Korekta VAT nawet w przypadku sporu o płatność
Problemy z płatnościami mają istotne znaczenie dla funkcjonowania przedsiębiorstw. Pandemia COVID-19 miała dodatkowy, negatywny wpływ na terminowość płatności dokonywanych przez kontrahentów.
Ustawodawca już wcześniej dostrzegł problemy związane z tym obszarem i wprowadził szereg rozwiązań „przymuszających” niepłacących klientów do dokonania zapłaty.
Jednym z takich rozwiązań jest ulga na złe długi w VAT. Przepisy te są stosowane automatycznie bez względu na zasadność kwoty zapłaty wynikającej z faktury, z której został odliczony VAT.
Ulga na złe długi w VAT
Ulga na złe długi to przepisy zawarte w ustawie o VAT, które z jednej strony dają prawo do korekty podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług (art. 89a ust. 1 ustawy o VAT), a z drugiej zobowiązują podatnika do korekty VAT naliczonego w przypadku braku zapłaty (art. 89b ust. 1 ustawy o VAT).
Warunkiem zastosowania tej ulgi jest uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności, co następuje niejako automatycznie po upływie 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Innymi słowy, w sytuacji gdy zobowiązanie jest przeterminowane o 90 dni, musimy skorygować podatek odliczony z terminu 90 dni. W przepisie art. 89b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług nie ma określonego terminu, w jakim podatnik ma obowiązek dokonania stosownej korekty.
Jedyny termin, o jakim mowa w omawianym przepisie, to ten na dokonanie zapłaty, po bezskutecznym upływie którego powstaje obowiązek skorygowania przez dłużnika podatku naliczonego wynikającego z nieuregulowanej faktury. Przepis art. 89b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje natomiast wyłącznie okres, w rozliczeniu za który należy dokonać przedmiotowej korekty (wyrok NSA z dnia 7 grudnia 2018 r., sygn. akt I FSK 55/17).
W razie częściowego uregulowania należności w terminie 90 dni od dnia upływu terminu płatności, określonego w umowie lub na fakturze, korekta dotyczy podatku naliczonego, przypadającego na nieuregulowaną część należności. W przypadku zapłaty należności po dokonaniu korekty, o której mowa powyżej, podatnik ma prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym uiszczono należność.
Należy podkreślić, że przepisy dotyczące ulgi na złe długi mają zastosowanie jedynie do transakcji dostawy towarów i świadczenia usług na terytorium kraju, co oznacza, że podatnik nie będzie uprawniony ani zobowiązany do ich zastosowania w przypadku wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów (wyrok WSA w Opolu z dnia 29 października 2020 r., sygn. akt I SA/Op 504/19).
Spór przed sądem o zapłatę a korekta VAT
Bardzo ciekawą tematykę poruszył WSA w Warszawie w sprawie o sygn. akt III SA/Wa 356/21 (wyrok z 26 października 2021 r.), w której analizował kwestię „ostateczności” zobowiązania do zapłaty w świetle przepisów o uldze na złe długi.
Sprawa dotyczyła podatnika, który nie dokonał zapłaty za dostawy ciągników samochodowych i naczep na jego rzecz. W sądzie gospodarczym toczył się jeszcze spór o zapłatę za przedmiotowe dostawy. Pomimo toczącej się sprawy w sądzie gospodarczym urząd skarbowy, w związku z brakiem zapłaty, uznał, że podatnik powinien skorygować podatek VAT naliczony i w konsekwencji dopłacić zaniżony podatek VAT.
Z takim podejściem nie zgodził się podatnik, który wskazał, że postępowanie podatkowe dotyczące zastosowania przepisów o uldze na złe długi powinno zostać zawieszone do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o zapłatę toczącej się przed sądem gospodarczym.
W tym zakresie podatnik powołał się na art. 201 par 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, który nakazuje organom podatkowym zawiesić postępowanie, jeżeli do wydania decyzji konieczne jest rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.
W wyroku z dnia 26 października 2021 r. WSA nie zgodził się z podatnikiem. WSA wskazał, że w przedmiotowej sprawie postępowanie podatkowe mogło się toczyć, ponieważ celem organów było jedynie ustalenie, czy kwota za faktury została zapłacona, czy też nie. W związku z brakiem zapłaty WSA uznał, że organy w prawidłowy sposób zastosowały przepisy o uldze na złe długi i wymierzyły podatek do zapłaty.
W ocenie WSA kwestia sporu o zapłatę przed sądem gospodarczym nie stanowiła zagadnienia wstępnego, o którym mowa w przepisach Ordynacji podatkowej, na które powoływał się podatnik. W przedmiotowej sprawie WSA wskazał zatem, że zastosowanie przepisów ulgi na złe długi powinno być dokonywane niejako automatycznie w przypadku zaistnienia określonych w ustawie przesłanek.
Jeżeli organ podatkowy ustalił brak dokonania zapłaty za faktury, z których podatnik odliczył VAT, to w związku z nieponiesieniem przez niego finansowego ciężaru podatku powinien skorygować VAT naliczony z tych faktur i dopłacić podatek.
