Międzynarodowa wymiana informacji podatkowych – podstawy prawne, zakres, formy

Wymiana informacji podatkowych między państwami przeszła drogę od marginalnego mechanizmu współpracy do najpotężniejszego narzędzia w rękach administracji skarbowych na świecie. To, co jeszcze dwie dekady temu wymagało żmudnych negocjacji bilateralnych i przełamywania barier tajemnicy bankowej, dziś dzieje się automatycznie, masowo i w czasie niemal rzeczywistym. Transformacja jest bezprecedensowa: ponad 120 jurysdykcji, około 75% globalnego bogactwa finansowego, miliony raportów rocznie – system automatycznej wymiany informacji stał się fundamentem globalnej walki z wyłudzeniami podatkowymi, unikaniem opodatkowania i uchylaniem się od obowiązków fiskalnych.

Dla polskich podatników prowadzących działalność międzynarodową, posiadających zagraniczne rachunki, struktury holdingowe czy inwestycje w kryptoaktywach, zrozumienie tego ekosystemu nie jest opcjonalne – to konieczność wynikająca z realnego ryzyka prawnego i fiskalnego.

Architektura globalnej wymiany informacji – przegląd systemów

Współczesny krajobraz wymiany informacji podatkowych składa się z kilku nakładających się, ale nie identycznych ram prawnych. Każdy system ma swoją historię, specyficzny zakres i mechanizmy egzekucji.

Double Taxation Agreements (DTA) – fundament współpracy podatkowej

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania stanowią najstarszą i najbardziej rozpowszechnioną formę międzynarodowej współpracy podatkowej. Polska jest stroną około 90 takich umów, obejmujących zarówno kraje OECD, jak i gospodarki rozwijające się.

Choć podstawowym celem DTA jest eliminacja podwójnego opodatkowania poprzez alokację praw podatkowych między krajem rezydencji a krajem źródła dochodu, współczesne umowy zawierają rozbudowane artykuły (zwykle Art. 26 lub ekwiwalent) dotyczące wymiany informacji. Standard ewoluował od wymagania informacji „niezbędnych” do znacznie szerszego kryterium „przewidywalnie istotnych” (foreseeably relevant).

Kluczowe elementy DTA:

• Alokacja praw podatkowych dla różnych kategorii dochodów (dywidendy, odsetki, tantiem, zyski kapitałowe)
• Maksymalne stawki podatku u źródła
• Definicje zakładu (permanent establishment)
• Procedury wzajemnego porozumiewania się (MAP)
• Wymiana informacji na żądanie – właściwy organ może zażądać informacji o konkretnym podatniku lub transakcji
• Wymiana spontaniczna – organ informuje partnera o okolicznościach mogących prowadzić do utraty wpływów podatkowych
• Coraz częściej: automatyczna wymiana określonych kategorii informacji

Większość DTA bazuje na Modelowej Konwencji OECD. Model ONZ przyznaje większe prawa opodatkowania krajowi źródła.

Praktyczne znaczenie: DTA są podstawą większości wniosków o wymianę informacji kierowanych do i z Polski. Polska Krajowa Administracja Skarbowa aktywnie wykorzystuje Art. 26 umów do badania transakcji transgranicznych – transferu zysków, struktur holdingowych, płatności tantiem i odsetek.

Tax Information Exchange Agreements (TIEA) – wymiana bez traktatu

TIEA to wyspecjalizowane umowy dwustronne koncentrujące się wyłącznie na wymianie informacji, bez kompleksowych postanowień traktatowych dotyczących alokacji praw podatkowych czy redukcji podatku u źródła.

TIEA zostały opracowane przez OECD na przełomie lat 90. i 2000. jako sposób na nawiązanie współpracy z jurysdykcjami, które albo nie mają podatku dochodowego (tradycyjne offshore financial centers), albo posiadają niewystarczającą sieć umów DTA.

Cechy charakterystyczne TIEA:

• Wymiana informacji „przewidywalnie istotnych” dla administrowania i egzekwowania krajowego prawa podatkowego
• Brak klauzuli „domestic interest” – informacje muszą być zebrane nawet jeśli nie są potrzebne dla celów krajowych
• Zobowiązania do poufności chroniące wymieniane dane
• Pokrycie informacji bankowych, danych o beneficjentach rzeczywistych, struktur trust
• Możliwość prowadzenia badań podatkowych na terytorium państwa partnerskiego (za zgodą)
• Brak eliminacji podwójnego opodatkowania

Polska ma podpisane TIEA m.in. z:

• Jersey
• Guernsey
• Isle of Man
• Gibraltarem
• San Marino
• Andorą

Umowy TIEA tradycyjnie funkcjonowały wyłącznie na zasadzie EOIR (Exchange of Information on Request – wymiana informacji na żądanie) – jeden kraj żąda konkretnych informacji o zidentyfikowanym podatniku lub transakcji. Ewolucja ta uległa fundamentalnej zmianie wraz z przyjęciem Common Reporting Standard (CRS) w 2014 roku, który wprowadził automatyczną wymianę informacji finansowych (Automatic Exchange of Information – AEOI). W praktyce współczesnej TIEA pozostają istotnym narzędziem w przypadku jurysdykcji nie w pełni objętych CRS lub dla zapytań wykraczających poza standard automatycznego raportowania (np. dotyczące szczególnych struktur biznesowych lub historycznych transakcji).

Kluczowa różnica: TIEA nie daje żadnych korzyści podatkowych (zero withholding tax, brak ochrony przed podwójnym opodatkowaniem). Służy wyłącznie transparentności.

Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA) – amerykański unilateralizm

FATCA, uchwalona przez Kongres USA w marcu 2010 roku jako część HIRE Act, reprezentuje jednostronny, ekstraterytorialny model egzekwowania transparentności fiskalnej. Mechanizm jest prosty i brutalny: wszystkie zagraniczne instytucje finansowe (FFI) na świecie muszą identyfikować i raportować rachunki należące do US persons (obywateli, rezydentów, określonych podmiotów) pod groźbą 30% podatku u źródła od wszelkich płatności pochodzących ze Stanów Zjednoczonych.

Mechanizm enforcement:

• FFI raportujące do IRS (bezpośrednio lub przez władze krajowe) uzyskują status „FATCA-compliant”
• FFI nieraportujące traktowane są jako „non-participating FFI” i podlegają 30% withholding
• Ponieważ większość globalnych instytucji finansowych ma ekspozycję na amerykański rynek kapitałowy, praktycznie wszystkie musiały się dostosować

Intergovernmental Agreements (IGA):

Aby ułatwić implementację i rozwiązać konflikty z krajowym prawem (szczególnie przepisami o ochronie danych osobowych), US Treasury opracował dwa modele IGA:

1. Model 1 IGA (reciprocal i non-reciprocal):
   • FFI raportują do swojego krajowego organu podatkowego
   • Krajowy organ przekazuje dane do IRS
   • W wersji reciprocal: USA zobowiązują się do wzajemności
2. Model 2 IGA:
   • FFI raportują bezpośrednio do IRS
   • Wymaga zgody i wsparcia krajowych władz

Polska podpisała Model 1 IGA (wersja reciprocal) w 2014 roku, implementowaną ustawą z 2015 roku. Polskie instytucje finansowe raportują do Szefa KAS, który przekazuje dane do IRS.

Reportable information under FATCA:

• Dane identyfikacyjne (imię, nazwisko, adres, US TIN)
• Numer rachunku
• Saldo/wartość rachunku na koniec roku
• Odsetki, dywidendy, inne dochody wypłacone na rachunek
• Gross proceeds ze sprzedaży/umorzenia aktywów

Kontrowersje:

• Brak rzeczywistej wzajemności – USA zobowiązały się do reciprocity w Model 1 IGA, ale implementacja jest bardzo ograniczona. Amerykańskie banki nie mają obowiązku raportować porównywalnego zakresu informacji.
• Nieproporcjonalne koszty – szacunki wskazują, że globalne koszty compliance FFI znacznie przekraczają wpływy podatkowe USA z FATCA (około $800 mln rocznie vs. wielomiliardowe koszty)
• Brak autoryzacji Kongresu dla reciprocity – prawne podstawy zobowiązań USA w Model 1 IGA są kwestionowane

Mimo kontrowersji, FATCA stworzyła template, który wpłynął na wszystkie kolejne systemy automatycznej wymiany. Udowodniono, że globalny system raportowania jest technologicznie wykonalny i politycznie możliwy do wyegzekwowania.

Common Reporting Standard (CRS) – multilateralizacja FATCA

Common Reporting Standard to zwieńczenie procesu rozpoczętego przez FATCA – globalna, multilateralna, wzajemna automatyczna wymiana informacji o rachunkach finansowych. Opracowany przez OECD w 2014 roku na wniosek G20, CRS został przyjęty przez ponad 120 jurysdykcji i stał się de facto globalnym standardem.

Kluczowe różnice od FATCA:

• Multilateralny i wzajemny z założenia – wszystkie kraje uczestniczące wymieniają między sobą
• Brak mechanizmu withholding – egzekucja opiera się na krajowych przepisach i presji międzynarodowej
• Szerszy zakres – obejmuje rezydentów wszystkich jurysdykcji uczestniczących, nie tylko jednego kraju
• Udoskonalone procedury due diligence oparte na doświadczeniach FATCA

Podstawa prawna wymiany CRS:

1. Multilateral Convention on Mutual Administrative Assistance in Tax Matters (ponad 140 stron)
2. Bilateralne umowy oparte na Art. 26 OECD Model
3. Ramy regionalne (szczególnie w UE – DAC2)

Polska uczestniczy w CRS od pierwszej wymiany we wrześniu 2017 roku (implementacja przez DAC2). Polskie instytucje finansowe raportują do Szefa KAS, który wymienia dane z około 100 jurysdykcjami.

Reportable accounts:

• Rachunki depozytowe
• Rachunki powiernicze (custodial accounts)
• Equity/debt interests w investment entities
• Polisy ubezpieczeniowe z wartością wykupu (cash value insurance)
• Annuity contracts

Due diligence procedures:

• Self-certification rezydencji podatkowej (obowiązkowe przy otwarciu rachunku)
• Electronic record search dla pre-existing accounts
• Enhanced review dla high-value accounts (powyżej $1,000,000)
• Identyfikacja controlling persons dla passive entities

Stan implementacji (listopad 2025):

• 120+ jurysdykcji uczestniczących
• Prawie 5,000 bilateralnych relacji wymiany
• Około 75% globalnego bogactwa finansowego objęte systemem
• Miliony rachunków raportowanych rocznie

Kraje poza systemem: Wciąż pozostaje około 97 krajów nieobjetych CRS, ale większość to kraje o marginalnym znaczeniu dla międzynarodowych finansów (zobacz szczegółową listę w osobnym artykule o CRS). Kluczowym wyjątkiem są Stany Zjednoczone, które nie uczestniczą w CRS, stosując wyłącznie FATCA i selektywną wymianę bilateralną.

EU Directive on Administrative Cooperation (DAC) – europejskie maximum

Unia Europejska rozwija własny, bardziej zaawansowany framework wymiany informacji poprzez sukcesywne nowelizacje Dyrektywy o współpracy administracyjnej (Council Directive 2011/16/EU). DAC jest obligatoryjny dla wszystkich państw członkowskich UE i wykracza znacznie poza globalny CRS.

Ewolucja DAC:

DAC1 (2011) – Oryginalny framework współpracy administracyjnej, wymiana on request i spontaniczna

DAC2 (2014) – Automatyczna wymiana informacji o rachunkach finansowych (implementacja CRS w UE). Wszystkie państwa UE wymienią się danymi rocznie, z ścisłymi terminami i standardowymi formatami.

DAC3 (2015) – Automatyczna wymiana advance cross-border tax rulings i advance pricing arrangements. Transparentność struktur planowania podatkowego zatwierdzonych przez inne państwa członkowskie.

DAC4 (2016) – Country-by-Country Reporting dla multinational enterprises (implementacja OECD BEPS Action 13). Przedsiębiorstwa o skonsolidowanych przychodach powyżej €750 mln muszą składać CbC reports automatycznie wymieniane między organami podatkowymi.

DAC5 (2016) – Dostęp do informacji o beneficial ownership. Wymóg prowadzenia centralnych rejestrów beneficjentów rzeczywistych i zapewnienia dostępu organom podatkowym.

DAC6 (2018) – Mandatory Disclosure Rules. Intermediaries (doradcy podatkowi, księgowi, prawnicy) oraz w określonych przypadkach podatnicy muszą raportować potentially aggressive cross-border tax planning arrangements. Reportable arrangements identyfikowane przez hallmarks (confidentiality clauses, contingent fees, standardised documentation, circumventing CRS/AEOI).

Implementacja w Polsce: ustawa z 2019 roku o schematach podatkowych (MDR). Obowiązek raportowania ciąży na promotorach (advisors) i podatnikach. Pierwsze raportowanie za okres 25.06.2018-30.06.2020 nastąpiło w lipcu 2020.

DAC7 (2021) – Digital platform reporting. Operatorzy platform cyfrowych (Airbnb, Uber, eBay, Allegro, OLX) muszą zbierać i raportować informacje o sprzedawcach generujących dochody przez ich platformy. Obejmuje:

• Dane identyfikacyjne sprzedawcy
• Adres, TIN
• Dane rachunku finansowego
• Wartość i liczba transakcji

Implementacja w Polsce: nowelizacja ustawy o wymianie informacji podatkowych z 2022 roku. Pierwsza wymiana: 2024 za rok 2023.

DAC8 (2023) – Crypto-asset reporting i rozszerzenia CRS. Transpozycja OECD Crypto-Asset Reporting Framework do prawa UE. Dostawcy usług kryptoaktywów (crypto exchanges, brokers, custodians) muszą raportować transakcje w kryptoaktywach. Dodatkowo: rozszerzenie CRS o e-money i digital assets.

Termin transpozycji: 31.12.2025. Pierwsza wymiana: 2027 za rok 2026.

DAC9 (2025) – Exchange of Pillar Two (global minimum tax) information. Implementacja raportowania GloBE Information Return w UE. Multinational enterprises objęte Pillar Two muszą składać Top-up Tax Information Return, automatycznie wymienianą między państwami członkowskimi.

Crypto-Asset Reporting Framework (CARF) – koniec pseudonimowości

CARF to najnowszy dodatek do globalnej architektury transparentności, adresujący wyzwanie kryptoaktywów operujących poza tradycyjnymi ramami raportowania instytucji finansowych. Opublikowany przez OECD w czerwcu 2023, CARF rozszerza paradigmat automatycznej wymiany na aktywa cyfrowe.

Reporting Crypto-Asset Service Providers (RCASP):

• Centralized exchanges (Binance, Coinbase, Kraken)
• Brokers i dealerzy kryptoaktywów
• Dostawcy custodial wallets
• Operatorzy ATM kryptowalutowych
• Wybrane platformy DeFi (jeśli sprawują faktyczną kontrolę)

Kluczowa interpretacja OECD z października 2024: dostawcy usług non-custodial, w tym działający w sposób zdecentralizowany, mogą spełniać definicję RCASP. To znacząco rozszerza potencjalny zasięg CARF poza centralized exchanges.

Reportable transactions:

1. Wymiany kryptoaktywa ↔ fiat currency
2. Wymiany między różnymi kryptoaktywami
3. Transfery kryptoaktywów (w tym airdrops, staking income, crypto loans)
4. Reportable Retail Payment Transactions (merchant payments crypto, próg $50,000 rocznie)

Reportable information:

• Dane osobowe (imię, nazwisko, adres, jurisdictions of tax residence, TIN, data i miejsce urodzenia)
• Identyfikator rachunku
• Aggregate amounts by type of crypto-asset and transaction type
• Liczba jednostek i wartość transferów

Transakcje raportowane agregacyjnie według typu kryptoaktywa, nie transaction-by-transaction.

Wyłączenia:

• Central Bank Digital Currencies (CBDCs) – z definicji transparentne dla państwa
• E-money products spełniające określone kryteria regulacyjne
• Closed-loop crypto-assets (punkty lojalnościowe)

Timeline implementacji:

• 61 jurysdykcji zobowiązało się do implementacji (stan XI 2024)
• 31.12.2025: termin transpozycji do prawa krajowego (EU via DAC8)
• 2026: pierwszy rok raportowania
• 2027: pierwsza wymiana danych CARF

Równoległe rozszerzenie CRS (CRS 2.0):

• E-money accounts objęte CRS
• Dostawcy CBDC jako Financial Institutions
• Rozszerzone raportowanie o indirect investments w kryptoaktywa

Praktyczne implikacje: Od 2027 roku regulated crypto exchanges będą raportować wszystkie transakcje użytkowników do władz podatkowych ich krajów rezydencji. Pseudonimowość blockchain zostanie przebita przez KYC na poziomie on-ramp/off-ramp. Decentralized solutions (własny wallet, P2P, non-KYC DEXy) pozostają teoretycznie możliwe, ale praktycznie ograniczone – w momencie konwersji na fiat system dopadnie użytkownika przez bank.

BEPS i Country-by-Country Reporting – transparentność korporacyjna

Base Erosion and Profit Shifting initiative (OECD/G20, 2013-2015) fundamentalnie zmienia corporate tax landscape. Choć żaden z 15 BEPS Actions nie fokusuje się bezpośrednio na intensyfikacji wymiany informacji, efektywna implementacja BEPS zależy krytycznie od robust information sharing.

BEPS Action 13 – Transfer Pricing Documentation and CbC Reporting:

Multinational enterprises o skonsolidowanych przychodach powyżej €750 mln muszą przygotować i złożyć Country-by-Country Report pokazujący globalną alokację:

• Dochodów
• Zapłaconych podatków
• Aktywności ekonomicznej (zatrudnienie, tangible assets)
• Natury aktywności biznesowej

CbC Report składany jest w kraju Ultimate Parent Entity i automatycznie wymieniany z wszystkimi jurysdykcjami, gdzie MNE ma subsidiaries/permanent establishments.

Stan implementacji (2023):

• Ponad 90 krajów wprowadziło CbC reporting
• 3,300 bilateralnych relacji wymiany CbC
• Dziesiątki tysięcy CbC Reports wymieniane rocznie

Polska: implementacja ustawą z 2016 roku (art. 27c-27f ustawy CIT). CbC Report składany do Szefa KAS, który wymienia z właściwymi jurysdykcjami na podstawie Multilateral Competent Authority Agreement (MCAA).

BEPS 2.0 – Pillar One i Pillar Two:

Pillar One: Realokacja praw podatkowych dla largest and most profitable MNEs do market jurisdictions. Multilateral Convention w negocjacji.

Pillar Two: Global minimum tax 15% dla MNEs o przychodach powyżej €750 mln. Implementacja w 50+ jurisdictions do 2025. GloBE (Global Anti-Base Erosion) Model Rules wymagają szczegółowego raportowania efektywnych stawek podatkowych i top-up taxes według jurysdykcji.

GloBE Information Return automatycznie wymieniana w UE pod DAC9. Globalna wymiana GIR w rozwoju.

Projected revenue impact: BEPS 2.0 szacowany na około $150 mld dodatkowych globalnych wpływów podatkowych rocznie.

Polskie ramy prawne – implementacja i egzekucja

Ustawa o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami

Podstawowym aktem prawnym regulującym polskie uczestnictwo w międzynarodowej wymianie informacji jest ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (Dz.U. z 2021 r. poz. 626 z późn. zm.).

Ustawa definiuje:

• Prawne ramy i zasady działania organów podatkowych przy wymianie informacji
• Obowiązki raportujących instytucji finansowych (FATCA, CRS)
• Obowiązki raportujących podmiotów (CbC, DAC7, DAC8)
• Właściwość organów w zakresie wymiany danych
• Procedury należytej staranności (due diligence)
• Sankcje za nieprzestrzeganie

Właściwy organ: Szef Krajowej Administracji Skarbowej (wcześniej Minister Finansów jako Szef KAS).

Kiedy polski organ może odmówić przekazania informacji?

Ustawa definiuje sytuacje, gdy Szef KAS może odmówić przekazania informacji organowi państwa członkowskiego lub państwa trzeciego:

1. Wyczerpanie środków krajowych – uzasadnione przypuszczenie, że organ obcego państwa nie wyczerpał wszystkich możliwości uzyskania informacji we własnym kraju, lub że inny organ z tego państwa może udzielić takich informacji. Ratio: ochrona przed zalewem zapytań międzynarodowych generujących niepotrzebny nakład pracy administracyjnej dla polskich organów.
2. Brak legitymacji – organ zagraniczny nie ma prawnej podstawy do uzyskania informacji według swojego własnego prawa krajowego.
3. Ochrona tajemnic – przekazanie informacji naruszyłoby:
   • Tajemnicę przedsiębiorstwa
   • Tajemnicę przemysłową
   • Tajemnicę zawodową
   • Tajemnicę procesu produkcyjnego
4. Nieadekwatne zabezpieczenia – przepisy prawa krajowego wnioskującego państwa nie zabezpieczają tajemnicy na poziomie porównywalnym z polskimi standardami.
5. Porządek publiczny – przekazanie informacji naruszyłoby porządek publiczny Rzeczypospolitej Polskiej.

Te mechanizmy ochronne są standardem międzynarodowym (znajdują się w OECD Model i większości umów DTA/TIEA), ale w praktyce stosowane są rzadko. Presja międzynarodowa na full compliance z AEOI jest znaczna, a OECD Global Forum ocenia jurisdictions właśnie pod kątem efektywności wymiany.

Zakres automatycznie przekazywanych informacji

Wyłączenia z zakresu ustawy:

• Przepisy UE dot. współpracy w ramach VAT (osobny system VIES/MOSS)
• Cła i akcyza (Customs Information System)
• Składki na ubezpieczenie społeczne
• Opłata skarbowa
• Należności o charakterze umownym

W pozostałym zakresie organ podatkowy obcego państwa może zawnioskować o przekazanie danych (exchange on request via DTA/TIEA).

Automatyczna wymiana z urzędu (co najmniej raz w roku, w terminie 6 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego):

Dane dotyczące osiągniętych w roku podatkowym przez podatnika PIT dochodów z tytułu:

• Stosunku pracy, stosunku służbowego, spółdzielczego stosunku pracy
• Pracy nakładczej
• Zasiłków pieniężnych wypłaconych przez zakład pracy
• Działalności wykonywanej osobiście
• Emerytur lub rent
• Innych świadczeń krajowych wykazanych w deklaracjach

To exchange dla polskich rezydentów podatkowych pracujących zagranicą i foreign residents pracujących w Polsce.

FATCA/CRS automatic exchange: Polskie instytucje finansowe raportują do Szefa KAS, który wymienia z właściwymi jurysdykcjami zgodnie z MCAA i bilateralnymi CAA.

Kontrola i egzekucja

Uprawnienia Krajowej Administracji Skarbowej:

W związku z realizacją przepisów o wymianie informacji podatkowej przedstawiciele KAS mogą:

• Zadawać pytania świadkowi oraz stronie w ramach przesłuchań
• Przeglądać i utrwalać dokumenty i inne dowody związane ze sprawą
• Przeprowadzać kontrole u raportujących instytucji finansowych
• Żądać udostępnienia dokumentacji due diligence

Podatnik/raportujący podmiot ma obowiązek współpracy z organem, także z uwagi na przepisy Kodeksu karnego skarbowego.

Sankcje – Kodeks karny skarbowy

Art. 80c KKS: Karze grzywny do 180 stawek dziennych podlega ten, kto działając w imieniu lub interesie raportującej instytucji finansowej, wbrew przepisom ustawy z dnia 9 marca 2017 roku o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami, nie dopełnia obowiązku:

1. Stosowania zasad i procedur należytej staranności (due diligence)
2. Stosowania procedur sprawozdawczych (reporting)
3. Rejestrowania czynności podejmowanych w ramach due diligence
4. Gromadzenia dokumentacji wymaganej w ramach stosowania procedur należytej staranności
5. Usunięcia w terminie nieprawidłowości wskazanych w wyniku kontroli

Stawka dzienna grzywny: od 1/30 do 400-krotności minimalnego wynagrodzenia (2025: od około 141 zł do 169,200 zł).

Maksymalna grzywna: 180 × 169,200 zł = 30,456,000 zł (ponad 30 mln zł).

To bardzo poważna sankcja, szczególnie dla mniejszych instytucji finansowych. W praktyce KAS aktywnie kontroluje compliance – szczególnie pod kątem prawidłowości self-certifications, completeness of reporting, i quality of due diligence procedures.

Co to wszystko oznacza dla polskich podatników i przedsiębiorstw?

Jeśli masz zagraniczne rachunki lub struktury

Pełna transparentność: Zapomnij o „ukrytych” rachunkach. Jeśli jesteś polskim rezydentem podatkowym i masz rachunek w Szwajcarii, Szef KAS otrzymuje roczny raport z kompletną informacją (saldo, dochody, transakcje).

Trust na Jersey? Fundacja w Liechtensteinie? Spółka holdingowa na Kajmanach? Wszystkie te struktury muszą ujawnić swoich controlling persons. Bank raportuje nie tylko o rachunkach struktury, ale również o beneficial owners.

Uporządkuj sytuację – teraz: Jeśli nie rozliczałeś zagranicznych rachunków/struktur prawidłowo, czas działać. Czynny żal pozwala na dobrowolne ujawnienie zaległości przed wszczęciem postępowania przez urząd, znacząco redukując kary.

Jeśli inwestujesz w kryptowaluty

Koniec pseudonimowości (od 2027): Regulated exchanges będą raportować wszystkie transakcje. Każda sprzedaż, wymiana, transfer – widoczne dla polskiego urzędu skarbowego.

Jeśli zarobiłeś na crypto w przeszłości i nie rozliczyłeś – masz jeszcze czas na dobrowolne ujawnienie. Po 2027 roku, gdy KAS zacznie otrzymywać dane CARF, opcje będą znacznie bardziej ograniczone.

Podsumowanie: nowa rzeczywistość transparentności fiskalnej

Globalna architektura wymiany informacji podatkowych przeszła rewolucyjną transformację – od paradygmatu tajemnicy bankowej z ery po II wojnie światowej do kompleksowego systemu automatycznej wymiany w 2025 roku. System obejmuje:

• Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z rozszerzonymi klauzulami wymiany informacji
• Wyspecjalizowane umowy o wymianie informacji podatkowych (TIEA)
• FATCA (kontrowersyjny, ale wpływowy)
• Wielostronny Wspólny Standard Sprawozdawczości obejmujący ponad 120 jurysdykcji i około 75% globalnego bogactwa finansowego
• Dyrektywy DAC Unii Europejskiej sukcesywnie rozszerzające zakres (rachunki finansowe → interpretacje podatkowe → raportowanie CbC → agresywne planowanie → platformy cyfrowe → kryptoaktywa → Filar Drugi)
• Rozwijający się system raportowania kryptoaktywów (CARF) zamykający lukę kryptowalutową

Szacowany roczny wpływ na dochody budżetowe to setki milionów do miliardów w poszczególnych systemach. Poza bezpośrednim poborem – potężny efekt odstraszający, zachęcający do dobrowolnej zgodności.

Dla osób i firm prowadzących legalną działalność, rozliczających się transparentnie – CRS i powiązane systemy nie stanowią zagrożenia. Wręcz przeciwnie, eliminują nieuczciwą konkurencję ze strony uchylających się od podatków.

Dla osób próbujących unikać opodatkowania – opcje się wyczerpały. Można dostosować się i płacić należne podatki. Można dobrowolnie ujawnić nieprawidłowości z przeszłości (czynny żal). Można ignorować rzeczywistość i czekać, aż system dopadnie – a prędzej czy później dopadnie.

Era unikania opodatkowania offshore się skończyła. Era tajemnicy bankowej się skończyła. Nadchodząca implementacja CARF zamyka również lukę kryptowalutową. To nie jest kwestia „czy” – to kwestia „kiedy”, i dla większości odpowiedź brzmi: już się stało.

Kancelaria Prawna Skarbiec oferuje kompleksowe doradztwo w zakresie:

• Compliance z CRS, FATCA, CARF, DAC6, CbC Reporting
• Voluntary disclosure i czynny żal
• Transparentna strukturyzacja międzynarodowa
• Transfer pricing documentation
• Pillar Two readiness assessment
• Reprezentacja w postępowaniach podatkowych związanych z AEOI

Robert Nogacki

Założyciel i Partner Zarządzający Kancelarii Prawnej Skarbiec, uznanej przez Dziennik Gazetę Prawną za jedną z najlepszych firm doradztwa podatkowego w Polsce (2023, 2024). Radca prawny z 19-letnim doświadczeniem, obsługujący przedsiębiorców z list Forbes oraz innowacyjne start-upy. Jeden z najczęściej cytowanych ekspertów prawa gospodarczego i podatkowego w polskich mediach, regularnie publikujący w Rzeczpospolitej, Gazecie Wyborczej i Dzienniku Gazecie Prawnej. Autor publikacji „AI Decoding Satoshi Nakamoto. Artificial Intelligence on the Trail of Bitcoin’s Creator” oraz współautor nagrodzonej książki „Bezpieczeństwo współczesnej firmy”. Profil LinkedIn: 18.5 tys. obserwujących, 4 mln odsłon rocznie. Nagrody: 4-krotny laureat Medalu Europejskiego, Złota Statuetka Lidera Polskiego Biznesu, tytuł „International Tax Planning Law Firm of the Year in Poland”. Specjalizuje się w strategicznym doradztwie prawnym, planowaniu podatkowym i zarządzaniu kryzysowym dla biznesu.