Kolejne zmiany w przepisach o cenach transferowych

Podatnicy w przygotowywanej grupowej dokumentacji cen transferowych będą zobowiązani do wskazania porozumień inwestycyjnych oraz porozumień podatkowych dotyczących podmiotów wchodzących w skład grupy.

Ułatwieniem po zawarciu takich porozumień będzie brak obowiązku przygotowywania dokumentacji cen transferowych dla transakcji, które były objęte tymi porozumieniami, z uwagi na fakt, że ceny transferowe powinny zostać uzgodnione z organem podatkowym w ramach postępowań prowadzących do zawarcia takich porozumień.

Umowa zawierana pomiędzy organem podatkowym a podatnikiem, zwana Porozumieniem Inwestycyjnym, będzie określała skutki podatkowe planowanych inwestycji podmiotu w Polsce. Do tej pory w polskich przepisach brak było podobnego rozwiązania, które w sposób kompleksowy określałoby skutki podatkowe dokonywanych inwestycji.

Nie każdy podmiot może jednak skorzystać z tej instytucji. Inwestor musi bowiem planować rozpoczęcie w Polsce inwestycji na poziomie co najmniej 100 mln złotych (50 mln złotych od 2025 roku). Choć instrument można zastosować zarówno do polskich jak i zagranicznych podmiotów to ustawodawca wskazuje w uzasadnieniu do Polskiego Ładu, że celem jest pozyskanie kapitału zagranicznego i zachęcenie do inwestowania w Polsce.

Z wnioskiem o porozumienie inwestycyjne będzie mogła wystąpić także grupa inwestorów, działająca w ramach konsorcjum, spółek, oddziałów i innych podobnych konstrukcji.

Zakres ochrony inwestora w ramach porozumienia inwestycyjnego ma być znacznie szerszy niż w przypadku interpretacji podatkowych. Dlatego też opłaty za wniosek są wyższe i mają wynosić opłata wstępna – 50.000 zł od każdego inwestora oraz opłata główna w kwocie z zakresu 100 – 500 tys. zł.

Po zawarciu porozumienia inwestycyjnego sytuacja inwestora ma być uproszczona, tj. nie będzie już potrzeby zawierania uprzednich porozumień cenowych, występowania o opinie zabezpieczające, wiążące informacje stawkowe oraz akcyzowe, czy interpretacje indywidualne.

Minusem nowego rozwiązania jest cezura ważności porozumienia – 5 lat od daty jego zawarcia, z możliwością renegocjacji, jeżeli nie doszło do istotnych zmian. W wielu przypadkach inwestycje podmiotów trwają dłużej niż wskazane 5 lat, a warunki funkcjonowania przedsiębiorców zmieniają się znacząco w tym okresie.

Porozumienie podatkowe jest instrumentem dostępnym dla podatników, którzy są objęci umową o współdziałanie z fiskusem i stanowi potwierdzenie w zakresie interpretacji przepisów prawa podatkowego, ustalania cen transferowych, braku zasadności zastosowania art. 119a § 1, wysokości prognozowanego na następny rok podatkowy zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych oraz spraw niezbędnych dla zapewnienia prawidłowej realizacji umowy o współdziałanie. W przypadku tej formy zabezpieczenia istotne jest wcześniejsze zawarcie umowy o współdziałanie, która wiąże się z koniecznością spełnienia przez podatnika szeregu warunków, łącznie z audytem podatkowym. Zaletą porozumienia podatkowego jest możliwość potwierdzenia i uzyskania pewności w zakresie szerokiego katalogu zdarzeń, niekoniecznie związanych z dokonywanymi inwestycjami, lecz także z samym funkcjonowaniem podmiotu.

Porozumienie podatkowe nie może zostać zawarte w zakresie w jakim zostało zawarte porozumienie inwestycyjne. Nie jest możliwe także zawarcie porozumienia podatkowego w toku trwania kontroli podatkowej.

Należy zaznaczyć, że porozumienie podatkowe może zostać wypowiedziane w każdym momencie, kiedy wyjdą na jaw nowe dla sprawy okoliczności, porozumienie jest niezgodne z orzecznictwem albo kiedy zostanie rozwiązana umowa o współdziałanie.

Pomimo, że porozumienie inwestycyjne oraz porozumienie podatkowe dają szereg korzyści, w tym benefity w zakresie dokumentacji cen transferowych, to jednak skorzystanie z tych instytucji jest bardzo ograniczone i dotyczy głównie dużych przedsiębiorstw lub podmiotów inwestujących duże kwoty. Niemniej jednak takie podejście oznacza zgodę fiskusa na dialog z podatnikiem, co do tej pory nie było praktyką urzędów.

AKTUALIZACJA: Ministerstwo Finansów zapowiedziało zdecydowane działania w zakresie cen transferowych, kładąc nacisk na efekty finansowe kontroli. Od początku 2024 roku obserwujemy wyraźne zaostrzenie podejścia organów podatkowych do obszaru cen transferowych. W 2024 roku przeprowadzono 259 kontroli – mniej niż w roku wcześniejszym (336), jednak skuteczność działań organów znacząco wzrosła. Łączna kwota doszacowanego dochodu przekroczyła 800 mln zł, co stanowi skok o ponad 85% względem 2023 r.

 W centrum nowej strategii znalazła się nie tylko intensyfikacja kontroli, ale przede wszystkim ich jakość – celem stało się skuteczne doszacowywanie dochodu, a nie liczba przeprowadzonych postępowań. Jednym z kluczowych elementów tej zmiany jest utworzenie w Krakowie specjalistycznego Centrum Kompetencyjnego, które ma wspierać administrację w analizie transakcji między podmiotami powiązanymi z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi analitycznych i doświadczenia wyspecjalizowanego zespołu.

 Co istotne – na kontrolę nie trzeba już „zasłużyć się” wieloma nieprawidłowościami. Wystarczy jeden czynnik ryzyka, taki jak wieloletnia strata, niska rentowność na tle rynku, wysokie koszty usług wewnątrzgrupowych czy nadmierne finansowanie dłużne, by znaleźć się w grupie podmiotów szczególnie interesujących dla administracji. W praktyce oznacza to konieczność większej czujności – zwłaszcza że ponad połowa kontroli w 2024 r. zakończyła się doszacowaniem, a ich średnia wartość znacząco wzrosła.

 Dla podatników to wyraźny sygnał, że dokumentacja cen transferowych nie może być traktowana formalnie. Dobrze przygotowane analizy porównawcze i spójność z rzeczywistym modelem biznesowym stają się dziś podstawowym elementem ochrony przed potencjalnymi konsekwencjami. W świetle nowych działań organów, każda firma realizująca transakcje z podmiotami powiązanymi – niezależnie od skali działalności – powinna potraktować ten temat priorytetowo.

(ARTYKUŁ z 9 lutego 2024 r., AKTUALIZACJA 21 sierpnia 2025 r.)