Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki

Przystępując do spółki jako członek zarządu warto zasięgnąć opinii prawnej w zakresie konsekwencji związanych z podjęciem funkcji. Doświadczeni radcy prawni z Kancelarii Prawnej Skarbiec ustalą rzeczywisty stan prawny i sytuację finansową spółki, zamarkują ryzyka i możliwe rozwiązania zabezpieczające interesy przyszłego członka zarządu.

Profesjonalny audyt spółki stanowi podstawę do podjęcia świadomej decyzji w zakresie swojej nominacji, a członowi zarządu sprawującemu już funkcję na podjęcie działań prewencyjnych lub naprawczych, chroniących go przed odpowiedzialnością.

Doradztwo prawne Kancelarii Prawnej Skarbiec w tym zakresie obejmuje:

• Identyfikację możliwych ryzyk towarzyszących objęciu danej funkcji w spółce oraz wdrożenie rozwiązań zabezpieczających przed tymi zagrożeniami;
• Opracowanie treści aktów założycielskich podmiotów gospodarczych, umów łączących wspólników spółek niebędących jednocześnie aktami założycielskimi, opracowywanie wewnętrznych dokumentów regulujących relacje pomiędzy członkami organu reprezentacji lub nadzoru a spółką oraz nimi samymi nawzajem;
• Opracowywanie wewnętrznych aktów regulujących relacje poszczególnych organów spółek, np. regulaminy pracy zarządu czy rady nadzorczej;
• Audyt sytuacji finansowej spółki i stosowanej przez nią formy rozliczeń;
• Analiza struktury organizacyjnej spółki;
• Zgłaszanie wniosków restrukturyzacyjnych i o ogłoszenie upadłości;
• Reprezentację członków zarządu spółki przed organami i sądami wszystkich instancji;
• Zastępstwo prawne i procesowe;
• Wsparcie dla osób podejrzanych lub oskarżonych o dokonanie czynów zabronionych z zakresu tzw. white collar crimes.

Zgodnie z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z o.o. w organizacji, prostej spółki akcyjnej, p.s.a. w organizacji, spółki akcyjnej lub s.a. w organizacji, odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna i w porę nie dopełnili obowiązków, które uwolniłyby ich od tej odpowiedzialności (zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości, wskazanie istniejącego majątku spółki, z którego można przeprowadzić egzekucję). Jej ciężar jest więc spory. W § 2 doprecyzowano, że przedmiotowa odpowiedzialność obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu.

Członek zarządu może odpowiadać za długi spółki, które nie powstały za jego kadencji, ale w okresie tym stały się wymagalne. Potwierdza to wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 maja 2023 r. (sygn. akt III FSK 2044/21), w którym sąd zaznaczył, że były prezes powinien poznać sytuację finansową spółki, a jego bierność w tej kwestii, jak i krótki okres pełnienia funkcji nie zwalniają go z odpowiedzialności. Dobrowolnie obejmując stanowisko w zarządzie spółki, kluczowe jest więc zapoznanie się i profesjonalna ocena jej sytuacji finansowej oraz dobranie rozwiązań, które zabezpieczą interesy nowego członka zarządu.

Zgodnie z Ordynacją podatkową wystarczy we właściwym czasie zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości, lub wykazać, że zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne, lub zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, albo wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie było zawinione. Taki sam efekt wywoła również wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie w znacznej części jej zaległości podatkowych.

Nieświadomość co do sytuacji prawnej spółki i obowiązków członka zarządu może bowiem słono kosztować.

O ile dokonanie w odpowiednim czasie ww. zgłoszeń powinno uwolnić członka zarządu od odpowiedzialności na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej i Kodeksu spółek handlowych, o tyle niegospodarne rozporządzanie mieniem, a nawet realizowanie jedynie wybranych płatności spośród zobowiązań spółki może narazić go na odpowiedzialność karną. Na mocy art. 300 §1 Kodeksu karnego, kto w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. A gdy działanie to wyrządzi szkodę wielu wierzycielom kara może wzrosnąć do 8 lat. Na podstawie art. 302 §1 Kodeksu karnego karze do 2 lat pozbawienia wolności podlega osoba, która w obliczu niewypłacalności lub upadłości spłaca tylko wybranych wierzycieli z pokrzywdzeniem pozostałych.