Zmiany w dokumentacji cen transferowych

Choć pierwsze regulacje dotyczące cen transferowych pojawiły się w Polsce już w 1935 roku to osobne rozdziały zatytułowane „Ceny transferowe” zostały dodane do ustaw o Podatek dochodowy od osób fizycznych i o podatku dochodowym od osób prawnych nie tak dawno, bo od 1 stycznia 2019 roku. Z kolei w 2001 r. wprowadzono obowiązek dokumentowania transakcji dokonywanych pomiędzy podmiotami powiązanymi do ustawy o CIT. Przepisy te wielokrotnie były zmieniane, a ostatnia większa nowelizacja miała miejsce przy okazji wprowadzenia Polskiego Ładu.

O tym, jak skomplikowane to regulacje niech świadczy fakt, że Ministerstwo Finansów dostrzegło potrzebę wydania objaśnień podatkowych w ich zakresie. Minister Finansów 21 grudnia 2018 roku wydał rozporządzenie w sprawie dokumentacji cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (Dz.U. 2018, poz. 2479), które od czasu wejścia w życie z początkiem 2019 r. było już przedmiotem dwóch nowelizacji. Teraz doczekało się trzeciej.

Lokalna dokumentacja cen transferowych musi zawierać określone informacje. Wśród nich, w zakresie opisu podmiotu powiązanego, oprócz struktury zarządczej i schematu organizacyjnego, należy ujawnić informacje o istotnych ekonomicznie funkcjach, aktywach lub ryzykach, mających wpływ na podmiot powiązany, które zostały przeniesione w roku obrotowym i w roku poprzedzającym rok obrotowy, jeżeli takie przeniesienie nastąpiło.

Tak było dotąd. Na mocy Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 kwietnia 2022 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie dokumentacji cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (Dz.U. 2022, poz. 778), które weszło w życie 8 kwietnia, obowiązkiem informacyjnym został objęty nie rok obrotowy, a rok podatkowy firmy.

Czy ta różnica ma jakieś znaczenie? Zasadniczo w praktyce rok obrotowy i rok podatkowy się pokrywają. Nie są to jednak pojęcia tożsame, a każde z nich podlega odrębnym regulacjom: pierwsze ustawie o rachunkowości, drugie – Ordynacji podatkowej.

W przypadku transakcji kontrolowanych zawieranych przez podmioty powiązane będące mikro przedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą lokalna dokumentacja cen transferowych mogła nie zawierać analizy porównawczej lub analizy zgodności.

Po zmianach, by korzystać z tego zwolnienia, do lokalnej dokumentacji cen transferowych trzeba dołączyć informację o statusie mikro przedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy poprzez wskazanie, czy podmiot powiązany w ostatnim roku podatkowym spełnił warunki do uznania go za któregoś z takich przedsiębiorców, czyli czy spełnił definicję mikro lub małego przedsiębiorcy zawartą w Ustawie z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.

Obowiązek opisu transakcji kontrolowanej obligujący do podania informacji o podmiotach powiązanych w niej uczestniczących, w tym podania numeru identyfikacji podatkowej, został rozszerzony o konieczność wskazania oznaczenia kraju lub terytorium wydania tego numeru. Z uwagi na wcześniej wspomniane zmiany w analizie funkcjonalnej podmiotów powiązanych, w której należy uwzględniać istotne zmiany w porównaniu do poprzedniego roku obrotowego, od 8 kwietnia należy je uwzględniać w porównaniu do poprzedniego roku podatkowego.

Obowiązkowy opis powinien określać wartość transakcji kontrolowanej. Dotychczas określenie to następowało w oparciu o otrzymane lub wystawione faktury, umowy lub inne dokumenty, otrzymane lub przekazane płatności. Po zmianach wartość ta jest ustalana według szerszych parametrów, zgodnie z art. 11l ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, m.in. na podstawie wartości kapitału w przypadku pożyczki lub kredytu, czy wartości nominalnej w przypadku emisji obligacji.

Obligatoryjnym elementem lokalnej dokumentacji cen transferowych jest również analiza cen transferowych. Powinna ona zawierać m.in. wskazanie metody zastosowanej do weryfikacji ceny, opis analizy porównawczej, wskazanie stron, czy też odniesienie ceny transferowej do wyniku analiz wraz z uzasadnieniem odchyleń.

Nowe przepisy wprowadzają obowiązek wykazania przyjętych zasad dotyczących praw wspólników, lub stron umowy do udziału w zysku lub majątku oraz uczestnictwa w stratach – w przypadku umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub innej umowy o podobnym charakterze.

Nowelizacja wprowadza zwolnienie z obowiązku sporządzania analizy cen transferowych w przypadku gdy transakcja kontrolowana jest zawierana przez podmioty powiązane będące mikro przedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą, a także w przypadku transakcji innych niż kontrolowane, dokonywane przez podatników i spółki niebędące osobami prawnymi:

• z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 100 000 zł,
• jeżeli rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową oraz wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 500 000 zł. (także w przypadku transakcji kontrolowanej)

W przypadku tych ww. transakcji należy dołączyć również wspomnianą wyżej informację o statusie mikro przedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy, a lokalna dokumentacja cen transferowych może nie zawierać analizy cen transferowych, w zakresie dokumentacji cen transferowych za rok podatkowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2020 r. Dokumentacja ta może nie zawierać informacji o statusie mikro czy małego przedsiębiorcy jeżeli przed 8 kwietnia 2022 r. podmioty obowiązane do sporządzenia tej dokumentacji złożyły urzędom skarbowym oświadczenie o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych.

Grupowa dokumentacja cen transferowych, prócz takich informacji, jak opis grupy kapitałowej, w tym schematu jej struktury właścicielskiej i przedmiotu działalność, opis istotnych wartości niematerialnych i prawnych grupy, jej istotnych transakcji finansowych, musi zawierać informacje finansowe i podatkowe w postaci rocznego skonsolidowanego sprawozdania grupy kapitałowej oraz wykaz i zwięzły opis:

• jednostronnych porozumień dotyczących cen transferowych oraz innych interpretacji podatkowych dotyczących przypisania dochodu pomiędzy państwami, wydanych przez administracje podatkowe państw innych niż Polska dla podmiotów powiązanych grupy kapitałowej lub zawartych z tymi podmiotami,
• jednostronnych uprzednich porozumień cenowych wydanych dla podmiotów powiązanych grupy kapitałowej.

Na mocy zmian, ten ostatni obowiązek informacyjny został rozszerzony o zwięzły opis i wykaz zawartych porozumień inwestycyjnych oraz porozumień podatkowych – jeśli zostały zawarte.

Zmienność przepisów nie pomaga przedsiębiorcom w realizacji narzucanych przez ustawodawcę obowiązków w zakresie raportowania i dokumentacji cen transferowych. Regulujące je przepisy są mocno skomplikowane i nieprecyzyjne, co potwierdza fakt, że są stale poprawiane. Kary są wysokie, a o zmianach nie mówi się głośno i na bieżąco, co utrudnia wdrożenie nowych rozwiązań.

Autor: Robert Nogacki, partner zarządzający Kancelarii Prawnej Skarbiec