Biała lista podatników a płatności na rzecz podmiotów zagranicznych

Wiele zagranicznych podmiotów z uwagi na przepisy ustawy o VAT rejestruje się na potrzeby VAT w Polsce. Stają się czynnymi podatnikami VAT, więc co do zasady dotyczą ich przepisy o tzw. białej liście podatników. Jednak co w przypadku, gdy zagraniczny kontrahent nie ujawni rachunku bankowego albo nie ma polskiego rachunku? A co, jeśli zagraniczny kontrahent zarejestrował się dla celów VAT w naszym kraju, a polski przedsiębiorca o tym nie wie? Czy fiskus może wtedy sięgnąć po sankcje zawarte w nowych regulacjach?

Nowe regulacje wymagają, aby zagraniczne podmioty zarejestrowane na VAT w Polsce co do zasady posiadały polski rachunek bankowy. Wynika to z treści dodanego przepisu art. 96b ust. 3 pkt 13 ustawy o VAT, który wskazuje, że rachunki rozliczeniowe należy rozumieć zgodnie z dyspozycją art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. Ewentualnie można posługiwać się imiennymi rachunkami w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartymi w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą, o ile zostały wykazane w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzone z wykorzystaniem STIR.

Zapłata na rachunek zagraniczny

Polski przedsiębiorca, który dokonał zapłaty na rachunek podmiotu zagranicznego nieujawniony w wykazie, będzie mógł co do zasady uniknąć sankcji przewidzianych ustawą, o ile złożył zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu. Czasu jest zatem mało, tym bardziej że przepis mówi o 3 dniach, a nie o 3 dniach roboczych. Może być to problematyczne, kiedy płatność została zlecona przykładowo przed długim weekendem. Dodatkowo może pojawić się trudność z ustaleniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego, jednak przy podmiotach zagranicznych nie jest to duże utrudnienie.

Import usług

Przedsiębiorca zagraniczny może być zarejestrowany w Polsce jako czynny podatnik VAT, jednak w transakcji może nie brać udziału w takim charakterze. Przykładowo podmiot posiadający stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju może świadczyć usługi na rzecz polskiego podatnika, jako centrala firmy znajdująca się za granicą. W takich sytuacjach należy rozpoznać import usług, nawet pomimo rejestracji firmy w naszym kraju. Zgodnie z ogólnymi zasadami transakcja powinna być opodatkowana VAT przez polskiego podatnika, a zagraniczny podatnik nie ma obowiązku rejestracji rachunku w wykazie. W takich transakcjach stosowanie sankcji wynikających z białej listy byłoby nieuzasadnione.

Sankcje

Temat płatności na rzecz podmiotów zagranicznych zarejestrowanych na potrzeby VAT w Polsce jest problematyczny. Nie ułatwiają go także sankcje przewidziane nowymi przepisami, które grożą od 1 stycznia 2020 r. do płatności, o których mowa w art. 19 ustawy – Prawo przedsiębiorców (transakcja powyżej 15 000 zł), w przypadku dokonania zapłaty na rachunek inny niż taki, który został ujawniony na dzień zlecenia przelewu w wykazie jako rachunek kontrahenta. Sankcje przewidziane za niedochowanie obowiązków to:

• odpowiedzialność solidarna całym majątkiem wraz z kontrahentem za jego zaległości podatkowe w części podatku od towarów i usług proporcjonalnie przypadającej na tę dostawę towarów lub to świadczenie usług;
• brak możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie.

Sankcje są zatem dotkliwe, zwłaszcza jeżeli wziąć pod uwagę brak jasnych wytycznych co do płatności na rzecz podmiotów zagranicznych oraz stosunkowo krótki okres „bez sankcji” (jedynie do końca roku).

Proces płatności