Skutki podatkowe zmiany proporcji udziałów w trakcie i po zakończeniu roku obrotowego

Spółka osobowa nie posiada osobowości prawnej, w związku z czym nie jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Podatnikami podatku dochodowego są wspólnicy takiej spółki. W konsekwencji oznacza to, że to wspólnicy mają obowiązek odprowadzić podatek od dochodu spółki osobowej.

Kwota podatku zależy natomiast od proporcji udziału w zyskach spółki, która określona jest w umowie spółki. Jednakże, jeśli proporcja ta nie została określona, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o PIT przychody z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną określa się proporcjonalnie do prawa do udziału w zysku, a w przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.

Zaliczki na podatek dochodowy opłacane są więc w takiej wysokości, która odpowiada udziałowi danego wspólnika w zyskach spółki osobowej.

Zmiana proporcji udziału w zyskach jest możliwa w trakcie roku obrotowego oraz po jego zakończeniu. W przypadku dokonania zmiany w trakcie roku od momentu tej zmiany zaliczki na podatek dochodowy wspólnika wpłacane są zgodnie z nową proporcją.

Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że w takiej sytuacji brak jest obowiązku dokonywania korekty za miesiące, w których zaliczki wpłacane były według poprzedniej proporcji.

Oznacza to, że:

• jeśli udział wspólnika w zysku się zmniejszy, może powstać po jego stronie nadpłata;
• jeśli udział wspólnika w zysku się zwiększy, może powstać po jego stronie konieczność dopłacenia kwoty podatku. Co istotne, w takiej sytuacji nie będą naliczane żadne odsetki.

Ostateczna wypłata zysku co do zasady następuje po zakończeniu roku obrotowego, i to ta wypłata będzie stanowiła o podstawie opodatkowania i kwocie podatku (chyba że postanowienia umowy spółki przewidują możliwość podziału zysku za okresy krótsze niż rok obrotowy w drodze podjęcia odpowiedniej uchwały przez wspólników i takowa uchwała zapadnie przed zmianą proporcji – wtedy rozliczenie następuje odrębnie).

Możliwa jest również zmiana proporcji już po zakończeniu roku obrotowego, która to zmiana będzie uwzględniać nie tylko ostateczny wynik finansowy spółki osobowej, ale także np. stopień, w jakim poszczególni wspólnicy przyczynili się do uzyskania przychodu/dochodu.

Może się więc okazać, że dany wspólnik wpłacał zaliczki według udziału określonego w wyższej bądź niższej proporcji. W takiej sytuacji także może powstać nadpłata/niedopłata. Również jednak nie nastąpi konieczność dokonywania korekt ani płacenia odsetek.

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 czerwca 2016 r., II FSK 1552/14: „W sytuacji, gdy udział w zysku spółki za cały rok podatkowy wg ostatecznej proporcji będzie wyższy niż zakładany w ciągu tego roku udział na podstawie tymczasowej proporcji lub zmienionej proporcji, nie może być mowy o powstaniu zaległości podatkowej w rozumieniu art. 51 § 1 i § 2 o.p. Jeśli podatnik odprowadzał zaliczki, obliczone na podstawie obowiązującej w danym momencie proporcji, uznać należy, że zaliczkę uiścił w terminie i we właściwej wysokości. Nie ma podstaw, aby wskutek późniejszych zdarzeń (przyjęcia ostatecznej proporcji) uznać z mocą wsteczną, że zaliczki, które w dniu odprowadzania były obliczone i uiszczone prawidłowo, uznać za opłacone nie w pełnej wysokości”.

W zależności również, czy podatek płacony jest według skali podatkowej, czy też ryczałtowo, podatnikowi może zależeć na konkretnej kwocie wypracowanego dochodu, od którego płacony jest podatek. Wykonując jakiekolwiek zmiany, należy jednak zawsze mieć na uwadze istnienie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania i przed każdą zmianą zasięgnąć porady profesjonalisty.

Autor: radca prawny Robert Nogacki – Twórca Kancelarii Prawnej Skarbiec