Podatnik ma prawo do przeprowadzenia dowodu przeciwnego

Zgodnie z art. 194 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej sporządzone przez organy władzy publicznej, i inne jednostki, dokumenty są dowodem na to, co zostało w tych dokumentach stwierdzone. Jednakże, jak stanowi § 3 tego artykułu, nic nie stoi na przeszkodzie, by przeprowadzić dowód przeciwko takim dokumentom.

W lutym 2014 r. podatnik złożył deklarację podatkową w zakresie podstawy opodatkowania i kwoty akcyzy z tytułu dokonanego wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu. Dołączył do niej opinię rzeczoznawcy majątkowego, która wraz z dokumentacją fotograficzną pojazdu miała potwierdzać jego uszkodzony stan, a co za tym idzie – uwiarygodnić ustaloną ze zbywcą cenę sprzedaży auta.

Ponad 4 lata później naczelnik urzędu skarbowego wezwał podatnika do skorygowania deklaracji poprzez podwyższenie podstawy opodatkowania w ramach dokonanego nabycia pojazdu. Organ w listopadzie 2017 r. otrzymał dokument z niemieckiego urzędu celnego, który stwierdzał, że urząd ten przy weryfikacji wartości celnej auta zanegował wykazaną na rachunku kwotę nabycia auta, jako za niską, i jednocześnie wskazał kwotę wyższą.

Podatnik odpowiedział naczelnikowi, że nie ma czego korygować, bo podstawa opodatkowania wykazana w złożonej deklaracji nie była oparta na wartości celnej pojazdu powiększonej o należne cło, a o wycenę jego wartości przez biegłego rzeczoznawcę, zatwierdzoną następnie przez funkcjonariusza celnego.

Organ pozostał obojętny na tę argumentację i w sierpniu 2019 r. ustalił podatnikowi zobowiązanie w podatku akcyzowym w wyższej kwocie, w oparciu o wartość celną określoną przez niemiecką administrację celną.

Wezwany do korekty nabywca auta odwołał się od tej decyzji. Stał na stanowisku, że NUS nie wziął pod uwagę, iż administracja niemiecka tendencyjnie i w sposób nieprawdopodobny zawyżyła wartość pojazdu, podczas gdy samochód posiadał znaczące uszkodzenia.

Zdaniem podatnika tylko wycena dokonana przez rzeczoznawcę uwzględniająca zarówno te uszkodzenia, jak i ówczesne uwarunkowania na polskim rynku obrotu samochodami jest w stanie oddać jego prawidłową wartość. Ustalenia wartości pojazdu poczynione przez niemiecką izbę celną w sposób oczywisty czyniły zakup samochodu w tej cenie nonsensem.

Dyrektor izby administracji skarbowej jako organ odwoławczy podtrzymał decyzję NUS. Organ zaznaczył, że zgodnie z Ordynacją podatkową naczelnik zobowiązany był zebrać i wyczerpująco rozpoznać cały materiał dowodowy.

Dyrektor, powołując się na treść art. 194 § 1 i § 2 O.p., bronił zasadności włączenia do materiału dowodowego dokumentu z niemieckiego urzędu celnego, przemawiającego za wyższą wartością nabytego samochodu. Jednocześnie zarzucił podatnikowi, że ten w żaden sposób nie udowodnił podnoszonych przez siebie uszkodzeń pojazdu, dokonanych napraw, zakupu części.

Podatnik zaskarżył tę decyzję. Zarzucił organom pominięcie przy ustalaniu podstawy opodatkowania pozostałych dowodów w sprawie. W szczególności zwrócił uwagę na powołany przez sam organ, art. 194 O.p. i fakt, że organy nie wykonały zawartej w tym przepisie dyspozycji § 3, która dopuszcza w postępowaniu podatkowym przeprowadzenie dowodu przeciwnego.

Jak podniósł podatnik, organy przyjęły podstawę opodatkowania jedynie w oparciu o dokument niemieckiego organu celnego, podczas gdy NUS otrzymał też opinię rzeczoznawcy oraz dokumentację fotograficzną potwierdzającą, że wartość przedmiotowego auta nie może odpowiadać zwykłej wartości rynkowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił zaskarżoną przez podatnika decyzję organu. Sąd zwrócił uwagę m.in. na przepis art. 210 § 1 pkt 6 O.p., zgodnie z którym decyzja organu powinna zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, a § 4 tego przepisu nakazuje, by to uzasadnienie faktyczne wskazywało fakty, które organ uznał za udowodnione, dowody, którym dał wiarę i jednocześnie wskazywało przyczyny, z jakich innym dowodom organ ten nie dał wiary.

Tylko decyzja spełniająca te wymogi może czynić zadość fundamentalnym zasadom postępowania podatkowego, nakazującym prowadzić je w sposób budzący zaufanie do organów oraz w sposób logiczny i przekonujący strony wyjaśniać przesłanki podjęcia takiej, a nie innej decyzji. Zdaniem WSA w Krakowie decyzje organów podjęte w tej sprawie nie spełniają tych wymogów.

Sąd wskazał, że mimo iż NUS dopuścił przedłożoną przez podatnika opinię rzeczoznawcy określającą wartość importowanego pojazdu, to nie została ona wzięta pod uwagę ani w rozważaniach organu pierwszej, ani drugiej instancji.

Dlatego też w niniejszej sprawie organy nie dokonały prawidłowego ustalenia stanu faktycznego i nie wyjaśniły wszystkich jej okoliczności. Stąd też nie mogły wiarygodnie i jednoznacznie ustalić podstawy opodatkowania podatkiem akcyzowym.

„Twierdzenie DIAS w odpowiedzi na skargę, że przedmiotowa opinia (…) nie mogła stanowić dowodu przeciwko dokumentowi organu niemieckiego, jest całkowicie niezasadne, gdyż jak wskazano powyżej, po pierwsze zalegała w aktach sprawy (…) po drugie właśnie była wskazywana przez Skarżącego jako dowód przeciwny” (wyrok z 08.11.2019 r., sygn. akt I SA/Kr 1000/19).

W przypadku jednego podatnika i jednego pojazdu organy podatkowe sięgną do kieszeni nabywcy jednorazowo. Ale co z przedsiębiorcami handlującymi autami bądź też innymi towarami na szerszą, masową skalę? Czy przedsiębiorcy w obliczu subiektywnych, nie spełniających wymogów prowadzenia postępowań podatkowych działań fiskusa skazani są na tzw. domiar podatkowy, a tym samym zmniejszenie rentowności dokonywanej transakcji czy też, jak w tej sprawie, całkowite pozbawienie jej sensu?

Opisana wyżej sprawa pokazuje jednak, że warto walczyć o swoje i nie poddawać się niekorzystnym, subiektywnym i – jak widać – wydawanym również w sprzeczności z prawem decyzjom organów podatkowych. Jak orzekł WSA w Krakowie:

„…równie istotne, jak przestrzeganie zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów jest przestrzeganie zasady przekonywania (…) Prawidłowe uzasadnienie decyzji jest jednym z istotnych warunków wpływających na umocnienie praworządności w administracji publicznej…” (sygn. akt I SA/Kr 1000/19).

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec