Kiedy decyzja administracyjna podlega wykonaniu?

Z art. 239a Ordynacji podatkowej wynika, że wykonaniu podlega wyłącznie decyzja ostateczna. Mianem ostatecznych należy natomiast określić te decyzje, które nie mogą zostać zaskarżone odwołaniem, nie zostały zaskarżone, mimo że odwołanie przysługiwało oraz te, w stosunku do których upłynął 14-dniowy termin do wniesienia odwołania.

Przy czym zasada ta odnosi się nie tylko do decyzji stricte podatkowych, ale również nakładających na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. W odniesieniu do wykonalności wyłącznie decyzji ostatecznych ustawodawca przewidział tylko jeden wyjątek. Dotyczy on sytuacji wyjątkowej, w której możliwe jest nadanie orzeczeniu rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji nieostatecznej.

Rygor natychmiastowej wykonalności daje organom uprawnienie do przymusowej realizacji wydanego orzeczenia. Należy podkreślić, że stanowi on wyjątek i dotyczy tylko szczególnych, uzasadnionych sytuacji. Z tego względu organy podatkowe, nadając danej decyzji rygor, powinny zachować swoistą wstrzemięźliwość.

Przesłanki do wydania takiego rozstrzygnięcia należałoby natomiast interpretować ściśle, bez marginesu swobody. Nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności możliwe jest po spełnieniu dwóch kumulatywnych przesłanek. Oznacza to, że obie muszą wystąpić jednocześnie.

Przepisy art. 239b Ordynacji podatkowej wskazują, że rygor jest możliwy w sytuacji, gdy organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że wobec strony toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych, wtedy, gdy strona nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, w sytuacji, gdy strona dokonuje czynności polegających na zbyciu majątku znacznej wartości, a także wtedy, gdy okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż trzy miesiące. Dodatkowo rygor nadawany jest wtedy, gdy organ podatkowy uprawdopodobni, że zobowiązanie wynikające z decyzji nie zostanie wykonane.

Rygor natychmiastowej wykonalności nadaje danemu orzeczeniu organ podatkowy pierwszej instancji w drodze postanowienia. Rozstrzygnięcie to podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia. Wniesienie tego środka nie powoduje jednak wstrzymania wykonania decyzji. Co również istotne, nadanie rygoru nie powoduje skrócenia terminu płatności, który został wskazany w decyzji podatkowej lub który wynika z odpowiednich przepisów prawa.

W ramach kwestii technicznych związanych z rygorem natychmiastowej wykonalności należy też wskazać, że określone typy orzeczeń są wyłączone od nadania rygoru. Ustawowy katalog obejmuje w tym zakresie: decyzję ustalającą lub określającą wysokość zobowiązania podatkowego, wysokość zwrotu podatku lub wysokość odsetek za zwłokę albo orzekającą o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, osoby trzeciej albo spadkobiercy.

Z kolei decyzja ostateczna, w oparciu o przepis art. 239e Ordynacji podatkowej, podlega wykonaniu, chyba że wstrzymano jej wykonanie. Do takiego wstrzymania wykonalności może dojść wówczas, gdy strona wniesie skargę do sądu administracyjnego. Decyzja podatkowa w takiej sytuacji pozostanie w swoistym zawieszeniu do momentu uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego.

Wstrzymanie wykonalności zostaje stwierdzone na wniosek podatnika, po przyjęciu zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę do wysokości zabezpieczenia i na czas jego trwania. Może też dojść do wstrzymania wykonalności z urzędu – po prawomocnym wpisie hipoteki przymusowej lub wpisie zastawu skarbowego, korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia, które zabezpieczają wykonanie zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę – do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.

Wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji możliwy jest także w związku ze skargą do sądu administracyjnego, ale na wniosek podatnika skierowany bezpośrednio do sądu.

W kontekście wykonania decyzji należy również zauważyć, że ewentualne wstrzymanie wykonalności nie pozbawia strony możliwości dobrowolnego wykonania orzeczenia.

Wstrzymanie wykonalności dokonywane jest w interesie strony. Jeżeli dojdzie ona jednak do wniosku, że takiej formy „ochrony” nie potrzebuje, ma swobodę aby z niej zrezygnować. Wstrzymanie wykonalności ma charakter jednostronny, ponieważ stanowi swoiste ograniczenie dla organu, ale nie dla podatnika.

Istotnym aspektem wykonania decyzji jest również przesądzenie o tym, czy wstrzymanie jej wykonalności ma wpływ na naliczanie odsetek za zwłokę. Zapis art. 239h Ordynacji podatkowej raczej nie budzi wątpliwości.

Wstrzymanie wykonalności decyzji nie wpływa w żaden sposób na naliczanie odsetek za zwłokę. Ich wysokość określa się natomiast wciąż na zasadach ogólnych.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec