Zawiadomienie o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego urząd doręczył dzień przed jego upływem. Interwencja RPO i wyrok NSA
Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał 28 grudnia 2023 r. o swojej interwencji w sprawie podatniczki, wobec której na 20 dni przed upływem jej zobowiązania podatkowego wszczęto postępowanie karne skarbowe, a które zawiesiło bieg terminu przedawnienia tego zobowiązania zaledwie na dzień przed jego upływem. Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny: „Rozpoznawana sprawa stanowi podręcznikowy wręcz przypadek, w którym mamy do czynienia z instrumentalnym wszczęciem postępowania karnego skarbowego” (sygn. akt II FSK 278/21).
W 2013 r. właścicielka sprzedała nieruchomość. W PIT wykazała do zapłaty ponad 68 tys. podatku dochodowego. W kolejnych latach dokonywała korekt ww. deklaracji pomniejszając ciężar opodatkowania w ramach tzw. ulgi mieszankowej (przeznaczenie przychodów ze sprzedaży nieruchomości na własne cele mieszkaniowe). Ostateczną korektę złożyła 28 sierpnia 2019 r. zerując całkowicie swoje zobowiązanie w PIT przedłożonymi kosztami uzyskania przychodu.
Organ podatkowy wszczął 2 września 2019 r. postępowanie podatkowe, które zakończył 16 grudnia wydaniem decyzji określającej zobowiązanie podatkowe w wysokości 59 tys. zł. Pięć dni wcześniej organy wszczęły dochodzenie o przestępstwo skarbowe z art. 56 § 2 (oszustwo podatkowe). Dzięki temu organom udało się zawiesić bieg terminu przedawnienia spornego zobowiązania z dniem 30 grudnia 2019 r. (z dniem doręczenia podatniczce zawiadomienia o zawieszeniu).
W sporze sądowym, do którego po stronie podatniczki przyłączył się Rzecznik Praw Obywatelskich, organy skarbowe wykazywały, że skoro termin płatności podatku za 2013 r. upływał w kwietniu 2014 r., to termin przedawnienia związanego z nim zobowiązania rozpoczął bieg dopiero 1 stycznia 2015 r. i upływał 31 grudnia 2019 r. Organy zdążyły więc ze wszczęciem postępowania karnego skarbowego i skutecznym zawieszeniem biegu terminu przedmiotowego zobowiązania podatniczki (30 grudnia 2019 r.).
Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że wszczęcie postępowania karnoskarbowego nie miało na celu orzeczenie o odpowiedzialności za wykroczenie bądź przestępstwo skarbowe. Jego celem było jedynie umożliwienie organom podatkowym podjęcie próby merytorycznego zakończenia postępowania podatkowego. W demokratycznym państwie prawnym tego rodzaju praktyka jest nie do zaakceptowania (wyrok z dnia 19 września 2023 r., sygn. akt II FSK 278/21).
Jak przypomina RPO, już w 2014 roku wnosił do Trybunału Konstytucyjnego skargę odnośnie przepisów Ordynacji podatkowej służących zawieszeniu biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych obywateli poprzez wszczynanie postępowań karnoskarbowych. W 2017 r. TK sprawę odroczył bez terminu. Rzecznik Praw Obywatelskich informuje, że nadal zgłaszają się do niego pokrzywdzeni takimi działaniami organów.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-obywatelka-zawieszanie-biegu-przedawnienia-podatku-nsa
