Banki dla kryptowalut

Rynek walut wirtualnych wciąż czeka na kompleksową regulację prawną. Stan, w którym obecnie się znajduje, nie budzi bowiem zaufania wśród instytucji finansowych. Tymczasem wiele osób, posiadających bitcoiny chciałoby nimi legalnie i wygodnie obracać. Zresztą w ciągu ostatnich dwóch lat można zaobserwować dość duży wzrost obrotów kryptowalutą.

Powodzeniem cieszy się nie tylko bitcoin, ale również litecoin, ether, peercoin, dogecoine i inne. Obracający kryptowalutami spotykają się niestety z licznymi problemami, szczególnie ze strony banków. W zasadzie w Polsce nie ma obecnie instytucji, która przychylnie podchodziłaby do zagadnienia kryptowalut.

Ustawa z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu nałożyła na instytucje finansowe nowe, restrykcyjne obowiązki. Od banków oczekuje się dziś, że będą rejestrowały transakcje, które mogą mieć związek z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu oraz przeprowadzały okresową analizę ryzyka w celu zastosowania odpowiednich środków bezpieczeństwa finansowego i stosowały te środki.

Dodatkowo 30 kwietnia 2018 r. weszły w życie nowe przepisy Ordynacji podatkowej, które umożliwiły Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej czasowe zablokowanie rachunku bankowego podmiotu kwalifikowanego, jeżeli posiadane informacje wskazują, że podmiot może wykorzystywać działalność banków do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub czynnościami zmierzającymi do wyłudzenia skarbowego.

Wskutek tych regulacji po stronie przedsiębiorców, którzy zajmują się „potencjalnie ryzykownymi branżami” pojawiła się niepokojąca tendencja odmawiania im zawarcia umowy prowadzenia rachunków bankowych lub wypowiadania rachunków już prowadzonych.

To zjawisko dotknęło szczególnie podmioty obracające kryptowalutami. Przedsiębiorcy, którzy prowadzą legalną działalność gospodarczą, mają trudności w założeniu lub utrzymaniu założonego rachunku bankowego. Dodatkowo nie dysponują oni żadnymi mechanizmami obronnymi, ponieważ z góry są postawieni na przegranej pozycji. Jedyne, co im służy jako obrona to droga cywilna. Dochodzenie potencjalnych roszczeń oznacza jednak długotrwały i kosztowny proces. Widać wyraźnie, że polskie banki obrały jeden front w kwestii kryptowalut.

Przypadki wypowiadania umów prowadzenia rachunku bankowego odnotowano w odniesieniu do takich instytucji jak Santander Bank Polska S.A., Bank PKO S.A., MBank S.A., PKO Bank Polski S.A. i wielu innych. Nic zatem dziwnego, że przedsiębiorcy, obracający kryptowalutami zaczynają korzystać z usług zagranicznych banków. W Polsce trudno o instytucję finansową, która nie działałaby przeciwko posiadaczom waluty wirtualnej.

Warto jednak zaznaczyć, że takie masowe wypowiadanie umów prowadzenia rachunków bankowych może być bezzasadne. Opierając się bowiem na obowiązujących przepisach, w tym ustawie z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, należy stwierdzić, że banki każdorazowo posiadają komplet informacji na temat transakcji zlecanej przez przedsiębiorcę obracającego kryptowalutami, co umożliwia instytucji finansowej rejestrowanie zarówno ewentualnych transakcji ponadprogowych, jak i podejrzanych.

Poza tym w zakresie płatności przychodzących na rachunek banki są z reguły zwolnione z obowiązku rejestracji, ponieważ transakcje realizowane są przez inne instytucje zobowiązane. Bank posiada też szczegółowe informacje o nadawcy przelewu zagranicznego, wskazane przez bank zagraniczny. Teoretycznie zatem transakcje kryptowalutami nie powinny niepokoić polskich instytucji finansowych.

Przedsiębiorcy, którzy chcieliby dokonać transakcji z użyciem kryptowaluty, szukają zatem innych rozwiązań niż korzystanie z usług polskich banków. Na początku roku głośno zrobiło się o szwajcarskim banku Vontobel, który uruchomił usługę pozwalającą na swobodne sprzedawanie, kupowanie, a także przechowywanie cyfrowych aktywów.

W konsekwencji Vontobel stał się pierwszym na świecie bankiem przyjaznym dla kryptowalut. Na razie jednak nic nie wskazuje na to, aby tego typu usługi miały nadać impuls do zmian również w polskiej bankowości.

Przedsiębiorcy, którzy mimo wszystko chcieliby działać w obrębie Polski, próbują dokonywać transakcji również za pośrednictwem tzw. małych instytucji płatniczych (MIP). To alternatywa dla Krajowych Instytucji Płatniczych, która jest zdecydowanie wygodniejsza i bardziej przystępna. MIP posiada w zasadzie wszelkie uprawnienia dużych instytucji finansowych, w tym może wydawać instrumenty płatnicze oraz prowadzić rachunki bankowe.

MIP jest bardzo korzystnym rozwiązaniem także z tego względu, że jej uruchomienie jest stosunkowo proste. Może przybrać dowolną formę prawną – spółki akcyjnej, spółki z o.o., a nawet przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Z kolei w ramach wymogów formalnych musi jedynie sporządzić plan działalności i plan finansowy na pierwszych 12 miesięcy, procedury zarządzania ryzykiem, procedury AML/CFT, opis i schemat graficzny świadczonych usług, a także procedury rozpatrywania reklamacji.

Inną możliwością, powszechnie stosowaną przez podmioty obracające kryptowalutami, jest skorzystanie z systemów prawnych, oferujących możliwość prowadzenia działalności gospodarczej na korzystnych warunkach. W tym celu dokonują one zmiany miejsca rezydencji podatkowej, przenosząc się na Cypr, Maltę, do Monako lub innych państw tworzących przyjazne kryptowalutom środowisko.

Na razie nic nie wskazuje na to, aby w najbliższym czasie miała nastąpić zmiana przepisów dotyczących obrotu kryptowalutami. Osoby, chcące dokonać takiej transakcji są więc skazane na wymienione wyżej rozwiązania. Nie da się jednak ukryć, że żadne z nich nie umożliwia samodzielnego poradzenia sobie z problemem. W takiej sytuacji konieczna staje się pomoc i doradztwo kancelarii prawnych.

Kancelaria Prawna Skarbiec