Jest nowy projekt ustawy o Sądzie Najwyższym. Jakie zmiany przewiduje?
Niedawno ukazał się społeczny projekt nowej ustawy o Sądzie Najwyższym z dnia 12 stycznia 2024 r. Ma on przywrócić stan praworządności w Polsce. Projekt opracował zespół sędziów Izby Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego powołanych na stanowiska przed 2018 r.
Nowa ustawa nie powinna wprowadzać zmian w zakresie zadań Sądu Najwyższego. Nadal miałby skupiać się na rozstrzyganiu środków zaskarżenia od orzeczeń sądów powszechnych i wojskowych oraz podejmowaniu uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne.
Nadal rozpoznawałby również sprawy dyscyplinarne sędziów SN, natomiast sprawy dyscyplinarne pozostałych sędziów, asesorów i prokuratorów miałyby być regulowane przez ustawy szczególne. Ustawa ma podkreślać, że wymiar sprawiedliwości sprawowany przez SN służy zapewnieniu zgodności orzecznictwa z Konstytucją RP i prawnymi zobowiązaniami międzynarodowymi.
Proponuje się wprowadzenie zasady losowego przydziału spraw sędziom SN, ale przy uwzględnieniu nie tylko kolejności wpływu, ale i kategoryzacji spraw, a także specjalizacji sędziów. Obecna ustawa stosuje jedynie zasadę kolejności wpływu.
Wcześniejsza ustawa z 2017 roku dopuszczała udział ławników w składach orzekających SN. Nowa propozycja ma całkowicie wykluczyć tę możliwość i powrócić do modelu składów złożonych wyłącznie z sędziów zawodowych.
Pozostałe istotne regulacje nowej ustawy dotyczą środków zaskarżenia, w tym całkowitego zniesienia skargi nadzwyczajnej i w jej miejsce wprowadzenia skargi na naruszenie konstytucyjnie gwarantowanych wolności i praw, do której wniesienia uprawnione byłyby przede wszystkim strony postępowań, a nie tylko Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Projekt przewiduje reorganizację SN, zmniejszenie ilości jego izb z 5 (zniesienie izb: Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Odpowiedzialności Zawodowej) do 3 (SN składać się będzie z izb: a) Cywilnej, b) Karnej oraz c) Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych).
Celem nowelizacji jest przede wszystkim zmniejszenie upolitycznienia sędziowskiej części Krajowej Rady Sądownictwa oraz wpływu Prezydenta RP i Premiera Rady Ministrów na wybór kandydatów do SN.
Szczegółowe omówienie projektu ustawy w załączeniu.
