VAT marża a usługi turystyczne

2023-09-14

Artykuł 306 unijnej dyrektywy VAT należy interpretować tak, że szczególną, preferencyjną procedurą opodatkowania VAT marża dla usług turystyki można objąć odsprzedaż usług noclegowych przedsiębiorcom, mimo że odsprzedaży tej nie towarzyszą żadne usługi dodatkowe.

Tak orzekł unijny Trybunał Sprawiedliwości 29 czerwca 2023 r. w sprawie polskiej spółki z o.o., która toczyła swój spór z organem podatkowym od kwietnia 2017 roku.

Usługi turystyki na VAT marża

W art. 119 ustawy o podatku od towarów i usług uregulowana została szczególna procedura opodatkowania świadczenia usług turystyki. W ust. 1 przepis ten przewiduje, że przy wykonywaniu usług turystyki podstawę opodatkowania stanowi kwota marży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Marżą jest różnica między kwotą, którą ma zapłacić nabywca usługi, a faktycznymi kosztami poniesionymi przez usługodawcę z tytułu nabycia towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty. Chodzi w szczególności o koszty transportu, zakwaterowania, wyżywienia i ubezpieczenia. W ust. 7 przewidziano również, że usługi turystyki podlegają 0% stawce VAT jeżeli usługi nabywane od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty są świadczone poza terytorium Unii Europejskiej.

Odsprzedaż usług noclegowych

W styczniu 2017 r. spółka z o.o. wystąpiła do organu podatkowego o potwierdzenie, że świadczone przez nią usługi turystyki mogą podlegać opodatkowaniu VAT w ramach przewidzianej w art. 119 ustawy o VAT procedurze szczególnej VAT marża. Przedsiębiorca oferował innym przedsiębiorcom możliwość dokonywania rezerwacji usług noclegowych w hotelach oraz innych obiektach o podobnej funkcji znajdujących się na terytorium RP i poza jej granicami. Jednak spółka sama nie posiadała bazy hotelowej, a usługi noclegowe nabywała we własnym imieniu, a następnie odsprzedawała je swoim klientom.

Organ uznał, że spółka jest w błędzie

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej 3 miesiące później interpretacji podatkowej stwierdził, że świadczonej przez spółkę usługi nie można zakwalifikować jako usługi turystyki w rozumieniu art. 119 ustawy o VAT. Nie stanowi bowiem usługi kompleksowej, obejmującej zespół więcej niż jednego świadczenia. Spółka ogranicza się jedynie do odsprzedaży usługi noclegowej, bez usług towarzyszących, charakterystycznych dla usług turystyki.

Pojedyncza usługa też może być usługą turystyki

Przedsiębiorca wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który podzielił stanowisko spółki (wyrok z 16 listopada 2017 r., sygn. akt I SA/Wr 814/17). Sąd oparł się w swoim rozstrzygnięciu m.in. na definicji usług turystycznych w brzmieniu obowiązującym wówczas w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, zgodnie z którą należało pod nią rozumieć „usługi przewodnickie, usługi hotelarskie oraz wszystkie inne usługi świadczone turystom lub odwiedzającym”. Również definicja usługi turystycznej zawarta w unijnej dyrektywie 2015/2302 w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych stanowiła, że usługą turystyczną jest m.in. „zakwaterowanie, które nie jest nieodłącznym elementem przewozu pasażerów oraz w celach innych niż pobytowe”. WSA podniósł także, że art. 119 polskiej ustawy o VAT dokonuje implementacji art. 306 unijnej dyrektywy VAT. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 kwietnia 2016 r. (sygn. akt I FSK 26/15) powołując się na orzecznictwo TSUE w zakresie art. 306 i 307 unijnej dyrektywy VAT powtórzył za Trybunałem, że usługami turystyki mogą być również pojedyncze usługi świadczone na rzecz turysty, niepołączone z innymi usługami.

Na potrzeby VAT marża usłudze turystyki nie muszą towarzyszyć usługi dodatkowe

Dyrektor KIS zaskarżył rozstrzygnięcie wrocławskiego sądu do NSA. Postanowieniem z 26 sierpnia 2021 r. NSA, mimo że obstawał przy wyrażonym już zdaniu, skierował pytanie prejudycjalne do TSUE argumentując, że wykładnia regulacji art. 306 – 310 dyrektywy VAT dokonana przez unijny Trybunał pozwoliłaby ostatecznie rozwiać wątpliwości co do stosowania tych przepisów również do usług noclegowych sprzedawanych bez świadczeń dodatkowych.

TSUE przypomniał, że celem przedmiotowych uregulowań dyrektywy VAT, ustanawiających procedurę szczególną w tym podatku, było uniknięcie trudności, jakie wynikałyby dla przedsiębiorców ze stosowania ogólnych zasad dyrektywy w zakresie transakcji obejmujących świadczenia nabywane od podmiotów trzecich, ze względu na mnogość i lokalizację świadczonych usług, przepisów dotyczących miejsca opodatkowania, podstawy opodatkowania i odliczenia podatku. Trudności te realnie utrudniałyby prowadzenie tego rodzaju działalności. A wyłączenie usługi z zakresu stosowania art. 306 dyrektywy tylko dlatego, że obejmuje ona jedynie zakwaterowanie, skutkowałoby skomplikowaniem procedury podatkowej. W wydanym 20 czerwca 2023 r. wyroku stwierdził więc, że: „Artykuł 306 dyrektywy (…) należy interpretować w ten sposób, że: świadczenie podatnika polegające na zakupie usług noclegowych od innych podatników i na ich odsprzedaży innym podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą jest objęte procedurą szczególną podatku od wartości dodanej mającą zastosowanie do biur podróży, mimo że usługom tym nie towarzyszą usługi dodatkowe.” (sprawa C-108/22, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przeciwko C. sp. z o.o. w likwidacji).

Podsumowanie

To bardzo ważny wyrok dla przedsiębiorców branży turystycznej i hotelarskiej. Na kanwie tego rozstrzygnięcia unijnego trybunału mogą zrewidować swoje rozliczenia VAT świadczonych usług. Być może więcej firm padło ofiarą niekorzystnej, błędnej interpretacji organów podatkowych.

Postępowanie NSA nadal jest zawieszone w oparciu o postanowienie I FSK 329/18 i wkrótce należy się spodziewać końcowego rozstrzygnięcia w tej sprawie.

Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców