Zaliczenie do kosztów podatkowych wartości pracy własnej wspólnika spółki osobowej
W praktyce gospodarczej dosyć często spotykaną sytuacją jest świadczenie usług przez osobę fizyczną będącą przedsiębiorcą na rzecz spółki osobowej. Kolejnym elementem jest posiadanie przez tę osobę statusu wspólnika tej spółki.
Zasadne staje się zatem postawienie pytania, czy wynagrodzenie wypłacane na rzecz takiego wspólnika może stanowić koszt uzyskania przychodu tego wspólnika, jak również pozostałych. Pytanie to jest o tyle istotne, iż w pewnym sensie kwota stanowiąca wynagrodzenie wspólnika staje się w określonej części jego kosztem uzyskania przychodów. Dzieje się tak z uwagi na brzmienie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 ustawy przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. Zasadę tę stosuje się również do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów oraz strat (art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy).
Praca własna
Przepisy art. 23 ustawy PIT zawierają katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z ust. 1 pkt 10 tego artykułu za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki.
Niestety prawodawca nie pokusił się o wprowadzenie do ustawy definicji legalnej pracy własnej. Stało się to przyczyną wątpliwości podatników co do tego, czy wynagrodzenie wspólnika świadczącego usługi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej może stanowić jego koszt uzyskania przychodu.
W orzecznictwie organów podatkowych ugruntowane jest stanowisko, że pojęcie „praca własna” oznacza wartość wszelkiego rodzaju nakładów pracy świadczonej przez podmioty wymienione w omawianym przepisie, bez względu na to, czy jest ona wykonywana na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej mającej charakter umowy zlecenia lub umowy o dzieło, czy też bezumownie. Nie ma również znaczenia rodzaj i zakres podejmowanych czynności, w szczególności to, czy w przypadku pracy wspólnika na rzecz spółki wiążą się one z prowadzeniem spraw spółki.
Stanowisko organów
W obecnym stanie prawnym organy podatkowe prezentują korzystne dla podatników stanowisko. Za przykład może posłużyć jedna z najnowszych interpretacji podatkowych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej nr 0112-KDIL3 3.4011.291.2018.2.MM. W jej stanie faktycznym zaprezentowano następujące okoliczności. Spółka doradztwa podatkowego (spółka osobowa) celem prowadzenia działalności gospodarczej nabywała profesjonalne usługi w zakresie doradztwa prawnego oraz podatkowego od kilkunastu prawników oraz doradców podatkowych, z którymi zawierała umowy o pracę lub cywilnoprawne umowy o świadczenie usług.
Z kolei, komplementariusz tej spółki świadczył na jej rzecz – jako przedsiębiorca – usługi doradztwa podatkowego. Przedmiotem interpretacji było rozstrzygnięcie zagadnienia, czy wydatki na wypłatę wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług udokumentowane fakturami VAT będą stanowiły dla komplementariusza koszt uzyskania przychodu z tytułu uczestnictwa w spółce.
Stanowisko organu wpisało się w ugruntowaną obecnie linię orzeczniczą. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że skoro świadczenie usług nastąpi na podstawie stosunku prawnego (umowy cywilnoprawnej), łączącego dwa odrębne podmioty gospodarcze – osobę prowadzącą indywidualną działalność gospodarczą oraz spółkę – to wykonywanie tych usług w ramach tej działalności gospodarczej nie może być uznane za pracę własną.
Wobec powyższego zawarcie umowy ze spółką osobową w ramach indywidualnej działalności gospodarczej i wykonywanie w zw. z tym określonych usług nie kwalifikuje się do ograniczenia wynikającego z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przedmiotowe obostrzenie nie będzie więc stosowane na linii przedsiębiorca – spółka osobowa.
Zmiana podejścia
Tak zwana zmiana podejścia podatkowego jest dość często używanym przez praktyków zwrotem w przypadku zmiany linii orzeczniczej fiskusa. Można ją zastosować również wobec omawianego zagadnienia, które w poprzednich latach było traktowane przez niektóre organy podatkowe zgoła odmiennie. W obrocie prawnym można było spotkać rozstrzygnięcia, na podstawie których wynagrodzenie wspólnika będącego przedsiębiorcą, nie mogło zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Co równie istotne, taki pogląd znalazł akceptację w jednym z wyroków WSA we Wrocławiu o sygn. akt I SA/Wr 116/10.
Powyższe potwierdza zatem, że pomimo funkcjonowania jednolitego orzecznictwa organów podatkowych, podatnik nie zawsze może być pewien trafności decyzji podjętej w przedmiocie jego osobistych rozliczeń podatkowych.
Bieżąca weryfikacja orzeczeń organów oraz judykatury wydaje się zatem nieodzowna przy deklarowaniu podstaw opodatkowania. Jest to również doniosłe z innego powodu. Zgodnie bowiem z Ordynacją podatkową zastosowanie się do orzeczeń podatkowych stanowiących utrwaloną praktykę interpretacyjną organów Krajowej Administracji Skarbowej powoduje objęcie podatnika ochroną wynikającą z zasady nieszkodzenia, a więc także zwolnieniem z obowiązku zapłaty podatku.
Kancelaria Prawna Skarbiec
