Celem przejęcia spółki matki przez spółkę córkę nie zawsze musi być unikanie opodatkowania

Zgodnie z regulacją art. 119a § 1 Ordynacji podatkowej, zwaną także klauzulą przeciw unikaniu opodatkowania, nie można osiągnąć zamierzonego celu poprzez czynność dokonaną głównie w celu uzyskania korzyści podatkowej, jeśli zostanie stwierdzone, że sposób działania w ramach tej czynności był sztuczny.

Przepis paragrafu 3 tego artykułu wyjaśnia, że czynnością niesztuczną jest taka czynność, którą można by dokonać w danych okolicznościach, działając rozsądnie i kierując się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej.

Z kolei przepis art. 119b tej samej ustawy stanowi, że klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania nie stosuje się do podmiotu, który uzyskał opinię zabezpieczającą.

O taką właśnie opinię zabezpieczającą wystąpiła do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej jedna ze spółek, która zamierzała przejąć całość majątku należącego do innej, będącej swoim jedynym, 100-procentowym udziałowcem spółki.

Miało zatem dojść do tzw. odwrotnego połączenia poprzez przejęcie spółki matki przez spółkę córkę. Obie należały do tej samej międzynarodowej grupy kapitałowej.

W uzasadnieniu podejmowanego przejęcia spółki, spółka wykazała, że pozwoli ono zmniejszyć zakres usług świadczonych w ramach grupy kapitałowej przez centrum usług wspólnych (SSC – z ang. Shared Services Center), zredukuje koszty działalności grupy oraz zwiększy efektywność zarządzania jej działalnością, a także zarządzania przepływami pieniężnymi. Połączenie determinowane było również potrzebą uproszczenia struktury organizacyjnej międzynarodowej grupy kapitałowej.

Analizując złożony przez przedsiębiorcę wniosek, Szef KAS zidentyfikował w opisanym przedsięwzięciu korzyść podatkową w postaci neutralności podatkowej połączenia spółek.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowią, że przejęty w wyniku połączenia majątek osoby prawnej jest dla podmiotu przejmującego przychodem podlegającym opodatkowaniu z tytułu zysków kapitałowych. Przychodem jest wartość tego majątku ustalona na dzień przejęcia.

Jednakże zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 3f Ordynacji podatkowej nie wlicza się do tego przychodu wartości majątku spółki przejmowanej, odpowiadającej procentowemu udziałowi spółki przejmującej w kapitale zakładowym spółki przejmowanej, uzyskanego przez przejmującą, posiadającą w kapitale zakładowym przejmowanej udział w wysokości co najmniej 10%.

Korzyść spółki polegałaby więc na wyłączeniu ww. przychodu ze źródła zysków kapitałowych, a tym samym na obniżeniu wysokości zobowiązania podatkowego.

Oczywiście, jak wskazał Szef KAS, ww. wyłączenie nie będzie mieć zastosowania, jeśli głównym lub jednym z głównych celów fuzji spółek będzie uchylenie się, bądź uniknięcie opodatkowania. A na taki cel wskazywać będzie połączenie spółek, które zostanie przeprowadzone bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych.

Organ skarbowy mimo odkrycia w opisanym przez przedsiębiorcę połączeniu spółek korzyści podatkowej, a więc ziszczenia się pierwszej z przesłanek do uznania tej czynności za próbę uniknięcia opodatkowania, uznał, że wykazane przez niego cele ekonomiczne fuzji mają charakter istotnych i rzeczywistych powodów jej przeprowadzenia.

Zwłaszcza w obliczu postawionych przed przedsiębiorcą wyzwań w związku ze skutkami pandemii COVID-19. Tym samym nie została spełniona druga konieczna przesłanka do zastosowania klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania w postaci braku uzasadnienia ekonomicznego dokonywanej czynności.

„…planowane połączenie odwrotne należało uznać w świetle wskazanych przez Wnioskodawcę powodów biznesowych (…) za uzasadnione ekonomicznie. (…) korzyść podatkowa nie będzie głównym lub jednym z głównych celów (…) Rzeczywistymi (…) będą natomiast: zapewnienie Spółce A możliwości dostosowania struktury korporacyjnej (…) możliwości korzystania z zasobów pracowniczych oraz zwiększenia efektywności w zarządzaniu przepływami pieniężnymi w grupie, a także postawionych przed Nią wyzwaniami, związanymi ze skutkami epidemii koronawirusa COVID-19” (Informacja o wydaniu opinii zabezpieczającej w zakresie planowanego połączenia odwrotnego z 22 lipca 2020 r., DKP2.8011.19.2019, nr 190718/K).

Omawiana sprawa spółki jest przykładem na to, jak mimo licznych i stale rosnących obostrzeń prawa przedsiębiorcy mogą dokonywać skutecznych działań dających im wymierne korzyści podatkowe. Ważne, aby były one zgodne z intencją ustawodawcy, który dopuszcza osiąganie takich korzyści przez firmy.

Opinie zabezpieczające pozwalają prewencyjnie uchronić się przed uznaniem przez organy podatkowe podejmowanego przez przedsiębiorcę przedsięwzięcia za unikanie opodatkowania, co mogłoby całkowicie zniweczyć jego sens. Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej należy więc sporządzić świadomie, a przede wszystkim w sposób przekonujący fiskusa, że podejmowane przez przedsiębiorstwo przedsięwzięcie jest ekonomicznie uzasadnione.

Poza tym nie jest to procedura tania, bowiem złożenie wniosku podlega opłacie w wysokości 20 000 zł. Dlatego, wszczynając ją, warto wesprzeć się profesjonalnym doradztwem prawnym oferowanym przez radców, doradców i kancelarie prawno-podatkowe specjalizujące się w tej dziedzinie.

Również po to, aby taki wniosek nie wyrządził więcej szkód niż oczekiwanych korzyści. Należy bowiem pamiętać, że złożenie wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej nie stanowi przeszkody dla organów podatkowych do prowadzenia względem wnioskodawcy czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego czy też kontroli celno-skarbowej.

Autor: Kinga Hanna Stachowiak – Wspólnik Zarządzający w Kancelarii Prawnej Skarbiec