Fikcyjne transakcje
Fikcyjne transakcje to te, które są pozorne (kryją się za nimi inne czynności) bądź nieprawdziwe (nie odbyły się w rzeczywistości zaś faktury dokumentujące je to tzw. puste faktury).
Fikcyjne transakcje to transakcje, które są zgłaszane do organów podatkowych lub księgowych, ale w rzeczywistości nigdy nie miały miejsca. Ich celem jest zazwyczaj:
- Unikanie opodatkowania – poprzez sztuczne zwiększenie kosztów uzyskania przychodu, co zmniejsza podstawę opodatkowania i obniża wysokość należnych podatków.
- Wyłudzanie zwrotu VAT – poprzez wystawianie fałszywych faktur dokumentujących nieistniejące transakcje, co umożliwia przedsiębiorcy uzyskanie zwrotu podatku VAT, który w rzeczywistości nie został zapłacony.
- Ukrywanie dochodów – fikcyjne transakcje mogą służyć do maskowania przepływu środków pieniężnych, co utrudnia wykrycie rzeczywistych dochodów i ich opodatkowanie.
- Podnoszenie wartości przedsiębiorstwa – poprzez tworzenie fikcyjnych przychodów, które mają na celu podwyższenie wartości firmy w oczach inwestorów czy banków.
Skutki prawne
W Polsce fikcyjne transakcje są nielegalne i stanowią przestępstwo skarbowe, za które grożą surowe sankcje, w tym wysokie grzywny, a w poważniejszych przypadkach również kara pozbawienia wolności. Organy podatkowe prowadzą kontrole mające na celu wykrycie takich praktyk i ściganie osób oraz podmiotów zaangażowanych w tego rodzaju oszustwa.
Aby uznać transakcje za fikcyjne, organy podatkowe muszą podważyć rzetelność ksiąg podatkowych zawierających te transakcje i dlatego też tak istotny jest udział profesjonalnego pełnomocnika w toku kontroli podatkowej, który będzie aktywnie reprezentować stronę.
Warto pamiętać także w tym zakresie, że wykazanie fikcyjnego charakteru transakcji w toku sprawy podatkowej jest praktycznie równoznaczne z postawieniem w przyszłości zarzutów karnoskarbowych, na co również należy być odpowiednio przygotowanym.
Publikacje Kancelarii Skarbiec na temat zarzutu fikcyjności transakcji w toku spraw podatkowych i karnoskarbowych
Robert Nogacki: Brak rachunku bankowego i zapłata gotówką nie stanowią dowodu na fikcyjną transakcję
2019-10-09: Fiskus stwierdził, że przedsiębiorca wystawił fakturę niedokumentującą rzeczywistego zdarzenia gospodarczego, bo m.in. rozliczeń transakcji dokonano gotówką i z pominięciem rachunków bankowych. Rozpoznający skargę przedsiębiorcy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi orzekł, że „…ani brak rachunków bankowych, ani dokonywanie płatności gotówką (…) nie mogą stanowić żadnego dowodu na fikcyjność transakcji…” (wyrok z 13 sierpnia 2019 r., sygn. akt I SA/Łd 148/19).
Robert Nogacki: Transakcja pozorna w świetle prawa UE
2023-09-12: Podatnik nie może być pozbawiany prawa do odliczenia VAT tylko dlatego, że przeprowadzona transakcja sklasyfikowana została jako transakcja pozorna i nieważna w oparciu o przepisy polskiego Kodeksu cywilnego, jeśli organy nie wykażą, że transakcja spełnia również przesłanki pozorności (transakcja pozorna) w rozumieniu prawa UE, albo że jest wynikiem oszustwa.
Robert Nogacki: Fikcyjność transakcji dostawy – przesłanki na podstawie wyroku NSA o sygn. I FSK 1683/20
2021-05-07: Karuzele VAT-owskie są przedmiotem dużego zainteresowania fiskusa w ostatnich latach. W związku z tym bardzo szczegółowo badane są łańcuchy transakcji i powiązań pomiędzy podmiotami, szczególnie w sytuacji, gdy towar opuścił terytorium Polski. Zdarza się, że dla „urealnienia” karuzeli VAT-owskiej w takie transakcje angażowane są legalnie działające podmioty, niebędące oszustami podatkowymi. W związku z tym podatnicy powinni zachować szczególną ostrożność, jeżeli chodzi o weryfikację swoich kontrahentów oraz dokonywanych transakcji. Istotne jest w tym zakresie wdrożenie odpowiednich procedur weryfikujących transakcje i kontrahenta, zbieranie w związku z tym odpowiednich dowodów, jak też prawidłowe i rzetelne dokumentowanie transakcji. Jak bardzo jest to ważne, przekonał się podatnik, będący bohaterem sprawy, która ostatecznie skończyła się wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 stycznia 2021 r. sygn. I FSK 1683/20.