Oddział przedsiębiorcy zagranicznego w praktyce polskiego obrotu gospodarczego

Oddział jest tańszym rozwiązaniem niż spółka córka, ponieważ nie musi mieć kapitału zakładowego oraz nie ponosi się zawarcia umowy w formie aktu notarialnego.

Z drugiej strony oddział jest tylko wyodrębnioną organizacyjnie częścią przedsiębiorcy, nie ma osobowości prawnej, nie daje możliwości prowadzenia działalności przed rejestracją (taką możliwość daje sp. z o.o. „w organizacji”), wreszcie oddział nie ma zdolności sądowej. Przedsiębiorca zagraniczny ponosi pełną nieograniczoną odpowiedzialność za działalność oddziału.

Oddziały są wykorzystywane przez globalne holdingi finansowe, nieruchomościowe lub inwestycyjne. To odpowiednia forma, gdy podmiot dopiero wchodzi na polski rynek albo prowadzi wyspecjalizowaną działalność. Przedsiębiorca może założyć kilka oddziałów na terenie Polski.

Oddziały mogą tworzyć przedsiębiorcy z państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego i tych państw, które zapewniają polskim przedsiębiorcom zasadę wzajemności, co regulują odpowiednie umowy międzynarodowe. W razie wątpliwości, czy państwo spełnia ten wymóg, warto skontaktować się z polskim biurem handlowym w tym kraju, np. w ambasadzie.

Ponieważ wiele zasad i ograniczeń w funkcjonowaniu oddziału wynika z praktyki obrotu (ze względu na niewielką regulację ustawową), planując otwarcie oddziału warto zwrócić się o pomoc do prawnika, specjalisty z zakresu prawa gospodarczego.

Oddział podlega rejestracji w KRS. W celu rejestracji, do wniosku KRS-W10 należy załączyć:

• umowę spółki zagranicznego przedsiębiorcy lub inny dokument stanowiący podstawę działania przedsiębiorcy zagranicznego (dalej jako: umowa spółki);
• dokument potwierdzający rejestrację w zagranicznym rejestrze, jeśli podmiot jest wpisany do takiego rejestru;
• uchwałę przedsiębiorcy zagranicznego o utworzeniu oddziału. Uchwałę podejmuje organ reprezentujący przedsiębiorcę – np. zarząd. Uchwała musi wskazywać siedzibę oddziału, adres oraz osobę upoważnioną do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w ramach oddziału (dalej jako: osoba upoważniona). Osoba upoważniona ma również zdolność reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w sądzie;
• notarialnie poświadczony wzór podpisu osoby upoważnionej;
• zgodę osoby upoważnionej na powołanie;
• przysięgłe tłumaczenie wszystkich obcojęzycznych dokumentów.

Dla urzędowych dokumentów zagranicznych (w tym aktów notarialnych) wymagana jest ich legalizacja, następująca według przepisów wewnętrznych danego państwa. W przypadku dokumentów pochodzących z państw będących stroną konwencji haskiej z 1961 r. zamiast legalizacji dokumenty można opatrzeć klauzulą apostille. W praktyce możliwość skorzystania z apostille dotyczy większości państw europejskich.

W przypadku złożonych struktur prawnych, sąd rejestrowy może żądać przedstawienia dokumentów dla wszystkich podmiotów tworzących daną strukturę (np. dla niemieckiej spółki komandytowej XYZ GmbH & Co. KG sąd może wezwać do dostarczenia kompletu dokumentów wraz z tłumaczeniami przysięgłymi dla spółki komandytowej, komplementariusza i komandytariusza).

Firma oddziału musi zawierać firmę przedsiębiorcy zagranicznego wraz z tłumaczeniem jego formy prawnej na język polski (np. XYZ GmbH Sp. z o.o. oddział w Polsce). Przedmiot działalności oddziału musi się pokrywać z przedmiotem działalności przedsiębiorcy zagranicznego.

Opłata od wniosku o wpis oraz o ogłoszenie wpisu wynosi 600 zł. Wniosek składa się do sądu właściwego ze względu na siedzibę oddziału.

Dla oddziałów nie działa procedura „jednego okienka”: wraz z rejestracją w KRS nie jest automatycznie nadawany NIP. Konieczne jest złożenie wniosku do właściwego ze względu na adres siedziby oddziału tzw. dużego urzędu skarbowego (np. I lub II Mazowieckiego US dla oddziału z siedzibą w Warszawie).

Niektóre urzędy (np. MUS) akceptują zgłoszenia identyfikacyjne na formularzu NIP-8, inne żądają NIP-2 – warto przed złożeniem zgłoszenia dopytać się o praktykę danego urzędu. Wniosek jest wolny od opłat, a NIP nadawany jest w terminie do 7 dni (w praktyce to 2-3 dni).

Oddział może rozliczać VAT naliczony bezpośrednio w Polsce. W celu rejestracji oddziału jako podatnika VAT należy złożyć do urzędu skarbowego formularz VAT-R. Aby rejestracja była możliwa, oddział musi prowadzić działalność opodatkowaną, a także posiadać w Polsce zasoby ludzkie i techniczne potrzebne do działania, przy czym, w związku z zaostrzeniem prawa podatkowego, urzędy skarbowe skłonne często kontrolować spełnianie wymogów.

Przedsiębiorca zagraniczny ma obowiązek prowadzić dla oddziału oddzielną rachunkowość w języku polskim oraz sporządzać sprawozdania finansowe i składać je do KRS. Roczne sprawozdanie finansowe oddziału uważa się za zatwierdzone, jeżeli zostało zatwierdzone sprawozdanie przedsiębiorcy zagranicznego, obejmujące dane sprawozdania finansowego tego oddziału.

Do likwidacji oddziału przedsiębiorcy zagranicznego stosuje się odpowiednio przepisy o likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Nie omawiając dokładnie tej procedury warto zauważyć dwie istotne odmienności:

• dla otwarcia likwidacji konieczna jest uchwała organu reprezentującego przedsiębiorcę zagranicznego o likwidacji oddziału;
• dokumentacja pracownicza oddziału przedsiębiorcy zagranicznego po zakończeniu likwidacji musi pozostać na terenie Polski.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec