Szczególne procedury rozliczania podatku od towarów i usług w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków

W pierwszej kolejności, aby ustalić jakie towary mogą korzystać z tej szczególnej procedury, należy zapoznać się z definicjami umieszczonymi w art. 120 ust. 1 ustawy o VAT. Przykładowo jako dzieła sztuki rozumie się towary, mające walor artystyczny, unikatowy. W ust. 1) tegoż przepisu ustawodawca dokładnie opisuje co należy rozumieć przez działa sztuki, m.in. są to obrazy, kolaże, oryginalne rzeźby oraz posągi, tkaniny ścienne, niektóre fotografie.

Jako przedmioty kolekcjonerskie należy rozumieć m.in. znaczki pocztowe lub skarbowe stemple pocztowe, koperty pierwszego obiegu, a także różnego rodzaju kolekcje mające szczególną wartość i przedmioty kolekcjonerskie. Antyki to z kolei przedmioty niezaliczone do dwóch powyższych grup jeżeli ich wiek przekracza 100 lat.

Ostatni punkt to towary używane, przez które należy rozumieć co do zasady ruchome dobra materialne, nadające się do dalszego użytku. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny, towary używane to wszystkie towary, które nie są fabrycznie nowe (por. wyrok NSA z dnia 11.01.2019 r., sygn. I FSK 313/17).

Z uwagi na fakt, że procedura VAT marża jest w tym przypadku szczególnym sposobem rozliczenia, istotne jest, aby towary spełniały dokładnie kryteria określone przez ustawodawcę, dlatego podatnik powinien każdorazowo przeanalizować czy sprzedawany towar spełnia jedną z definicji ustawowych wskazanych powyżej.

Zgodnie z art. 120 ust. 4 ustawy o VAT w przypadku dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków opodatkowaniu uprzednio nabytych w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej podstawę opodatkowania stanowi marża wynikająca z różnicy pomiędzy kwotą sprzedaży, a kwotą nabycia.

Jako kwotę sprzedaży należy rozumieć zgodnie z art. 120 ust. 1 pkt 5) ustawy o VAT całkowitą kwotę jaką podatnik otrzymał/otrzyma w związku z dostawą, uwzględniając dotacje, podatki, cła, opłaty, transport, ubezpieczenia, opakowania, prowizje etc. W podobny sposób została określona kwota nabycia, stanowiąca poza ceną nabycia także wszelkie pozostałe koszty związane z nabyciem.

Jeżeli z jakichś powodów skalkulowanie marży na podstawie powyższego wzoru będzie niemożliwe, podatnik może za zgodą naczelnika urzędu skarbowego, obliczyć marżę bazując na różnicy pomiędzy łączną wartością dokonanych dostaw, a łączną wartością dokonanych nabyć określonego rodzaju przedmiotów kolekcjonerskich w danym okresie rozliczeniowym. Łączne wartości odnoszą się do sumy poszczególnych kwot nabyć i poszczególnych kwot sprzedaży.

Powyższa regulacja odnosi się jedynie do przedmiotów kolekcjonerskich, a nie obejmuje pozostałych kategorii czyli dzieł sztuki, antyków i towarów używanych. Takie uproszczone rozliczenie podatnik musi utrzymać przez okres minimum 2 lat, począwszy od końca miesiąca, w którym naczelnik został o nim zawiadomiony. W sytuacji, gdy łączna wartość nabyć w okresie 12 miesięcy przekracza łączną wartość sprzedaży podatnik traci prawo do uproszczonej procedury rozliczania.

W celu skorzystania ze szczególnej procedury marży istotne jest od jakiego podmiotu podatnik nabył towary. Przedmioty te mogą być nabyte od osób fizycznych, prawnych niebędących podatnikami, podatników zwolnionych z opodatkowania przedmiotowo lub podmiotowo, sytuacji gdy nabycie następuje w ramach procedury szczególnej marży. Oznacza to zasadniczo, że zastosowanie procedury marży może być dokonane w sytuacji gdy podatnik nie odliczył VAT przy ich nabyciu (por. wyrok WSA Poznań z dnia 16.01.2019 r., sygn. I SA/Po 710/18).

Istotne jest, że to na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w jakich okolicznościach nabył towary, które objęte są procedurą marży i czy rzeczywiście transakcja nabycia nie podlegała opodatkowaniu VAT. Przykładowo okoliczność, że podatnik nabył towar na giełdzie i nie weryfikował swojego kontrahenta, nie zwalnia go z obowiązku dokumentacji i należytej staranności (por. wyrok NSA z dnia 30.08.2018 r., sygn. I FSK 1313/16).

W szczególności jak wskazują sądy administracyjne podatnik powinien zweryfikować swojego kontrahenta, a tłumaczenia, że nie był on wskazany na fakturze nie mają znaczenia, a wręcz powinny wskazywać na możliwość uczestniczenia w oszustwie (por. wyrok NSA z dnia 29.05.2019 r., sygn. I FSK 329/19).

Dodatkowy warunek w przypadku sprzedaży w ramach szczególnej procedury marży to w przypadku podatników prowadzących także sprzedaż opodatkowaną zobowiązanie w prowadzonej ewidencji do wyodrębnienia sprzedaży w szczególnej procedurze marży. Ponadto procedury marży nie można zastosować w przypadku nowych środków transportu będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec