Kto ma dostęp do akt podatkowych objętych tajemnicą skarbową?

Standardowo akta zawierające informacje objęte tajemnicą skarbową, ale niepochodzące z banków i innych instytucji finansowych udostępniane są podmiotom wskazanym w art. 298 Ordynacji podatkowej.

W tym przepisie określono, że organy podatkowe udostępniają wskazane akta ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej, innym organom podatkowym, Najwyższej Izbie Kontroli, sądowi, prokuratorowi, a także upoważnionym przez prokuratora funkcjonariuszom Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straży Granicznej lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego, ABW, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Agencji Wywiadu, Służbie Wywiadu Wojskowego, Agencji Wywiadu, CBA, Policji, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Służbie Więziennej, Służbie Ochrony Państwa i ich posiadającym pisemne upoważnienie funkcjonariuszom lub żołnierzom, biegłym powołanym w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej, wojewodzie i Szefowi Urzędu do Spraw Cudzoziemców, Prokuratorii Generalnej RP, organom nadzoru górniczego, Przewodniczącemu KNF, organom właściwym w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, Prezesowi UOKiK, a także innym organom w przypadkach i na zasadach określonych w odrębnych ustawach oraz ratyfikowanych umowach międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

W art. 297a i 297b wskazano natomiast katalog podmiotów, którym przekazywane lub udostępniane są dane pozyskane przez organy w ramach szczególnych procedur, czyli postępowania dotyczącego wymiany informacji podatkowych z poszczególnymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej oraz postępowania w sprawach ustalania cen transakcyjnych.

W katalogu tym wyróżniono Ministra Rozwoju i Finansów, Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektora izby administracji skarbowej, naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, sąd, prokuratora, Rzecznika Praw Obywatelskich, Prokuratora Generalnego, ABW, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Agencję Wywiadu, Służbę Wywiadu Wojskowego, CBA, Policję, Żandarmerię Wojskową, Straż Graniczną, Służbę Więzienną, BOR, a także funkcjonariuszy posiadających pisemne upoważnienie, Najwyższą Izbę Kontroli oraz Państwową Komisję Wyborczą.

Oczywiście pozyskanie danych musi mieć związek z toczącym się przed danym organem postępowaniem związanym z prawidłowym określeniem podstaw opodatkowania i wysokości zobowiązania podatkowej lub wymiarem innych należności dochodzonych w oparciu o przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Ewentualne udostępnienie informacji do innych celów wymaga zgody właściwej władzy państwa członkowskiego UE, od którego pochodzi dana informacja.

Odrębnym przepisem objęte są informacje objęte tajemnicą bankową. W rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej tajemnica bankowa stanowi niejako podkategorię tajemnicy skarbowej. Tajemnica skarbowa jest zatem pojęciem szerszym. Informacje pochodzące z banków i innych instytucji finansowych udostępniane są zatem wyłącznie ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektorowi izby administracji skarbowej – w toku postępowania podatkowego, postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej, a także innym naczelnikom urzędów skarbowych lub naczelnikom urzędów celno-skarbowych w związku z wszczętym przez te podmioty postępowaniem podatkowym, postępowaniem w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, kontrolą podatkową oraz kontrolą celno-skarbową.

W katalogu wskazanym w art. 297 Ordynacji podatkowej wymieniono też Generalnego Inspektora Informacji Finansowej zgodnie z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, sądy i prokuratorów w związku z toczącym się postępowaniem, Rzecznika Praw Obywatelskich w związku z jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym, Prokuratora Generalnego na wniosek właściwego prokuratora, ABW, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, CBA, Policję, Żandarmerię Wojskową, Straż Graniczną, Służbę Więzienną, Służbę Ochrony Państwa, ABW, a także Przewodniczącego KNF.

Co ważne, w zakresie udostępniania informacji podatkowych dość istotna zmiana miała miejsce 23 października 2018 r., kiedy to do Ordynacji podatkowej dodano art. 295c. Wskazał on na krąg podmiotów mających uprawnienia dostępu do informacji o schematach podatkowych oraz innych dokumentów związanych z tą informacją.

Dostęp do tych objętych szczególną ochroną informacji mają zatem wyłącznie podmioty wyszczególnione w katalogu zawartym w Ordynacji podatkowej. W ramach tej listy należałoby wymienić przede wszystkim funkcjonariuszy lub pracowników załatwiających sprawę, ich przełożonych, naczelników urzędów skarbowych, naczelników urzędów celno-skarbowych, dyrektora izby administracji skarbowej oraz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Dostęp ten przysługuje również pracownikom załatwiającym sprawę, ich przełożonym oraz organom wskazanym w ustawie o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami w zakresie wymiany informacji podatkowych.

Na marginesie należy zaznaczyć, że na gruncie przepisów Ordynacji podatkowej może dojść nie tylko do udostępniania akt sprawy objętych tajemnicą skarbową, ale również informacji na bazie tych akt. Katalog podmiotów, które mogą uzyskać informacje z akt podatkowych, jest znacznie szerszy niż te wymienione wyżej.

Ustawa przewiduje bowiem udostępnianie danych nie tylko wskazanym wcześniej podmiotom, ale również innym, wymienionym w art. 298 Ordynacji podatkowej. Ogólnie rzecz biorąc, mimo szczególnej ochrony danych objętych tajemnicą skarbową, i tak dość szeroki katalog podmiotów może uzyskać takie informacje.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec