Ulga abolicyjna a uzyskanie dochodu nieopodatkowanego

Jeśli osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium RP, oznacza to, że jest polskim rezydentem podatkowym i od całości swoich dochodów płaci podatek w Polsce. Co do zasady nie ma przy tym znaczenia, czy dochód został osiągnięty na terytorium Polski, czy poza jej granicami.

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski uważa się osobę, która posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Ulga abolicyjna, o której mowa w art. 27g ustawy o PIT, polega na możliwości odliczenia od podatku kwoty równej podatkowi stanowiącemu dopłatę w Polsce od zagranicznych dochodów. Wysokość podatku po zastosowaniu tej ulgi ma być więc taka, jakby dochody zagraniczne były opodatkowane w Polsce przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją.

Metoda wyłączenia z progresją polega na tym, że dochody zagraniczne są w Polsce zwolnione z opodatkowania. Niemniej doliczane są do dochodów osiągniętych w Polsce i mają wpływ na skalę podatkową, choć podatek płaci się wówczas wyłącznie od dochodów z Polski.

Zgodnie z przepisem z ulgi abolicyjnej może skorzystać osoba podlegająca w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, rozliczająca się zgodnie z art. 27 ust. 9 lub 9a ustawy o PIT, która uzyskała poza terytorium RP dochody ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1 (stosunek służbowy, praca), art. 13 (działalność wykonywana osobiście), art. 14 (pozarolnicza działalność gospodarcza) lub „z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi”.

Zgodnie z art. 27 ust. 9 ustawy o PIT „jeżeli podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1, osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Polski lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Polski, a (…) z państwem, w którym dochody są osiągane, Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody te łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Polski.

W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym.

Jednocześnie, w myśl art. 27 ust. 9a tej ustawy, w przypadku polskiego rezydenta, uzyskującego wyłącznie dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Polski lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Polski, które nie są zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub z państwem, w którym dochody są osiągane, Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zasady określone w ust. 9 stosuje się odpowiednio”.

Zgodnie z interpretacją ogólną Ministra Finansów z dnia 31 października 2019 r. podatnik, który osiągnął nieopodatkowane dochody w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, nie ma prawa do skorzystania z ulgi abolicyjnej.

MF wskazał, że jedyną metodą unikania podwójnego opodatkowania w sytuacji bezumownej jest metoda proporcjonalnego zaliczenia podatku zapłaconego za granicą. To z kolei doprowadziło do wniosku, iż „wykładnia językowa art. 27 ust. 9 ustawy jednoznacznie wskazuje na możliwość zastosowania normy w niej zawartej, o ile podatek został „zapłacony” w drugim państwie”.

Zgodnie bowiem ze zdaniem drugim art. 27 ust. 9 ustawy: „W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie”. W związku z powyższym, w sytuacji bezumownej metoda proporcjonalnego zaliczenia znajdzie zastosowanie wyłącznie pod warunkiem, że nastąpiła zapłata podatku dochodowego w drugim państwie.

Tylko w takim przypadku rozliczenie dochodów następuje bowiem na zasadach art. 27 ust. 9 i 9a ustawy. W konsekwencji, w sytuacji bezumownej tylko w przypadku zapłaty podatku za granicą podatnik będzie miał prawo do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 27g ustawy”.

Tym samym należy stwierdzić, że podatnik, który osiągnął dochód w kraju, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i dochody te nie były opodatkowane, nie skorzysta z ulgi abolicyjnej. Rozliczenia dotyczące dochodów zagranicznych nie należą do najłatwiejszych. Każdy przypadek jest inny, konieczna jest zatem weryfikacja ewentualnych przepisów międzynarodowych. Dlatego też, zanim podatnik dokona rozliczenia, powinien skorzystać z porady specjalisty.

Autor: radca prawny Robert Nogacki – Twórca Kancelarii Prawnej Skarbiec