Fiskus wciąż może sztucznie wszczynać postępowania karne skarbowe
Organy podatkowe nadal mogą wszczynać postępowania karne skarbowe wobec obywateli tylko po to, aby zawieszać bieg przedawnienia ich zobowiązań podatkowych. Ograniczona jest również możliwość weryfikowania decyzji ostatecznych fiskusa i dostęp Rzecznika Praw Obywatelskich do akt zawierających tajemnicę skarbową. W komunikacie z 1 lutego 2024 r. RPO poinformował o piśmie przekazanym do ministra finansów z prośbą o interwencję w tej sprawie.
Jak podnosi Rzecznik, sztuczne wszczynanie przez organy postępowań karnych skarbowych jedynie w celu przerwania biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych to praktyki stosowane przez te organy od wielu lat. Już blisko 10 lat w Trybunale Konstytucyjnym leży wniosek Rzecznika o zbadanie podstaw prawnych tych praktyk. Kolejnym problemem jest przepis art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu. W ocenie RPO brak przedawnienia tego typu zobowiązań jest niezgodny z Konstytucją RP. W tej sprawie również wniosek o zbadanie czeka w TK już 8 lat.
Dalej Rzecznik wskazuje na przepis art. 297 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że naczelnicy urzędów skarbowych i naczelnicy urzędów celno-skarbowych udostępniają akta Rzecznikowi Praw Obywatelskich w związku z jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym.
RPO podnosi, że konstrukcja tego przepisu utrudnia mu realizację jego zadań ochrony obywateli w sprawach podatkowych. Organy wykorzystują bowiem brzmienie tego przepisu i odmawiają RPO udostępnienia akt konkretnej sprawy z postępowania podatkowego, jeśli ten nie dokonał formalnego zgłoszenia swojego udziału w postępowaniu przed sądem administracyjnym.
RPO wskazuje, że taka sytuacja uderza szczególnie w obywateli, którzy nie mają profesjonalnych pełnomocników, adwokatów, doradców podatkowych, radców prawnych.
Ostatnim z „zarzutów” podnoszonych przez RPO jest ograniczona możliwość weryfikowania ostatecznych decyzji fiskusa. Zgodnie z art. 245 § 1 pkt 3 lit. b Ordynacji podatkowej, organ po przeprowadzeniu postępowania o wznowieniu postępowania podatkowego na skutek orzeczenia TK lub TSUE, odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej w całości lub w części, jeśli wydanie nowej decyzji nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów przedawnienia: prawa do wydania decyzji ustalającej, zobowiązania podatkowego lub prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej.
RPO zwraca uwagę, że w oparciu o ten przepis, nawet jeśli dojdzie do wznowienia postępowania z uwagi na wyrok TK lub orzeczenie TSUE, organ może wydać decyzję odmawiającą uchylenia dotychczasowego rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej właśnie z uwagi na przedawnienie.
Tym samym, czas trwania postępowań przed TK lub TSUE może w pewnych przypadkach decydować o braku możliwości wzruszenia ostatecznej decyzji podatkowej, jeśli dojdzie do upływu terminu przedawnienia.
Źródło: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ordynacja-podatkowa-koniecznosc-zmian-mf
