Bez doradcy podatkowego lepiej nie przyjmować nawet darowizny od dziadka

W myśl art. 4a ust. 1 pkt 1 oraz 2 Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn: „Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: 1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (…) 2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym” (Dz.U. 1983 nr 45, poz. 207, ze zm.).

W styczniu 2019 r. emerytowany górnik przekazał swojemu wnukowi darowiznę w wysokości 100 000 zł. Oszczędności gromadził w domu, w tzw. materacu. Brak zaufania do innych form przechowywania pieniędzy potwierdzał fakt pobierania emerytury poprzez doręczanie jej przez listonosza do rąk własnych. W taki też sposób przekazał darowiznę wnuczkowi. Wnuk tego samego dnia dokonał wpłaty pieniędzy na swój rachunek bankowy, a na początku lutego zgłosił darowiznę w urzędzie skarbowym.

Przesyłając do urzędu skarbowego zawartą z dziadkiem umowę potwierdzającą darowiznę 100 000 zł wraz z dokumentem potwierdzającym dokonanie ich wpłaty na konto bankowe, przy dochowaniu 6-miesięcznego terminu na zgłoszenie darowizny, był przekonany, że spełnił przesłanki art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadku i darowizn (dalej: u.p.s.d) uprawniające do skorzystania ze zwolnienia od tego podatku.

Urząd poinformował jednak obdarowanego, że dokonana przez niego wpłata będzie podlegała opodatkowaniu, jak wpłata własna. Obdarowany wnuk, jako bezrobotny student nieposiadający zdolności finansowych do dokonania wpłaty własnej w takiej wysokości, wystąpił do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji w tej sprawie.

Dyrektor KIS uznał, że zaistniały stan faktyczny nie uprawnia do skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, o którym mowa w art. 4a ust. 1 u.p.s.d., dla otrzymanych w darowiźnie pieniędzy, bo nie został spełniony warunek „udokumentowania ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”.

Jak poinformował organ, przekazanie pieniędzy przez dziadka wnukowi z rąk do rąk sprawiło, że obdarowany, dokonując ich wpłaty na swoje konto, działał już jako ich właściciel.

„To dopiero sam Wnioskodawca – będąc już właścicielem środków – dokonał ich wpłaty na rachunek bankowy. Taki sposób działania nie wyczerpuje norm omawianego przepisu.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie są motywy, jakimi kierowały się strony darowizny, decydując się na przekazanie darowizny w formie gotówki. Ustawodawca jednoznacznie wskazał jakie warunki muszą zostać spełnione, aby zwolnienie mogło zostać zastosowane. W analizowanej sprawie warunki do zwolnienia nie zaistniały” (interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 maja 2019 r., sygn. 0111-KDIB2-2.4015.50.2019.3.MZ).

Stwierdzenie organu o braku znaczenia motywów, jakimi kierowały się strony darowizny jest co najmniej kontrowersyjne w świetle rozbieżności orzeczniczych sądów administracyjnych w przedmiocie uzależnienia możliwości skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ust. 1 u.p.s.d. od przekazania darowizny pieniężnej na rachunek bankowy.

Jedna linia orzecznicza sądów potwierdza stanowisko Dyrektora KIS zajęte w tej sprawie. Druga natomiast broni motywów i celów, dla których owo zwolnienie zostało ustanowione:

„Skoro poza wszelką wątpliwością pozostaje fakt, że podatnik otrzymał od matki darowiznę środków pieniężnych (…) oraz zgłosił nabycie darowizny do urzędu skarbowego, to sama okoliczność przekazania tych środków do rąk własnych obdarowanego tj. poza rachunkiem bankowym lub przekazem pocztowym, nie jest wystarczająca do zakwestionowania prawa do skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ust. 1…” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt II FSK 619/13).

„Skoro u podłoża regulacji zawartej w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy leżała ochrona interesów majątkowych członków najbliżej rodziny, polegająca na zwolnieniu od podatku nabycia przez nich rzeczy lub praw majątkowych, to tak ujętego celu regulacji nie mogą unicestwić wyłącznie takie technikalia jak dokumentowanie darowizny, w sytuacji gdy nie budzi żadnych wątpliwości jej przekazanie” (wyrok NSA z 24 sierpnia 2017 r., sygn. akt II FSK 2104/15).

Kolejne przykłady to m.in. wyroki: NSA z 9 marca 2011 r., sygn. akt II FSK 1953/09, z 12 kwietnia 2013 r., sygn. akt II FSK 1628/11, WSA w Białymstoku z 6 czerwca 2017 r., sygn. I SA/Bk 266/17.

Niestety, gdy chodzi o pieniądze, to w stosunkach z fiskusem podatnicy rzadko mogą liczyć na zastosowanie przez organy zasady rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego na ich korzyść (art. 2a Ordynacji podatkowej).

Nie tylko więc przedsiębiorcy, których niejednokrotnie „być albo nie być” waży się od decyzji organów skarbowych, korzystają z pomocy profesjonalnych doradców podatkowych, radców prawnych czy całych kancelarii wyspecjalizowanych w reprezentacji przed tymi organami. Okazuje się, że nawet w przypadku przekazania pieniędzy wnuczkowi przez dziadka rodzina dla bezpieczeństwa tego majątku musi dziś korzystać z pomocy prawnika.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec