Komisja Nadzoru Finansowego zyska nowe uprawnienia kontrolne?

Wprowadzenie znowelizowanych przepisów do polskiej ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym zostało wymuszone poprzez wydanie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie ustanowienia ogólnych ram dla sekuratyzacji. Zgodnie z jego treścią Komisja Nadzoru Finansowego będzie odpowiedzialna za nadzorowanie wypełniania określonych w nim obowiązków przez podmioty uczestniczące w rynku sekuratyzacyjnym.

W procesy sekuratyzacyjne zaangażowane są trzy grupy podmiotów:

• organizator, który tworzy fundusz sekuratyzacyjny (najczęściej bank albo inna instytucja finansowa);
• inwestor, który ma zamiar kupić papiery wartościowe emitowane przez fundusz sekuratyzacyjny;
• aktywa, które zostaną nabyte przez fundusz sekuratyzacyjny.

KNF zajmie się więc przeprowadzaniem kontroli wśród banków, instytucji finansowych oraz inwestorów, którzy dokonują „przerabiania” nietypowych aktywów na standaryzowane papiery wartościowe. Celem kontroli ma być ustalenie zgodności działań tych podmiotów z wymogami nałożonymi przez rozporządzenie.

Znowelizowane przepisy ustawy określają zasady wykonywania czynności kontrolnych przez pracowników Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, wskazując, że do kontroli procesów sekuratyzacyjnych stosuje się odpowiednie przepisy ustawy – Prawo przedsiębiorców.

Jednocześnie ustawa wprowadza szeroki katalog sankcji oraz środków naprawczych, które KNF może zastosować w razie ustalenia nieprawidłowości w przeprowadzaniu procesów sekuratyzacyjnych. W pierwszej kolejności chce zapobiegać naruszeniom poprzez środek naprawczy w postaci nakazania zaprzestania konkretnych działań oraz powstrzymanie się od podejmowania ich w przyszłości.

Wśród pozostałych sankcji znajdują się te o charakterze osobistym:

• wystąpienie do kompetentnych organów z wnioskiem o odwołanie członka zarządu stosownej jednostki w razie wykrycia popełnienia przez niego konkretnego naruszenia;
• zawieszenie członka zarządu, stosownych podmiotów, o których mowa w znowelizowanej ustawie, w wykonywaniu czynności do momentu podjęcia uchwały pozytywnie rozpatrującej wniosek o jego odwołanie;
• pozbawienie osoby odpowiedzialnej za naruszenia możliwości pełnienia funkcji członka zarządu lub innych funkcji kierowniczych przez okres nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż rok.

Wśród ustawowych sankcji przewiduje się także tę o charakterze majątkowym. Zgodnie z ustawą podmiot odpowiedzialny za uchybienia związane z przeprowadzeniem procesu sekuratyzacyjnego jest zagrożony sankcją majątkową o maksymalnej wartości 20 869 500 zł lub o wysokości będącej dwukrotnością wartości nabytych wskutek naruszenia korzyści lub unikniętych strat. Alternatywnie sankcja dla osób prawnych może wynieść 10% kwoty netto ze sprzedaży towarów, usług lub operacji finansowych. Natomiast w przypadku zakładu ubezpieczeń dotyczy to 10% kwoty składki przypisanej brutto.

Jednak to jeszcze nie wszystko. W przypadku wykrycia części wskazanych w ustawie naruszeń ustawa nakłada na Komisję Nadzoru Finansowego obowiązek przekazania do publicznej wiadomości informacji o treści rozstrzygnięcia ostatecznej decyzji, a także o rodzaju oraz charakterze naruszenia. Ponadto takie publiczne oświadczenie ma ujawniać dane osoby lub podmiotu ukaranych sankcją. Informacja obejmująca imię i nazwisko ukaranego będzie upubliczniona na stronie internetowej KNF przez okres jednego roku.

Oprócz tego ustawa dopuszcza stosowanie sankcji karnych za utrudnianie albo udaremnianie czynności podejmowanych w postępowaniu kontrolnym. Ponadto generalną zasadą staje się natychmiastowa wykonalność decyzji nakładających sankcje, co oznacza, że kary nakładane przez Komisję Nadzoru Finansowego będą wykonywane bez zbędnej zwłoki.

Wejście w życie unijnego rozporządzenia oznacza nadejście trudnych czasów dla wszystkich podmiotów zaangażowanych w procesy sekuratyzacyjne. Przepisy implementujące reguły rozporządzenia do krajowego porządku prawnego wprawdzie nie zmieniają zasad przeprowadzania operacji, ale istotnie zwiększają nad nimi kontrolę, strasząc potencjalnymi sankcjami.

Póki co trudno jednoznacznie przewidzieć, jak nowa rzeczywistość wpłynie na zachowania uczestników procesów sekurytyzacyjnych. Można się jednak spodziewać dużo większej ostrożności z ich strony, która w skrajnych przypadkach może prowadzić wręcz do zaniechania inicjowania procesów sekurytyzacyjnych i stopniowego zamierania tego rynku. Szeroki katalog sankcji, którymi dysponują pracownicy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego oraz niedająca się zbagatelizować broń w postaci natychmiastowego wykonania kary, może skutecznie odstraszyć potencjalnych organizatorów oraz inwestorów.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec