Usługa agencyjna a limitowanie z 15e
Jednym z powszechnie stosowanych sposobów współpracy pomiędzy podmiotami powiązanymi jest usługa agencyjna, mająca na celu co do zasady doprowadzanie do zawierania umów sprzedaży. Od 1 stycznia 2018 r. wprowadzono przepisy ograniczające możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwot związanych z określonymi usługami i wartościami o charakterze niematerialnym i prawnym.
Przepisy te dotykają podmiotów, które współpracują w ramach grup kapitałowych i nabywają usługi niematerialne lub różnego rodzaju prawa. W związku z tym wśród podatników pojawiła się wątpliwość, czy usługi agencyjne podlegają pod limitowanie z art. 15e?
Umowy takie zawierają szereg czynności, przez co ich klasyfikacja na gruncie tego przepisu ustawy o CIT jest niejasna, o czym przekonał się podatnik w omawianym niżej orzeczeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach.
Usługa agencyjna
Zgodnie z art. 758 kodeksu cywilnego „przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się – w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa – do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu”. W zamian za swoje usługi agent otrzymuje wynagrodzenie w postaci prowizji.
Czynności objęte powyższą definicją to zasadniczo przedstawianie propozycji oraz doprowadzanie do zawierania umów sprzedaży produktów. Ponadto takie umowy często przewidują dodatkowe czynności jak np. utrzymywanie ciągłego kontaktu z klientami, negocjowanie cen, wsparcie w rozwiązywaniu bieżących problemów, opracowywanie propozycji transakcji sprzedaży, przekazywanie informacji o produktach, wysyłanie opracowań dotyczących sytuacji ekonomicznej, wypłacalności i zdolności produkcyjnej każdego z klientów, opracowywanie raportów sprzedażowych, obsługiwanie uwag i reklamacji od klientów.
Usługi o podobnym charakterze
Usługi agencyjne nie są wprost wymienione w art. 15e ustawy o CIT. Jednak przepis ten zawiera katalog otwarty usług, na co wskazuje sformułowanie „(…) oraz świadczeń o podobnym charakterze”. Nie ma legalnej definicji pojęcia „usług o podobnym charakterze”, dlatego pozostaje posiłkowanie się orzecznictwem i doktryną.
Zgodnie z wyrokiem WSA w Krakowie z dnia 20 lutego 2019 r. (sygn. I SA/Kr 1398/18): „Poprawna wykładnia pojęcia „świadczenie o podobnym charakterze” z art. 15e ust. 1 u.p.d.o.p. prowadzi do wniosku, że świadczenie takie to nie każde świadczenie niematerialne, ale tylko świadczenie równorzędne pod względem prawnym do (świadczeń) usług doradczych, badania rynku, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń”.
Przykładowo WSA w Poznaniu w wyroku z 8 lutego 2019 r. (sygn. I SA/Po 878/18) wskazał, że usługi w zakresie zarządzania procesem płatnościami nie mogą być traktowane, jako usługi podobne do zarządzania i kontroli, gdyż – biorąc pod uwagę ich charakter, a także ryzyko związane z materią, jakiej dotyczą – wymagają one zarówno szczegółowej kontroli, jak i podejmowania istotnych decyzji dotyczących zasobów finansowych przez zleceniodawcę. W konsekwencji WSA stwierdził, że usługi takie nie podlegają ograniczeniu z art. 15e ustawy o CIT.
Usługa kompleksowa a pojedyncze świadczenia
Biorąc pod uwagę, że usługa agencyjna może składać się z wielu komponentów, kolejne pytanie brzmi: czy można ją traktować, jako usługi kompleksowe? Nad podobną problematyką pochylił się WSA w Gliwicach w wyroku z 4 lipca 2019 r. (sygn. akt I SA/Gl 579/19), gdzie zwrócił uwagę, że niedopuszczalne jest objęcie zakresem art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT usługi kompleksowej, w której jedynie pojedyncze pomocnicze świadczenie stanowi usługę z katalogu zawartego w tym przepisie.
A contrario niedopuszczalne jest, aby niejednorodne usługi kompleksowe obejmujące w przeważającym zakresie usługi wymienione w art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT oraz usługi do nich podobne wyłączyć z omawianego limitowania ze względu na to, że określony przez strony w umowie cel jej zawarcia co do zasady nie jest wymieniony wśród usług z art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT.
Z takiego stanowiska wynika, że co do zasady, aby usługi traktować, jako kompleksowe, powinny być one ze sobą ściśle powiązane. W szczególności o kwalifikacji do art. 15e ustawy o CIT nie decyduje sposób, w jaki świadczenia nazwały strony, lecz ich rzeczywisty charakter ustalany na podstawie obiektywnej analizy całokształtu okoliczności faktycznych (por. wyrok WSA w Gliwicach z 21 maja 2019 r., sygn. akt I S/Gl 224/19).
Usługa agencyjna – ograniczenie z art. 15e
Podsumowując powyższe rozważania, bardzo istotne jest odpowiednie przygotowanie umowy agencyjnej oraz czynności, jakie mają wchodzić w jej skład. Co do zasady zgodnie z wyrokiem WSA w Gliwicach z dnia 4 lipca 2019 r. (sygn. akt I SA/Gl 579/19) do nabywanej usługi agencyjnej o charakterze pośrednictwa znajdzie zastosowanie ograniczenie, o którym mowa w art. 15e ust. 1 ustawy o CIT.
Jednak z analizy wyroku wynika, że podatnik popełnił błąd, chcąc przyporządkować do umowy agencyjnej, która co do zasady nie jest objęta ograniczeniem z art. 15e ustawy o CIT, zbyt dużo czynności. Innymi słowy, podatnik pod pojęciem kompleksowej usługi agencyjnej, „ukrył” czynności zarządzania i doradcze, powodując, że usługa ta nie mogła zostać uznana za kompleksową usługę agencyjną – związek pomiędzy poszczególnymi czynnościami był zbyt mały. Sprawa ta pokazuje, jak bardzo istotne jest odpowiednie przygotowanie umów oraz współpracy, szczególnie w ramach podmiotów powiązanych.
Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec
