Współpraca na B2B z byłym pracodawcą a preferencyjny ZUS

Zgodnie z art. 18a ust. 1 i 2 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych prawo do preferencyjnego ZUS przysługuje przedsiębiorcom przez pierwsze 24 miesiące kalendarzowe prowadzenia działalności, pod warunkiem, że:

1. w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej;
2. nie wykonują działalności na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywali czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.

Jeden z przedsiębiorców uruchomił działalność gospodarczą 2 marca 2020 roku i korzystał z obniżonych stawek ZUS w ramach ulgi na start. Z dniem 2 listopada 2020 roku w ramach tej działalności nawiązał współpracę z byłym pracodawcą, z którym niespełna rok wcześniej łączył go stosunek pracy.

Od tej pory, zamiast preferencyjnego ZUS zgłosił się do zwykłego, dużego ZUS. Z końcem 2021 roku wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o potwierdzenie, że od 1 stycznia 2022 roku będzie mógł powrócić do preferencyjnego sposobu naliczania składek przez okres jaki pozostał mu z ustawowych 24 miesięcy wskazanych w art. 18a.

Przedsiębiorca stwierdził, że skoro nawiązał współpracę w oparciu o umowę B2B z byłym pracodawcą w 2020 roku i kontynuował ją w 2021 roku, to z dniem 1 stycznia 2022 roku upłynie okres, o którym mowa w art. 18 ust. 2 pkt 2, czyli okres wykonywania w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym czynności mieszczących się w zakresie działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy.

Od tego momentu może więc korzystać z preferencyjnego ZUS, bez względu na to, czy wykonywane przez niego czynności na rzecz byłego pracodawcy są tożsame lub podobne do tych, które wykonywał w oparciu o umowę o pracę.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał stanowisko przedsiębiorcy za błędne. Jak wskazał, w spornym przepisie chodzi o czynności wykonywane na rzecz byłego pracodawcy, które przedsiębiorca wykonywał w oparciu o umowę o pracę w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, a nie w trakcie okresu 24 miesięcy kalendarzowych jej prowadzenia.

„… gdy w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej (…) osoba prowadząca działalność gospodarczą, która współpracuje z byłym pracodawcą i w ramach tej współpracy wykonuje czynności, które wykonywała w ramach stosunku pracy w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, nie może opłacać składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia” (interpretacja indywidualna Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 11 stycznia 2022 r., sygn. DI/100000/43/834/2021).

– Interpretacja przepisów zaprezentowana przez przedsiębiorcę jest bez wątpienia ciekawa, jednak stoi w sprzeczności z celem, dla którego zostały one ustanowione. Przepis, o którym mowa ma za zadanie przeciwdziałać zjawisku samozatrudnienia w miejsce wcześniejszego zatrudnienia u tego samego pracodawcy, i korzystaniu dzięki temu z preferencyjnej podstawy wymiaru składek – komentuje Agnieszka Stachurska, dyrektor biura rachunkowego Skarbiec Corporate Services współpracującego z Kancelarią Prawną Skarbiec. – Na tle tego przepisu można skutecznie wejść w spór z ZUS-em, gdy ten z automatu kwalifikuje każdą działalność wykonywaną przez nowego przedsiębiorcę na rzecz byłego pracodawcy jako tożsamą z wykonywaną wcześniej w ramach stosunku pracy.

Wskazał na to m in. Sąd Okręgowy we Wrocławiu, orzekając, że przedsiębiorca zachował prawo do preferencyjnego ZUS, bo prace budowlane wykonywane przez niego na rzecz spółki, w której wcześniej był zatrudniony jako inżynier budowlany, nie były tożsame (wyrok z 12 lutego 2014 r., sygn. akt IX U 359/13).

Również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 marca 2010 r., sygn. akt I UK 323/09 podkreślił, że „wykonywanie w ramach stosunku pracy czynności wchodzących w zakres wykonywanej działalności gospodarczej”, o którym mówi art. 18a ustawy systemowej, należy odnosić do obowiązków powierzonych przez pracodawcę i faktycznie wykonywanych przez pracownika na konkretnym stanowisku pracy, a nie do wszystkich czynności jakie pracownik może wykonywać.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec