Świadczenie usług elektronicznych w świetle ustawy o VAT

Każdorazowo analiza usług powinna opierać się na krajowych przepisach oraz przepisach unijnych, a jeżeli usługi mają być świadczone także do innych krajów UE, należy brać pod uwagę także przepisy obowiązujące w danym kraju.

Usługi elektroniczne to szeroko pojęte usługi świadczone za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności Internetu lub innych sieci elektronicznych, których świadczenie jest zasadniczo zautomatyzowane i nie wymaga dużego wkładu pracy człowieka, a świadczenie tych usług bez technologii telekomunikacyjnej jest niemożliwe.

Rozporządzenie Wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej zawiera przykładowy katalog usług elektronicznych, do których należą m.in. dostawy oprogramowania drogą elektroniczną, strony internetowe, automatyczne usługi internetowe wykonywane na podstawie wprowadzonych przez nabywcę danych, przekazywanie prawa do wystawiania towarów na aukcje, zdalne zarządzanie systemami, hurtownie danych, serwerownie, sterowniki itp.

Na marginesie warto wskazać, że dla organów podatkowych świadczenie usług internetowych różni się od świadczenia usług elektronicznych. Przykładowo w interpretacji indywidualnej z 14 grudnia 2016 r., sygn. akt 0461-ITPP2.4512.792.2016.1, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy stwierdził, że aby zakwalifikować dane świadczenie do usług elektronicznych, musi ono być świadczone przez Internet lub za pomocą innej sieci. Ponadto muszą być spełnione inne warunki, jak np. automatyzacja, niewielki udział człowieka, a świadczenie nie może być wykonywane bez technologii.

Należy pamiętać, że polska ustawa o VAT nie przewiduje konkretnego momentu powstania obowiązku podatkowego dla usług świadczonych drogą elektroniczną, dlatego należy w takich sytuacjach stosować zasady ogólne – co do zasady data świadczenia usługi.

Natomiast w sytuacji, gdy przedsiębiorca świadczy usługi klientom po dokonaniu przez nich płatności, zgodnie z art. 19a ust 8 ustawy o podatku VAT obowiązek podatkowy powinien powstać w momencie otrzymania płatności, jeśli płatność może być traktowana jako zaliczka na określoną usługę.

Na marginesie warto zaznaczyć, że jeżeli płatność będzie dokonywana na rachunek ogólny, tj. bez wyraźnego wskazania/przypisania do konkretnej usługi, zastosowanie mogą mieć regulacje dotyczące bonów różnego przeznaczenia (określone w art. 8b ustawy o VAT) i w konsekwencji obowiązek podatkowy w takich przypadkach może powstać w późniejszym momencie, tj. w momencie faktycznego świadczenia określonej usługi.

Prawidłowe rozliczenie VAT z tytułu świadczenia usług elektronicznych wymaga w szczególności ustalenia miejsca opodatkowania tych transakcji. W przypadku transakcji sprzedaży usług elektronicznych do podatników VAT miejscem opodatkowania takich transakcji jest – zgodnie z zasadą ogólną – miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Oznacza to, że w przypadku sprzedaży takich usług do podmiotów z innych krajów, do ich opodatkowania będzie dochodziło w kraju usługobiorcy, a usługodawca wystawi fakturę z odwrotnym obciążeniem.

Nieco bardziej skomplikowanie wygląda sytuacja w przypadku sprzedaży usług na rzecz konsumentów, w szczególności będących obcokrajowcami. Zgodnie z art. 28k ustawy o podatku VAT w przypadku transakcji sprzedaży usług elektronicznych do konsumentów miejscem świadczenia jest miejsce, w którym nabywca ma siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

W związku z powyższym może się zdarzyć, że miejsce opodatkowania świadczonych usług elektronicznych będzie poza Polską – taka sytuacja spowoduje konieczność rozliczenia VAT należnego w kraju nabywcy, zgodnie z ustawą o VAT tego kraju. Możliwe jest także skorzystanie z MOSS (ang. Mini One Stop Shop), specjalnego narzędzia ułatwiającego rozliczenia VAT od takich usług, bez konieczności rejestracji podatnika w kraju nabywcy usług.

Zgodnie z rozdziałem 6a ustawy o VAT można w takich sytuacjach zastosować procedurę szczególną MOSS. Należy zaznaczyć, że nie jest to obowiązek, lecz ułatwienie dla przedsiębiorców. W celu skorzystania z tej procedury należy zarejestrować się poprzez złożenie formularza VIU-R w urzędzie poprzez e-deklaracje. Następnie przedsiębiorca musi składać specjalne deklaracje VAT na druku VIU-D za okresy kwartalne do Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście. Termin na złożenie deklaracji to 20 dzień każdego miesiąca po zakończeniu kwartału. Całość raportowania odbywa się elektronicznie. Zapłaty należy dokonać w walucie euro.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących usługi świadczone na rzecz osób niebędących podatnikami nie muszą być udokumentowane za pomocą kasy fiskalnej, jeżeli dostawca otrzyma całą zapłatę za usługę za pośrednictwem rachunku bankowego, a płatność może być jednoznacznie przypisana do konkretnego świadczenia usług wraz z rejestrem i dowodem zapłaty (pełny opis usług jest w tym momencie kluczowy). W przypadku usług elektronicznych, z uwagi na korzystanie z technologii, taki sposób rozliczeń jest naturalny, dlatego w takiej sytuacji podatnik może wystawić jedynie fakturę i nie ewidencjonować sprzedaży do osób fizycznych na kasie.