Co w przypadku śmierci kredytobiorcy?
Chociaż spadek kojarzy nam się głównie z korzyściami, to warto pamiętać, że w rzeczywistości obejmuje on nie tylko prawa, ale również obowiązki zmarłego.
Dotyczy to także obowiązków kontraktowych, albowiem śmierć jednej ze stron umowy nie prowadzi do automatycznego rozwiązania istniejących stosunków zobowiązaniowych.
Dlatego też zanim przyjmiemy spadek należy przeanalizować i zweryfikować jego stan. W szczególności warto sprawdzić, czy spadkodawca przed śmiercią zaciągał jakieś zobowiązania, które w chwili jego śmierci nie zostały w pełni spłacone m.in. kredyty, pożyczki.
W wypadku, gdy w ramach dokonanej weryfikacji aktywów i pasywów majątku spadkodawcy, okaże się, że spadkodawca pozostawił po sobie niespłacone zobowiązania, należy pamiętać, iż każdy ze spadkobierców może:
- przyjąć spadek wprost – w takim wypadku spadkobierca będzie odpowiadał całym swoim i odziedziczonym majątkiem za zobowiązania spadku;
- przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – w takim wypadku zostanie sporządzony inwentarz majątku spadkowego, zaś odpowiedzialność spadkobierców zostanie ograniczona do wysokości majątku spadkowego wskazanego w inwentarzu;
- odrzucić spadek – w takim wypadku spadkobierca nie odpowiada za długi spadkowe ale także nie dziedziczy po zmarłym.
Warto pamiętać, iż wskazane wyżej rozwiązania najlepiej stosować, w zależności od konkretnej sytuacji majątkowej spadkodawcy. W wypadku, gdy nie jesteśmy pewni czy majątek spadkodawcy posiada jakieś długi spadkowe, warto zastanowić się nad przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, na wypadek późniejszego ujawnienia zobowiązań spadkodawcy.
Z kolei w wypadku, gdy podczas dokonanej weryfikacji majątku spadkowego, okaże się, że dodatkowo aktywa majątku są nieznaczne lub nie ma ich w ogóle, zaś w spadkodawca z pewnością posiada długi spadkowe przewyższające wartość spadku, lub posiada jedynie same długi, to warto zastanowić się nad odrzuceniem spadku.
W ten sposób bowiem – jak wskazano wyżej – spadkobierca nie będzie dziedziczył po spadkodawcy, ale też nie będzie odpowiadał za długi spadkowe. W celu skorzystania z wyżej wymienionych uprawnień, spadkobiercy zobowiązani są do złożenia oświadczenia woli o stosownej treści w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o tytule swego powołania (art. 1015 k.c.).
Jeżeli spadkobierca nie złoży w tym czasie oświadczenia o odrzuceniu spadku lub oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że przyjął spadek wprost i tak jak zostało to wskazane wyżej, odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem.
Wyjątek stanowi osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych bądź osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, w tym zgodnie z art. 1023 k.c. także jednostka samorządu terytorialnego oraz Skarb Państwa, w których brak oświadczenia w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Warto też pamiętać, że jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, ażeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.
Uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać w ciągu sześciu miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku.
Trzeba także pamiętać, iż w wypadku gdyby spadkobierca zmarł przed złożeniem stosownego oświadczenia ale po otwarciu spadku spadkodawcy, to prawo do złożenia oświadczenia o przyjęciu, przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzuceniu spadku nie „przepada” ale przysługuje spadkobiercom spadkobiercy (art. 1017 k.c.).
Samo oświadczenie, oprócz tego że powinno nastąpić w wyżej wskazanym terminie, musi zostać złożone przed notariuszem lub przed sądem w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku.
W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 4 sierpnia 2007 roku o zmianie ustawy – prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw, od dnia 2 października 2008 roku notariusz może sporządzać akt poświadczenia dziedziczenia, który stanowi taką samą podstawę legitymacji spadkobiercy do spadku co postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, a dodatkowo może zawierać stosowne oświadczenie o przyjęciu spadku wprost, przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzucenia spadku.
Na zakończenie należy zaznaczyć, iż w wypadku długów wynikających z umowy kredytowej zaciągniętej przez spadkodawcę, niejednokrotnie zdarza się, iż w związku z jej zawarciem zawierana była także umowa ubezpieczenia na wypadek śmierci kredytobiorcy.
W takim przypadku, co do zasady, obowiązek spłaty pozostałego kredytu nie będzie spoczywał na spadkobiercach, ale na ubezpieczycielu.
Źródło: Portal Money.pl
Kancelaria Prawna Skarbiec
Autor: prawnik Przemysław Stwora
