Fundacje prywatne potrzebne także w Polsce
Fundacje prywatne to w wielu przypadkach najlepszy sposób zabezpieczenia interesów rodziny w przypadku sukcesji biznesu lub dziedziczenia. Rozwiązanie to, doceniane w wielu państwach Europy, coraz częściej staje się także sposobem na ochronę majątku przez zamożnych Polaków.
Pozwala ono uchronić majątek przed rozproszeniem, podziałem między wielu spadkobierców lub jego marnotrawieniem przez następców. To także sposób na zapewnienie ciągłości biznesu i stały rozwój działalności firmy przy zachowaniu jej rodzinnego charakteru – nawet gdy brakuje następców skłonnych do jej prowadzenia. Rozwiązanie to mimo licznych zalet w Polsce wciąż jest niedostępne.
Wsparcie dla firm rodzinnych
Często wskazuje się, że firmy rodzinne mogą i powinny być jednym z podstawowych filarów rozwoju gospodarczego. To one, oparte wyłącznie na rodzimym kapitale, pozwalają w większym stopniu niż międzynarodowe koncerny budować polską przewagę konkurencyjną i przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju. Dzięki działalności prowadzonej wyłącznie w kraju, pozostają tutaj najistotniejsze funkcje i aktywa związane z całym zakresem działalności przedsiębiorstwa.
To znaczna różnica w porównaniu z międzynarodowymi korporacjami lokującymi w Polsce jedynie centra produkcyjne, opierające swoją działalność na know-how wypracowanym za granicą. Polskie władze stale podkreślają znaczenie lokalnego biznesu, jednak wciąż nie stworzyły dla niego przyjaznych warunków rozwoju. Polskie firmy nie są stawiane w uprzywilejowanej sytuacji, a co gorsza przepisy prawa wciąż utrudniają przetrwanie tego biznesu. Barierą zwykle staje się sukcesja, która jest nieodłącznym elementem funkcjonowania tego typu przedsiębiorstw. Podejmowane przez ustawodawcę działania w tym zakresie są ważne i potrzebne (zwłaszcza ustawa o zarządzie sukcesyjnym), jednak wciąż niewystarczające. Nadal brakuje wielu mechanizmów sprawdzonych na świecie, które mogłyby znacznie ułatwić dalszy rozwój przedsiębiorstw w Polsce. Jednym z nich są fundacje prywatne.
Czym są fundacje prywatne?
W Polsce prawo przewiduje możliwość tworzenia jedynie fundacji publicznych. Tymczasem rozwój przedsiębiorczości potrzebuje fundacji prywatnych, skupiających się przede wszystkim na rozwijaniu i ochronie biznesu fundatora. Takie fundacje pozwalają na zachowanie jednolitego charakteru działalności oraz utrzymanie decyzyjności w sprawach dotyczących przedsiębiorstwa w jednych rękach, także po śmierci lub wycofaniu się z prowadzenia biznesu osoby dotychczas za to odpowiedzialnej.
Sukcesja firm rodzinnych to jednak nie jedyne uzasadnienie istnienia fundacji prywatnych. Z tego mechanizmu korzystają także osoby, które zgromadziły znaczny majątek i chcą go zabezpieczyć przed nadmiernym podziałem przez spadkobierców.
Niezależnie od tego, co jest jej powierzane, fundacja prywatna pozwala na ochronę majątku zgodnie z wolą fundatora. Jest ona osobą prawną, która może być zupełnie niezależna od osób, na których rzecz została zawiązana. Jako odrębny podmiot, posiada swoje organy odpowiedzialne za prowadzenie jej spraw – zwłaszcza za zarządzanie przekazanym jej majątkiem. Dokładne jej funkcjonowanie uzależnione jest od woli fundatora – to on może zdecydować o zasadach zarządzania oraz o dostępie do majątku przez beneficjentów. Dzięki temu możliwe jest zachowanie i przeznaczenie majątku zgodnie z wolą założyciela fundacji.
Skutki braku regulacji w Polsce
Brak odpowiednich możliwości zabezpieczenia majątku w oparciu o polskie rozwiązania prawne zmusza wielu przedsiębiorców do zwracania się w stronę zagranicznych fundacji prywatnych, czasem także zagranicznych trustów. Takie działanie nie musi być kosztowne i trudne do przeprowadzenia. Często jednak przekazanie za granicę majątku wypracowanego przez wiele lat lub wręcz wiele pokoleń, jest rozwiązaniem, na które trudno się zdecydować. Jednak nie to jest największym problemem – transfer majątku to często także wiele problemów natury podatkowej.
Brak stosownych regulacji o fundacjach prywatnych w Polsce wcale nie służy budżetowi państwa. Fundacja prywatna jako osoba prawna także byłaby podatnikiem podatku CIT. W przypadku fundacji publicznych przewidziane są zwolnienia pozwalające na uniknięcie konieczności zapłaty podatku, jednak w przypadku fundacji prywatnych nikt na nie nie liczy – byłyby one opodatkowane jak każdy inny podmiot. Jednocześnie środki wypłacane beneficjentom także podlegałyby opodatkowaniu. Tym samym opodatkowanie związane z funkcjonowaniem fundacji w całości następowałoby w Polsce. Tymczasem wniesienie majątku do fundacji zagranicznej oznacza podatek do zapłaty w państwie jurysdykcji, czyli poza krajem.
Czas na zmiany
Ustawa o zarządzie sukcesyjnym pokazuje, że polski ustawodawca zdaje sobie sprawę z problemów związanych z sukcesją. Należy jednak pójść jeszcze dalej. Przyjęcie regulacji dotyczących fundacji prywatnych może rozwiązać wiele problemów związanych z dziedziczeniem i przekazywaniem majątku. Takie rozwiązanie w wielu przypadkach pozwoliłoby na zatrzymanie majątku w Polsce, dalsze jego opodatkowanie w kraju, ale przede wszystkim właściwe zabezpieczenie interesu rodzin dysponujących dużym kapitałem. Tym samym stworzenie warunków dla powstawania fundacji prywatnych wydaje się koniecznością – zwłaszcza w kontekście kolejnych zmian w podatkach dochodowych.
