Rozliczanie usług niematerialnych pod znakiem zapytania?

Problem rozliczania usług o charakterze niematerialnym był przedmiotem sporu, którym zajmował się niedawno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku. Sporna kwestia dotyczyła rozliczania wydatków oraz dokonywania odliczeń VAT od usług reklamowych polegających na roznoszeniu ulotek.

Główny problem stanowiły faktury będące w posiadaniu nabywcy usługi, które nie dokumentowały należycie transakcji. Natomiast samego faktu wykonania usługi w żaden sposób nie można było dowieść. Nabywca próbował wprawdzie posiłkować się przed sądem oświadczeniem o jej wykonaniu, jednak zdaniem WSA nie był to wystarczający dowód.

W związku z tym organy podatkowe uznały, że skoro nabywca nie mógł wykazać jej wykonania, można przypuszczać, że usługa w ogóle nie została wykonana. Postępowanie podatkowe w tej kwestii doprowadziło do ustalenia kilku okoliczności, które ostatecznie pozwoliły wykluczyć transakcję. Tym samym organy podatkowe uznały, że nabywcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT.

WSA zaznaczył, że samo oświadczenie o wykonaniu usługi, jak i fakt wyrażenia zgody na roznoszenie ulotek nie stanowi wystarczającego potwierdzenia zaistnienia transakcji. Wskazał jednak, że organy podatkowe w ogóle nie kwestionowały wiarygodności przedstawionych dowodów, a jedynie ich moc dowodową. A to, zgodnie z przyznanymi im uprawnieniami, pozwala im ocenić, czy dowody stanowią wiarygodne źródło twierdzeń o faktach.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku orzekł ostatecznie, że skoro nabywca usługi nie jest w stanie dowieść jej wykonania ani poprzez przedstawienie rzetelnej dokumentacji, w tym m.in. korespondencji zdradzającej szczegóły zlecenia, umowy, wyceny, projektów, ani poprzez okazanie potwierdzenia dokonania zapłaty, odliczenie podatku VAT było bezzasadne.

Sąd tym samym potwierdził, że do skorzystania z prawa obniżenia kwoty podatku należnego o wartość podatku naliczonego, wystawiona faktura musi potwierdzać zaistnienie wykonania usługi. Ponadto usługa musi zostać wykonana we wskazanej w fakturze dacie, rozmiarze oraz pomiędzy określonymi podmiotami.

Skuteczne zakwestionowanie prawa do dokonania odliczeń podatku VAT oraz stwierdzenie przez organy podatkowe, że transakcja nie miała miejsca, może wywołać skutki także w obszarze podatku dochodowego.

Dla potrzeb podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych wymagane jest również rzetelne dokumentowanie transakcji, których przedmiotem jest nabycie usług niematerialnych. W przeciwnym razie podatnik nie będzie miał możliwości zaliczyć wydatku do kosztów uzyskania przychodów.

Problem z dokumentowaniem usług niematerialnych to żadne novum. Ponadto przyczyna tkwi nie tylko w podatnikach, którzy lekceważą obowiązek rzetelnego dokumentowania transakcji, ale także w organach podatkowych, które zdają się nie dostrzegać postępującego rozwoju usług tego typu.

Choć wina leży po obu stronach, należy szczególnie piętnować działania fiskusa, które zmierzają do kwestionowania faktu wykonania usługi, okoliczności związanych z jej odbiorem oraz zapłatą nierzadko w sposób kuriozalny.

Chodzi przede wszystkim o usługi związane z promowaniem działalności w środowisku internetowym, które na pierwszy rzut oka trudno zauważyć. Tak jest m.in. z usługą pozycjonowania strony w wyszukiwarkach internetowych.

Pomimo tego, że organy podatkowe powinny zdecydowanie poszerzyć swoją wiedzę na temat specyfiki niektórych usług niematerialnych, dopóki polityka fiskusa będzie wyglądać tak jak teraz, podatnicy powinni wziąć sprawy w swoje ręce, by skutecznie domagać się uznania odliczeń podatkowych.

W dążeniu do minimalizacji ryzyka zarzutu nieuzasadnionego odliczenia podatku należy dochować szczególnej staranności w gromadzeniu dowodów, które mogą potwierdzić faktyczne wykonanie usługi. Należy wziąć pod uwagę, że ważne mogą być nawet z pozoru nieistotne dokumenty, takie jak opracowania, notatki ze spotkań, wskazówki czy e-maile wymienione z usługodawcą.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec