Cesja wierzytelności na rzecz banku to usługa ściągania długów opodatkowana VAT

Art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo bankowe (Dz.U. 1997 nr 140, poz. 939, ze zm.) zawiera katalog czynności oznaczonych jako czynności bankowe. W ust. 2 tego artykułu wymienione są inne czynności, które również zostaną uznane za bankowe, pod warunkiem, że dokona ich bank.

Jedną z nich stanowi wskazane w pkt 5 ustawy nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych. Ustawa o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54, poz. 535) przewiduje zwolnienie od tego podatku m.in. dla usług w zakresie długów (art. 43 ust. 1 pkt 40).

Bank, który zamierzał nabywać wierzytelności pieniężne od jednego ze swoich partnerów biznesowych, wystąpił do organu podatkowego z zapytaniem, czy w świetle przytoczonych wyżej przepisów transakcjom tym towarzyszyć będzie zwolnienie z VAT.

Wnioskodawca stał na stanowisku, że w braku zdefiniowania w ustawie o VAT usług w zakresie długów, należy posłużyć się słownikowym znaczeniem „długu”.

Jak przytoczył we wniosku: „Dług to suma pieniędzy, którą ktoś pożyczył i musi zwrócić. Dług rozumiany jest jako obowiązek dłużnika do spełnienia określonego świadczenia. W takim znaczeniu przedmiotowe transakcje jako transakcje nabycia wierzytelności mieszczą się pod pojęciem usług w zakresie długów (…)” (sygn. 0114-KDIP4.4012.585.2018.3.AKO).

Podobnej wykładni bank dokonał w zakresie pojęcia „czynności ściągania długów”, które ustawa o VAT wyłącza spod zakresu przedmiotowego zwolnienia wraz z usługami factoringu (art. 43 ust. 15 pkt 1). Bank wskazał, że zgodnie z definicją językową taka czynność musi zawierać element przymuszenia dłużnika do zwrotu zobowiązań finansowych.

Sama cesja wierzytelności dokonana przez partnera biznesowego na rzecz banku nie zawiera takiego elementu i zawierać nie musi, bo ściąganie długów nie jest przedmiotem transakcji. Są nim istniejące niewymagalne jeszcze lub przyszłe wierzytelności, co do których nie zachodzi konieczność przymusowego ich dochodzenia w czasie dokonywania cesji.

Nawet jeśli taka konieczność w przyszłości by się pojawiła, to nabywca wierzytelności nie będzie jej windykatorem, tylko nadal pozostanie wierzycielem. Ściągnięcia na rachunek banku dokona inny podmiot i to on wyegzekwuje wierzytelność w ramach czynności ściągania długu.

Jako podstawowy cel transakcji, bank wskazał sfinansowanie płatności, których podstawę stanowić będą umowy zawarte pomiędzy zbywającym wierzytelności partnerem a jego klientami.

Z kolei usługi finansowe, które za cel mają zapewnienie finansowania, nie stanowią usług wymienionych w art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT, a zatem nie podlegają wyłączeniu ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 tej ustawy.

Na poparcie swojego stanowiska bank przywołał wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 grudnia 2014 r., sygn. akt I FSK 1922/13, oraz interpretację podatkową Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 grudnia 2012 r., nr IPPP3/443-1034/12-2/IG.

Organ podatkowy stanął na stanowisku, że wskazana we wniosku o wydanie interpretacji cesja wierzytelności wypełnia określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT znamiona świadczenia usług. Jako że bank otrzyma w związku z jej zawarciem prowizję, świadczone usługi będą miały charakter odpłatny. To z kolei, zgodnie z treścią art. 5 ust. 1, oznacza objęcie ich opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

„Jak stanowi art. 43 ust. 15 pkt 1 ww. ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12, 37 i 41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu. Z powyższego przepisu wynika, że każda transakcja mająca za cel windykację należności jest wyłączona ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług” (0114-KDIP4.4012.585.2018.3.AKO).

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że usługi factoringu polegają na wyręczaniu faktoranta od dokonywania wobec dłużnika czynności zmierzających do odzyskania długu.

Nabywca wierzytelności może dokonać ich ściągnięcia, ale i odsprzedać je osobom trzecim. Tym samym nabywca wyręcza zbywającego wierzytelność od konieczności jej dochodzenia.

W pojęciu factoringu, jak również usług ściągania długów mieści się więc transakcja nabycia wierzytelności, gdyż jej celem jest przejęcie od zbywcy zadań związanych z ich windykacją.

„A zatem usługę świadczoną przez Wnioskodawcę polegającą na nabyciu na podstawie cesji wierzytelności przysługujących Partnerowi i uwolnieniu go od obowiązku egzekwowania tych wierzytelności potraktować należy jako usługę ściągania długów, która została wyłączona ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług” (0114-KDIP4.4012.585.2018.3.AKO).

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec