępowaniu podatkowym. Oznacza to, że kontrolujący przeprowadzają postępowanie dowodowe w celu ustalenia prawidłowego stanu faktycznego sprawy i sprawdzenia poprawności rozliczeń z fiskusem. Kontrola podatkowa kończy się doręczeniem protokołu, w którym zostały (lub nie) stwierdzone nieprawidłowości. Jeśli kontrolowany zgadza się z ustaleniami protokołu, w terminie 14 dni może dokonać korekty deklaracji. Jeśli nie, w tym samym terminie może złożyć zastrzeżenia do protokołu.

Kontrole celno-skarbowe

Kontrola celno-skarbowa oznacza, że organy kontrolne mają prawo do żądania udostępnienia akt, ewidencji, ksiąg oraz wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z kontrolą. Mogą również sporządzić z tych dokumentów kopie, wyciągi, notatki oraz pobierać dane w formie elektronicznej lub na nośnikach danych.

Ponadto, kontrolujący mają prawo do wstępu na teren i do pomieszczeń kontrolowanego podmiotu. Mają też możliwość dokonywania oględzin, legitymowania osób, przesłuchiwania kontrolowanych i świadków, przeszukiwania lokali i zabezpieczania zebranych dowodów. Dodatkowo mogą zasięgać opinii biegłych, żądać przeprowadzenia spisu z natury, sporządzać szkice, kopie, filmy, fotografie oraz nagrania dźwiękowe.

W praktyce niezwykle istotne jest, aby w toku kontroli podatnik reprezentowany był przez profesjonalnego pełnomocnika, który zapewni przestrzeganie jego praw w toku kontroli.

Kiedy kontrola jest najbardziej prawdopodobna?

Kontrole o unikanie opodatkowania

Przez pierwsze 2,5 roku obowiązywania przepisów klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania, czyli do końca 2018 roku, Szef Krajowej Administracji Skarbowej wszczął przeciw podatnikom tylko 6 postępowań z zastosowaniem sankcji klauzulowych. W 2019 r. zmieniono przepisy tak, by fiskus mógł sankcjami objąć szersze grono podatników. W pierwszym roku po zmianach wszczęto już ponad czterokrotnie więcej postępowań. Ogółem, od czasu wejścia w życie regulacji klauzulowych, wszczęto 162 postępowania, z czego aż 156, czyli ponad 96%, po zmianie przepisów w 2019 r.

Możliwość prowadzenia kontroli przez szefa KAS wynika z art. 119g Ordynacji podatkowej i dotyczy spraw, w których może zostać wydana decyzja z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (art. 119a tej ustawy). Szef KAS może samodzielnie wszcząć postępowanie w tym zakresie lub przejąć sprawę, w tym kontrolę prowadzoną dotychczas przez inny organ.

Kancelaria Prawna Skarbiec oferuje pomoc i reprezentację przedsiębiorców na wszystkich etapach postępowania prowadzonego przez Szefa KAS oraz pozostałe organy administracji skarbowej.

Nabycie sprawdzające

Od 1 stycznia 2022 r. urzędnicy Krajowej Administracji Skarbowej mogą przeprowadzać również tzw. nabycie sprawdzające, czyli kontrolowanego nabyciu towarów lub usług w celu sprawdzenia wywiązywania się przez sprawdzanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego, w zakresie ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej oraz wydawania nabywcy paragonu fiskalnego. Już w pierwszym roku posiadania nowego uprawnienia kontrolnego, urzędnicy KAS dokonali 56 246 nabyć sprawdzających, w trakcie których nałożyli na przedsiębiorców 13 397 mandatów karnych na łączną kwotę blisko 18 mln zł.

Kontrole przedsiębiorcy

Z dniem 30 kwietnia 2018 r. weszła w życie ustawa z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646) zwana potocznie „Konstytucją biznesu”. Zastąpiła ona ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z przepisami ww. ustawy organ koncesyjny może przeprowadzić u przedsiębiorcy kontrolę w zakresie zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją, przestrzegania warunków wykonywania działalności, a także obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli. Kontrole przedsiębiorcy podlegają jednak pewnym ograniczeniom, o których trzeba pamiętać, aby kontrolujący nie wykorzystali niewiedzy kontrolowanego w tym zakresie.

Kontrola podatkowa –  publikacje Kancelarii Skarbiec

 

Robert Nogacki: Po 7 latach kontroli i nazywania przedsiębiorcy oszustem fiskus wreszcie przyznał, że nie miał do tego podstaw

2021-06-09: Od listopada 2013 r. organy skarbowe prowadziły wobec przedsiębiorcy kontrolę w zakresie jego rozliczeń podatkowych za 2011 r. Po 2 latach nazwały go oszustem, oskarżając o świadome uczestnictwo w karuzeli VAT, tylko nie potrafiły tego udowodnić. Pod koniec 2016 r., a więc tuż przed upływem terminu, w jakim powinny to zrobić, wszczęto przeciw niemu postępowanie karne skarbowe. To pozwoliło fiskusowi zawiesić bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, tym samym dając urzędnikom czas na szukanie dowodów winy przedsiębiorcy. Choć już w listopadzie 2017 r., na skutek zażalenia wniesionego przez reprezentującego firmę Roberta Nogackiego z Kancelarii Prawnej Skarbiec, sąd zobligował organy do działania, a nie tylko sztucznego przedłużania postępowania. Dopiero po upływie kolejnych 3 lat, i to również dopiero wskutek interwencji pełnomocnika, urzędnicy przyznali, że te 7 lat kontroli nie dało podstaw do zakwestionowania rzetelności przedsiębiorcy, tym samym nie było żadnych podstaw do wniesienia przeciw niemu aktu oskarżenia.

Robert Nogacki: Ważny wyrok dla przedsiębiorców. Polskie przepisy zakazujące spółce skorygowania VAT po wszczęciu kontroli podatkowej są niezgodne z prawem UE

2021-05-21: W marcu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że polskie przepisy, które po wszczęciu przez organy podatkowe kontroli podatkowej nie zezwalają podatnikowi działającemu w dobrej wierze na korektę faktur z nienależnie wykazanym VAT, mimo że odbiorca tych faktur miałby prawo do zwrotu tego podatku, gdyby transakcje wykazane na tych fakturach zostały należycie rozliczone, są sprzeczne z unijną dyrektywą VAT. Naruszają bowiem zasady proporcjonalności i neutralności podatku od towarów i usług (sprawa UAB „P.” przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Białymstoku, sygn. akt C-48/20).

Robert Nogacki: Organ zarzucił przedsiębiorcy nieprecyzyjność i chaotyczność przyporządkowania faktur, ale nie potrafił wyjaśnić, na czym ta nieprecyzyjność i chaotyczność miałyby polegać

2021-05-18: Organ podatkowy stwierdził, że przedsiębiorca wystawiał puste faktury, jak również, że w sposób nieuprawniony odliczył VAT z faktur zakupowych, bo w toku kontroli nie okazał dokumentacji potwierdzającej te zakupy. Uznał, że przedsiębiorca jest oszustem podatkowym m.in. w oparciu o ustalenie, że kontrahent, na rzecz którego zakwestionowane faktury wystawił, przyporządkował je w swoich rozliczeniach w sposób nieprecyzyjny i chaotyczny. Sąd dwukrotnie nakazał organowi sprecyzować, czym ta nieprecyzyjność i chaotyczność się objawiały, ale tego już organ wyjaśnić nie potrafił.

Robert Nogacki: Fiskus nie może nakładać na przedsiębiorców sankcji karnych za błędne rozliczenia bez rozróżnienia, czy są oni oszustami, czy nie

2021-05-17: Sprawa polskiej spółki trafiła przed Trybunał Sprawiedliwości UE. Spółka nabyła nieruchomość po cenie brutto wraz z VAT-em, który następnie odliczyła. Skarbówka stwierdziła, że firma nie miała prawa do odliczenia, bo dostawa nieruchomości jest co do zasady zwolniona z VAT, a strony transakcji nie złożyły oświadczenia o zrzeczeniu się tego zwolnienia. Spółka dostosowała się do wskazań organu. Skorygowała deklarację VAT i kwotę podatku zgodnie ze wskazaniami organu. Naczelnik urzędu skarbowego przyjął korektę, ale mimo to nałożył na przedsiębiorcę sankcję karną w postaci dodatkowego zobowiązania, wynoszącego 20% kwoty zawyżenia zwrotu VAT. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wystąpił do unijnego trybunału z pytaniem, czy takie karanie przedsiębiorców jest dopuszczalne.

Robert Nogacki: To nic, że przez lata urzędnicy nie potrafią udowodnić, że przedsiębiorca jest oszustem. Niech sam udowodni, że nim nie jest

2021-07-27: Przedsiębiorca nabywał paliwo od spółki z o.o. Organy skarbowe ustaliły, że jej wspólnicy prowadzili również działalność przestępczą, stąd i przedsiębiorca zawinił, nie dochowując należytej staranności w doborze kontrahenta. Dlatego też nie ma prawa do odliczenia VAT od zakupu paliwa od tej spółki, bo była ona tylko firmantem, a paliwo pochodzi z niewiadomego źródła. Wystawione więc przez nią faktury dokumentowały transakcje gospodarcze, do których nie doszło. Po 6 latach od wszczęcia kontroli podatkowej sąd w Szczecinie orzekł, że zarzuty wobec przedsiębiorcy są bezpodstawne. Organy nie mogą oskarżać go o brak rzetelności handlowej, skoro same przez ten czas nie potrafiły udowodnić, że to nie ta spółka dostarczyła przedsiębiorcy paliwo.

Robert Nogacki: Koniec z niezapowiedzianymi kontrolami. Od lipca duże firmy będą umawiać się na kontrolę z Szefem KAS

2020-02-03: Pomimo tego, że rządowi nie udało się uchwalić projektu nowej Ordynacji podatkowej przed wyborami, Rada Ministrów wprowadziła całkiem nową formę współpracy z fiskusem przeznaczoną dla wybranej grupy podatników. Już od 1 lipca 2020 r. około 2700 największych firm działających w kraju będzie mogło zawierać z Szefem KAS tzw. umowę o współdziałanie. Co kryje się pod tą nazwą?

Robert Nogacki: Kontrola podatkowa a celno-skarbowa – podstawowe podobieństwa i różnice

2019-10-07: Kontrola podatkowa to podstawowy tryb weryfikacji rozliczeń podatkowych przez urzędy skarbowe, regulowany przez Ordynację podatkową. Natomiast kontrola celno-skarbowa jest stosunkowo nową instytucją, wprowadzoną 1 marca 2017 r. w ramach reformy Krajowej Administracji Skarbowej. W założeniu kontrola celno–skarbowa ma na celu wykrywanie i zwalczanie najpoważniejszych uchybień podatkowych, takich jak karuzele VAT czy zorganizowana przestępczość podatkowa. W praktyce okazuje się, że może ona dotknąć zwykłego podatnika prowadzącego np. jednoosobową działalność gospodarczą. Czym tak naprawdę różnią się oba tryby kontroli i jakie są prawa kontrolowanego podmiotu?

Robert Nogacki: Kontrola kontrahentów kontrolowanego w ustawie – Ordynacja podatkowa

2020-09-21: Organy podatkowe w toku prowadzonej kontroli podatkowej u podatnika mogą dokonać weryfikacji rozliczeń jego kontrahentów. Dzięki temu poznają dokładny przebieg transakcji i mogą zweryfikować, czy obie jej strony wykazały ją poprawnie na potrzeby podatkowe. Kontrahenci kontrolowanego podatnika mają ograniczone prawa i obowiązki w związku z prowadzoną kontrolą. Zawsze jednak powinni wiedzieć, w jakich granicach może poruszać się organ podatkowy, jakich dokumentów żądać czy jakie czynności wykonać. Rozszerzenie zakresu uprawnień organów podatkowych może prowadzić w praktyce do utrudnień w funkcjonowaniu przedsiębiorców związanych z dodatkowymi czynnościami administracyjnymi, ponieważ organy podatkowe mogą weryfikować cały łańcuch dostaw.

Robert Nogacki: Rośnie liczba kontroli

2023-06-19: Po 2 latach pandemii koronawirusa fiskus wraca do wzmożonych kontroli. W 2022 roku urzędnicy przeprowadzili ich nieco ponad 18 tys. czyli o niemal 15% więcej niż w 2021 r. i o ponad 18% więcej niż w 2020 r. Wzrost liczby kontroli jest również proporcjonalny do wzrostu liczby podatników, których grono pomiędzy 2020 a 2022 rokiem powiększyło się o 14%.

Robert Nogacki: Czy wcześniejsze zastosowanie się do wyniku kontroli może zamknąć podatnikowi drogę do korekty rozliczeń po wygranej w sądzie?

2023-04-25: Przedsiębiorca zaskarżył decyzję wymiarową 3 mln zł podatku za grudzień 2013 r. Później organy objęły kontrolą podatkową jego rozliczenia za 2015 r. W jej wyniku zakwestionowały prawo spółki do odliczenia za ten okres wygenerowanej w 2013 r. straty i zażądały zapłaty blisko 19 mln zł podatku. Przedsiębiorca odmówił jednak zastosowania się do wyniku kontroli z obawy, że skorygowanie deklaracji za 2015 r., nawet w przypadku późniejszego korzystnego dla niego rozstrzygnięcia sądu co do prawidłowości pierwotnych rozliczeń za 2013 r. zamknie mu drogę do ponownej korekty zeznania za 2015 r.

Robert Nogacki: Dziesiątki nieprawidłowości, sztuczne wydłużanie terminu przedawnienia – tak od 7 lat wygląda sprawdzanie firmy przez fiskusa

2020-10-27: Dyrektor urzędu kontroli skarbowej w 2013 r. wszczął wobec przedsiębiorcy kontrolę skarbową. Dwa lata później wydał niekorzystne dla niego decyzje, obarczające firmę liczonymi w setkach tysięcy złotych zobowiązaniami podatkowymi. Gdy w 2016 r. decyzje te wskutek odwołań podatnika zostały uchylone, jeszcze tego samego roku organy ścigania wszczęły wobec przedsiębiorcy postępowanie karne skarbowe, które 9 miesięcy później zawiesiły, zawieszając tym samym bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. W styczniu 2018 r. organ podatkowy znów wydał niekorzystne dla firmy decyzje, a organ drugiej instancji ponownie je uchylił. Po trzech i pół roku bezowocnego dochodzenia organy ścigania zastanawiają się (tylko zastanawiają) nad jego umorzeniem. We wrześniu 2020 r. organy skarbowe generalnie wycofały się ze swoich dotychczasowych ustaleń dotyczących rozliczeń firmy z 2011 r. Wycofały się, gdyż firma nie uległa niekorzystnym dla siebie decyzjom organów, bo miała obrońcę, bo walczyła. Pytanie, ilu przedsiębiorców nie walczy, bezsilnie poddając się trwającym latami, często bezprawnym działaniom fiskusa…

Robert Nogacki: Kontrola podatnika na wniosek w Polskim Ładzie

2021-10-21: Jednym z nowych rozwiązań podatkowych, jakie przewiduje Polski Ład, jest autokontrola podatnika w związku z nieprawidłowościami wykrytymi u kontrahenta. Rozwiązanie to niesie za sobą szereg niewiadomych, w szczególności kto, przez kogo i kiedy miałby być kontrolowany. W projekcie przepisów rolę sygnalisty pełnić będzie Szef KAS, który ma ostrzegać przed ryzykiem znikającego podatnika, co powinno zwiększyć czujność jego kontrahentów i umożliwić im działania w celu zachowania należytej staranności we współpracy z podejrzanym podatnikiem.