Prawo upadłościowe

W trakcie pierwszego etapu badana jest zdolność upadłościowa dłużnika, podstawy ogłoszenia upadłości i rodzaj postępowania. Drugi etap dotyczy już właściwego postępowania upadłościowego. Jeszcze na etapie rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości może okazać się, że po stronie dłużnika nie ziściły się podstawy do ogłoszenia upadłości, natomiast do ustabilizowania sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa niezbędne jest przeprowadzenie procesu oddłużenia, który mógłby odbyć się w ramach innego postępowania sądowego dot. restrukturyzacji.

Zdolność upadłościowa dotyczy dłużników zarówno prowadzących działalność gospodarczą, jak i tych uczestniczących w obrocie nieprofesjonalnym (konsumenci). Przesłanką ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność. Według przepisów prawa upadłościowego domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Inną przesłanką ogłoszenia upadłości jest stan, w którym wartość zobowiązań przekracza majątek dłużnika, utrzymujący się przez okres przekraczający 24 miesiące. Jednakże ta przesłanka odnosi się do określonej grupy dłużników – osób prawnych a także jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną.

W kwestii stanu niewypłacalności dłużnika nieistotne jest, jakiego rodzaju i z jakiego tytułu pochodzą niezaspokojone wierzytelności i inne należności. Mogą to być należności przysługujące wierzycielom prywatnym, np. bankom, a także publicznym, takim jak Naczelnik Urzędu Skarbowego czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W zależności od rodzaju podmiotu podlegającego upadłości, będą stosowane przepisy z innego rozdziału ustawy Prawo upadłościowe.

Postępowanie upadłościowe pozostaje istotne z punktu widzenia zarówno dłużnika, jak i wierzyciela. Dłużnik przedsiębiorca powinien pamiętać, że wystąpienie do sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości w sytuacji zaistnienia stanu niewypłacalności jest jego obowiązkiem. Tenże obowiązek powinien zostać zrealizowany w terminie do 30 dnia od chwili powstania stanu niewypłacalności. Brak należytej realizacji obowiązku może spowodować w przyszłości powstanie po stronie dłużnika obowiązku ponoszenia odpowiedzialności prywatnym majątkiem za długi przedsiębiorstwa.

Dotyczy to w szczególności odpowiedzialności subsydiarnej członka zarządu za zobowiązania spółki uregulowanej w art. 299 kodeksu spółek handlowych. Natomiast wszczęcie postępowania w zakresie ogłoszenia upadłości wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej nie jest obowiązkiem, a uprawnieniem. Jednakże w niektórych sytuacjach dla dłużników konsumentów jedyną drogą do uwolnienia się od zadłużenia jest tylko ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Z perspektywy interesów wierzyciela postępowanie upadłościowe ma doprowadzić do możliwie do zaspokojenia w możliwie jak najwyższym stopniu jego zaspokojenia roszczeń, przy jednoczesnym – o ile racjonalne względy zezwalają – pozostawieniu dotychczasowego przedsiębiorstwa dłużnika. Powyższa regulacja wyraża się z m.in. w uprawnieniu wierzyciela do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości dłużnika, a także zgłoszenia do syndyka przysługującej wierzytelności i dalszym uczestnictwie w postępowaniu upadłościowym.

Przepisy prawa upadłościowego ewoluują w celu dostosowania się do istniejących realiów gospodarczych. Jednym z aktualnych wyzwań jest zapewnienie ciągłości przedsiębiorstwa, w tym w szczególności zachowania istniejących miejsc pracy. Odpowiedzią ustawodawcy na zaistniały problem było wprowadzenie w 2016 r. do ustawy Prawo upadłościowe przepisów regulujących przygotowaną sprzedaż przedsiębiorstwa – tzw. pre-pack.

Założeniem tej instytucji jest umożliwienie sprzedaży upadłej firmy dłużnika lub jego zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część tego przedsiębiorstwa. Pojęcie sprzedaży przygotowanej upadłego przedsiębiorstwa pre-pack wynika stąd, iż ostatecznie sąd zatwierdza warunki sprzedaży przedsiębiorstwa do określonego we wniosku nabywcy.

• doradztwo i analiza prawno-księgowa w zakresie podstaw i dopuszczalności ogłoszenia upadłości, w przypadku przedsiębiorców – weryfikacja terminu zaistnienia ustawowego obowiązku do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości,
• wszechstronna analiza prawnopodatkowa sytuacji dłużnika pod kątem możliwości przeprowadzenia upadłości, w tym w szczególności zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony majątku prywatnego dłużnika przed egzekucją zobowiązań związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, w tym zobowiązań podatkowych;
• sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości;
• obsługa i zastępstwo prawne na wszystkich lub na poszczególnych etapach zasadniczego postępowania upadłościowego, tj. postępowania z wniosku o ogłoszenie upadłości, postępowania zabezpieczającego;
• środki zaskarżenia w postępowaniu upadłościowym (sprzeciwy, zażalenia);
• obsługa świadczona przez radców prawnych – doradców restrukturyzacyjnych z wieloletnią praktyką w roli organów postępowania;
• doradztwo przy sprzedaży kontrolowanej w upadłości – sporządzenie wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika pre-pack;

• doradztwo w zakresie skutecznego odzyskania posiadanej wierzytelności,
• sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika,
• obsługa prawna wierzyciela (osoby fizycznej lub podmiotu gospodarczego) na wszystkich etapach postępowania restrukturyzacyjnego dłużnika;
• przygotowanie, opracowanie i wnoszenie w imieniu Klienta zgłoszeń wierzytelności;
• reprezentacja w postępowaniach wpadkowych, w tym m.in. w zakresie sprzeciwu co do uznania wierzytelności lub odmowy uznania wierzytelności, zgłoszenia zarzutów do planu podziału;
• udział w zgromadzeniu wierzycieli oraz radzie wierzycieli.

• reprezentacja prawna i doradztwo w postępowaniach sądowych, w tym m.in. powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego, powództwa o uznanie czynności prawnej upadłego za bezskuteczną, powództwa ze skargi pauliańskiej, a także postępowań sądowo-administracyjnych oraz administracyjnych prowadzonych w zakresie spraw upadłego;
• doradztwo podatkowo-rachunkowe.

Instytucja stosunkowo niedawno wprowadzona do polskich przepisów, z powodzeniem stosowana w systemach prawa upadłościowego innych państw. Dłużnik do wniosku o ogłoszenie upadłości załącza wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa, który co najmniej powinien zawierać oznaczenie nabywcy oraz cenę, wraz z opisem i oszacowaniem składnika objętego wnioskiem sporządzonym przez osobę wpisaną na listę biegłych sądowych. Sąd uwzględnia wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży, jeżeli cena jest wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji. W przypadku gdy cena jest niższa, sąd może uwzględnić wniosek, jeżeli przemawia za tym ważny interes publiczny lub możliwość zachowania przedsiębiorstwa dłużnika.

Niewątpliwie zaletą pre-pack jest możliwość szybkiego przekazania przedsiębiorstwa nabywcy. Jeżeli do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży był dołączony dowód wpłaty pełnej ceny na rachunek depozytowy sądu, wydanie przedsiębiorstwa nabywcy następuje niezwłocznie po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Skuteczne przeprowadzenie takiej czynności umożliwi kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa.

Skuteczne zastosowanie przepisów odnośnie ogłoszenia upadłości konsumenckiej niewątpliwie jest szansą na uzyskanie „nowego startu”. Taki zresztą był również cel wprowadzenia tych przepisów. Ustawodawca zupełnie inaczej potraktował osoby nieuczestniczące w obrocie profesjonalnym i wprowadził przepis, zgodnie z którym postępowanie z zakresu upadłości konsumenckiej należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym, a jeśli jest to możliwe – zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu.

W szczególnie określonych przypadkach możliwe jest również uzyskanie oddłużenia będącego skutkiem wcześniej prowadzonej działalności gospodarczej.