Usługi elektroniczne – opodatkowanie VAT

W ustawie o VAT, a także w przepisach unijnych nie zostały przewidziane szczególne regulacje w zakresie momentu powstawania obowiązku podatkowego w przypadku świadczenia usług drogą elektroniczną. Dlatego w tym zakresie należy odnieść się do zasad ogólnych, tzn. obowiązek podatkowy powstaje w dacie świadczenia usługi. W przypadku usług elektronicznych często dochodzi do przedpłaty i w takich sytuacjach obowiązek podatkowy powstaje w dacie dokonania płatności.

Zgodnie z art. 28k pkt 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług drogą elektroniczną na rzecz osób niebędących podatnikami powinno być terytorium państwa, w którym usługobiorca ma siedzibę, stały adres lub zwykle zamieszkuje. Zasady te należy stosować w przypadku, gdy wartość sprzedawanych usług elektronicznych netto przekracza 42 000 zł rocznie. Do tego progu należy wliczyć wartość wszystkich sprzedawanych usług, a nie tylko usług sprzedanych do jednego kontrahenta.

Jeżeli wartość netto usług świadczonych drogą elektroniczną nie przekracza 42 000 zł rocznie, należy stosować ogólne zasady dotyczące miejsca świadczenia usług na rzecz osób niebędących podatnikami. Zgodnie z art. 28c pkt 1 ustawy o VAT w takim przypadku należy wskazać miejsce świadczenia w kraju siedziby usługodawcy. W przypadku osiągnięcia progu 42 000 zł rocznie w trakcie roku zaczynają obowiązywać zasady wskazujące miejsce świadczenia w kraju klienta.

Zgodnie z art. 24b lit. b wprowadzonym do Rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 rozporządzeniem nr 1042/2013, jeżeli usługi świadczone drogą elektroniczną są świadczone na rzecz osoby niebędącej podatnikiem za pośrednictwem sieci komórkowej, domniemywa się, że miejsce, w którym klient ma swoją siedzibę, stały adres lub zazwyczaj zamieszkuje, jest kraj określony kodem MCC karty SIM używanym podczas otrzymywania tych usług. Zgodnie z art. 24d pkt 1 rozporządzenia nr 282/2011 ww. domniemanie może jednak zostać obalone przez zebranie trzech niesprzecznych dowodów wskazujących na miejsce inne niż kraj wskazany przez MCC karty SIM spośród niżej wymienionych:

• adres rozliczeniowy klienta;
• adres IP urządzenia, z którego korzysta klient lub jakikolwiek inny sposób geolokalizacji;
• dane bankowe, takie jak lokalizacja konta bankowego używanego do płatności za usługi lub adres rozliczeniowy klienta znajdujący się w tym banku;
• MCC międzynarodowego identyfikatora abonenta mobilnego (IMSI) na karcie SIM używanej przez klienta;
• lokalizacja telefonu stacjonarnego wykorzystywanego do świadczenia usług;
• inne informacje istotne z handlowego punktu widzenia.

Zgodnie z notami wyjaśniającymi wydanymi przez Komisję Europejską w odniesieniu do przepisów o miejscu świadczenia usług drogą elektroniczną, usługodawca nie ma obowiązku obalenia tego domniemania, ale nadal można je stosować w przypadkach, jeżeli usługodawca posiada już dowody, które mogą być wystarczające do obalenia domniemania. Usługodawca może zignorować dowody przeciwne do domniemania. Nie ma on obowiązku gromadzenia ani oceny dowodów, które mogą posłużyć do obalenia domniemania.

Jednakże powyższe domniemanie może zostać obalone również przez organy podatkowe (zobacz: doradztwo podatkowe i spory podatkowe) w przypadkach, gdy istnieją przesłanki, że domniemanie jest nadużywane lub nadużywane przez usługodawcę (art. 24d pkt 2 rozporządzenia nr 282/2011). Jak wskazano w objaśnieniach, np. nadużycie może polegać na celowym ustanowieniu niewłaściwego procesu ustalania miejsca świadczenia usług w stosunku do nieistotnej liczby świadczonych usług.

Podatnicy świadczący usługi elektroniczne na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej mogą być zobowiązani do rozliczania podatku na terytorium innego państwa. W celu ułatwienia rozliczeń mogą oni skorzystać z procedury MOSS. Deklarację w systemie składa się kwartalnie do 20 dnia po zakończeniu kwartału. Rozliczenia dokonuje się w euro na konto polskiego urzędu.

Co do zasady zgodnie z art. 111 pkt 1 ustawy o VAT sprzedaż do osób fizycznych niebędących podatnikami VAT powinna być udokumentowana przy pomocy kas fiskalnych. Jednak usługi świadczone na rzecz osób niebędących podatnikami nie muszą być dokumentowane paragonem, jeśli dostawca otrzyma całą płatność za usługę za pośrednictwem konta bankowego i płatność może być jednoznacznie przypisana do konkretnego świadczenia usług. Innymi słowy, polskie przepisy nie wymagają dokumentowania świadczenia usług elektronicznych na rzecz konsumentów poprzez wystawianie paragonów fiskalnych. Wystarczająca jest imienna faktura.

Autor: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców