Fundusz zagraniczny wypłacił z polskiej spółki dywidendę i nie musiał płacić podatku. No to fiskus próbował wykazać, że w ogóle nie był akcjonariuszem

W grudniu 2017 r. spółka wystąpiła do naczelnika urzędu skarbowego o stwierdzenie nadpłaty w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób prawnych za lata 2012-2015. Jak wskazywał przedsiębiorca, w okresie tym nienależnie pobrał ten podatek jako płatnik od zagranicznego funduszu inwestycyjnego z tytułu wypłaconych mu dywidend.

Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zwalnia się od tego podatku instytucje wspólnego inwestowania posiadające siedzibę w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, spełniające określone w tym przepisie warunki (m.in. podlegają w tym zagranicznym państwie siedziby opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania).

Naczelnik urzędu skarbowego stwierdził jednak, że za lata 2012-2014 podatnikiem CIT w zakresie spornej dywidendy był kto inny, a mianowicie pełniący rolę depozytariusza bank. Według jego ustaleń fundusz nie był w tamtych latach właścicielem akcji spółki, stąd też nie można mu było wypłacić dywidend. Z kolei za rok 2015 nie złożono dokumentu IFT-2R i nie dokonano wpłaty zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu dywidendy wypłaconej przez spółkę.

Składając odwołanie, spółka przedstawiła potwierdzenia zapłaty, z których wynikało, że beneficjentem wypłaconych dywidend był fundusz zagraniczny, oraz że na dzień ustalenia prawa do dywidendy posiadał on określoną ilość akcji spółki. W opinii organu z zaświadczenia o płatności dywidend realizowanych przez spółkę w 2015 r. wynika co prawda, że właścicielem akcji w spółce był fundusz, ale dokument ten sporządzono po uzyskaniu przez bank komunikatu SWIFT MT599, wskazującego nazwę beneficjenta i kwotę wypłaty.

Niemniej ani spółka, ani fundusz nie przedłożyli informacji IFT-2R za 2015 r., która potwierdzałaby, że w roku tym podatnikiem był fundusz inwestycyjny, a należny podatek został pobrany. Ani taka informacja, ani też ujawniony w niej podatek do organu nigdy nie wpłynęły.

Organ rozpoznający odwołanie przedsiębiorcy stwierdził, że wykazane przez niego potwierdzenie wypłat dywidend na rzecz funduszu zagranicznego wskazuje jedynie na dokonanie między podmiotami rozliczeń w zakresie wypłaty dywidendy z określonych akcji, nie wskazuje natomiast, aby ich właścicielem był fundusz.

Przedłożone dowody nie pozwalają na ustalenie zasad funkcjonowania i nadzoru oraz przepływu kapitału pomiędzy funduszem, podmiotem nadzorującym i depozytariuszem. A skoro fundusz inwestycyjny jest w kraju swojej siedziby transparentny podatkowo, oznacza to, że nie jest podatnikiem podatku dochodowego. Uzyskiwane dochody opodatkowane są bowiem na poziomie wspólników, stąd podatnikiem w zakresie wypłacanych takiemu podmiotowi należności jest właściciel tego podmiotu, jego udziałowiec.

Spółka, wnosząc skargę do sądu administracyjnego, zarzuciła dyskryminację funduszu ze względu na jego formę prawną, a także jego siedzibę zagraniczną. Przedsiębiorca wskazał bowiem, że polskie fundusze inwestycyjne korzystają ze zwolnienia podatkowego w CIT, a w tej sprawie fundusz zagraniczny, mimo że transparentny podatkowo, to pozostawał zgodny z unijną dyrektywą UCITS (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe).

Odnosząc się do ustaleń organu, jakoby to depozytariusz miał być podatnikiem podatku CIT w zakresie wypłaconych funduszowi dywidend, spółka podniosła, że depozytariusz jedynie przechowywał należące do funduszu aktywa. To fundusz posiadał na dzień ustalenia prawa do dywidendy akcje, które uprawniły go do jej otrzymania, o czym zaświadcza dokument potwierdzenia wypłaty dywidendy.

Przedsiębiorca zarzucił organowi, że jego stanowisko stoi w sprzeczności z przepisami dyrektywy UCTIS, jak i komunikatu Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie obowiązków depozytariuszy funduszy inwestycyjnych. Również wyrok sądu administracyjnego o sygn. akt III SA/Wa 629/07 potwierdza, że wypłata środków na rzecz depozytariusza, ale należnych innemu uprawnionemu, nie decyduje o tym, komu zostaje przypisany status podatnika.

Co do zarzutów odnośnie do niezłożenia informacji IFT-2R za 2015 r. potwierdzającej, że fundusz był w tym roku podatnikiem spornego CIT, spółka wskazała, że podmiot prowadzący rachunek zbiorczy przedłożył fiskusowi zaświadczenie ZPP-1, czyli informację o wysokości osiągniętego dochodu i wysokości pobranego podatku.

Wynika z niego, że zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych sporny podatek został pobrany i wpłacony na rachunek urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę banku.

Jednakże w opinii dyrektora izby administracji skarbowej fundusz zagraniczny poprzez dostarczone do organu wyciągi z dokumentów i ich niepełne tłumaczenie nie zrealizował warunków art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o CIT. A to na nim, a nie na organie, spoczywał ciężar dowodu, czyli wykazania zasad funkcjonowania i nadzoru oraz przepływu kapitału pomiędzy funduszem, spółką i depozytariuszem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie przywołał wyrok NSA, sygn. akt II FSK 1455/13, w którym orzekł, że o możliwości skorzystania przez zagraniczne fundusze inwestycyjne z przedmiotowego zwolnienia z CIT decyduje podobieństwo tych funduszy do funduszy polskich, którym zwolnienie to przysługuje.

Jednak błędne jest stanowisko, jakoby instytucje wspólnego inwestowania, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy, musiały mieć takie same podstawy prawne powstania, działania, ustrój i status organizacyjno-prawny, co fundusze polskie. Stąd też nic nie stoi na przeszkodzie, by za instytucję wspólnego inwestowania, o której mowa w tym przepisie, można było uznać podmiot funkcjonujący jako połączenie osoby prawnej, np. takiej jak spółka, i funduszu nieposiadającego osobowości prawnej. W relacji tej spółka zaradzająca, jako zastępca pośredni funduszu, działa na jego rachunek, a zatem zobowiązana jest również przenieść na niego nabyte przez siebie prawa.

W opinii sądu potwierdzenia przelewów pomiędzy spółką i bankiem oraz funduszem, a także zaświadczenie ZPP-1 nie pozostawiają wątpliwości, że właścicielem akcji był fundusz. I choć organ podważył wiarygodność tego zaświadczenia, podnosząc, że zostało sporządzone dopiero w 2018 r., a i nie dołączono do niego dokumentu IFT-2R, to nie był już łaskaw wyjawić, w jaki sposób kwestie te wpływają na negatywną ocenę przedłożonych przez przedsiębiorcę dowodów.

Organ jest również w błędzie, twierdząc, że za 2015 r. nie odprowadzono CIT od wskazanych w zaświadczeniu ZPP-1 dywidend. Bo choć podatek ten nie został wpłacony do tegoż naczelnika urzędu skarbowego, to zgodnie z art. 26 ust. 2a ustawy o CIT został on pobrany przez bank i odprowadzony do innego, właściwego ze względu na siedzibę banku urzędu.

WSA w Lublinie uchylił decyzję naczelnika urzędu skarbowego odmawiającą stwierdzenia nadpłaty nienależnie pobranego przez spółkę podatku dochodowego od funduszu z tytułu wypłaconych mu w latach 2012-2015 dywidend. W jego opinii spółka dostarczyła dowody na to, że fundusz był uprawniony do wypłaty dywidend.

Natomiast zachowanie organów w tej sprawie, negowanie przez nie dowodów przedstawionych przez przedsiębiorcę jest niezrozumiałe, lub co najmniej słabo uzasadnione:

„Niewątpliwie naruszono też zasady związane z prawidłowym przedstawieniem motywów, które legły u podstaw decyzji. (…) celem uzasadnienia jest m.in. realizacja (…) obowiązku wyjaśnienia stronom zasadności przesłanek, którymi kierował się organ przy załatwieniu sprawy (…) zasada informowania o motywach rozstrzygnięcia organu i przekonywania o zasadności tego rozstrzygnięcia zostanie zrealizowana, gdy strona pozna motywy rozstrzygnięcia sprawy” (wyrok WSA w Lublinie z 10 marca 2021 r., sygn. akt I SA/Lu 570/20).

Czy ktoś jeszcze może mieć wątpliwości co do motywów działania fiskusa, który sam nie potrafi nawet ich uzasadnić? W opisanej sprawie stawką była kwota podatku, jaką nienależnie spółka pobrała od wypłaconych funduszowi dywidend za okres 4 lat. Kwota, którą dzięki skutecznej walce w sądzie, fiskus będzie musiał przedsiębiorcy zwrócić.

Autor: radca prawny Robert Nogacki – Twórca Kancelarii Prawnej Skarbiec