Skuteczność orzeczeń w sprawach cywilnych

Wymogiem skuteczności orzeczeń w sprawach cywilnych, wydanych przez sądy zagraniczne, nie nadających się do egzekucji, a należących w Polsce do drogi sądowej, jest ich uznanie przez sąd polski.

Każdy, kto ma w tym interes prawny, może wystąpić z wnioskiem o uznanie orzeczenia zagranicznego sądu. Do tego wniosku powinien zostać dołączony urzędowy odpis wyroku, a ponadto jego uwierzytelniony przekład oraz stwierdzenie, że orzeczenie jest prawomocne. Jeśli wyrok jest zaoczny, to również zaświadczenie o należytym doręczeniu pozwanemu wezwania.

Uznania takiego nie wymagają prawomocne orzeczenia sądu zagranicznego w niemajątkowych  sprawach obywateli obcych, które zostały wydane przez sąd właściwy według ich prawa ojczystego, chyba że orzeczenie takie ma być podstawą zawarcia małżeństwa albo stanowić podstawę wpisu w księdze stanu cywilnego, w księdze wieczystej lub innym rejestrze w Polsce.

Skuteczność orzeczeń w sprawach cywilnych

Dla uznania orzeczenia pod warunkiem wzajemności muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

1. prawomocność orzeczenia w państwie, w którym zostało wydane,
2. sprawa nie należy, w myśl prawa polskiego lub umowy międzynarodowej, do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich lub sądów państwa trzeciego,
3. strona nie była pozbawiona możności obrony lub – w przypadku nieposiadania zdolności procesowej – należytego przedstawicielstwa,
4. sprawa nie została już prawomocnie osądzona przed sądem polskim albo nie wszczęto jej przed sądem polskim powołanym do jej rozstrzygnięcia, zanim orzeczenie sądu zagranicznego stało się prawomocne,
5. orzeczenie nie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej,
6. przy wydaniu orzeczenia w sprawie, w której należało zastosować prawo polskie, prawo to zostało zastosowane, chyba że zastosowanie w sprawie obce prawo nie różni się w sposób istotny od prawa polskiego.

Gdy orzeczenie sądu państwa obcego stwierdza – zgodnie z przepisami tego państwa o właściwości jego sądów i zgodnie z prawem tego państwa – nabycie przez osobę mieszkającą w Polsce mienia spadkowego, które znajdowało się na obszarze tego państwa obcego, wówczas nie jest wymagane stosowanie warunków pkt 4 i 6 oraz warunku wzajemności.

Przestrzeganie warunku wzajemności nie jest również wymagane w sprawach należących według prawa polskiego do wyłącznej jurysdykcji państwa, skąd pochodzi orzeczenie.

Powyższych sześciu warunków nie stosuje się do uznania prawomocnych orzeczeń sądu zagranicznego w sprawach niemajątkowych obywateli obcych, wydanych przez sąd właściwy według ich prawa ojczystego. Przyczyną odmowy uznania takiego orzeczenia może być tylko sprzeczność orzeczenia z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

O uznaniu orzeka na rozprawie z udziałem prokuratora sąd okręgowy w trzyosobowym składzie, miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy lub w którego okręgu znajduje się miejscowo właściwy sąd rejonowy. W braku tej podstawy orzeka sąd właściwy dla miasta St. Warszawy. W sprawie o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego przysługuje apelacja, a od postanowienia sądu apelacyjnego skarga kasacyjna. Możliwe też jest wznowienie postępowania, które zakończyło się prawomocnym postanowieniem.

Do prawomocnych postanowień sądu polskiego, które uznają zagraniczne wyroki orzekające rozwód lub unieważnienie małżeństwa albo ustalające nieistnienie małżeństwa stosuje się odpowiednio przepisy polskie o niedopuszczalności skargi o wznowienie i o niedopuszczalności przywrócenia terminu do złożenia środka odwoławczego od wyroku. Zarówno skarga jak i przywrócenie terminu jest niedopuszczalne, gdy choćby jedna ze stron zawarła po uprawomocnieniu się wyroku nowy związek małżeński.

Autor: Konrad Pecelerowicz – Kancelaria Prawna Skarbiec