Podatkowa Grupa Kapitałowa – ryzyka i korzyści

Najbardziej problematyczną kwestią związaną z PGK jest konieczność spełnienia rygorystycznych warunków, zarówno przez podpisaniem umowy, jak i w trakcie funkcjonowania PGK. Podatkową grupę kapitałową tworzą przynajmniej dwie spółki prawa handlowego mające osobowość prawną (spółka akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością).

Podmioty tworzące PGK muszą mieć siedzibę na terytorium Polski, a kapitał zakładowy każdej ze spółek musi wynosić co najmniej 500 tys. zł. Jedna ze spółek (dominująca) powinna posiadać bezpośredni 75% udział w kapitale zakładowym spółek zależnych, a ponadto spółki zależne nie powinny posiadać udziałów w kapitale zakładowym innych spółek z grupy. Ostatni wymóg dotyczący podmiotów tworzących PGK to brak zaległości podatkowych we wpłatach stanowiących dochód budżetu państwa.

PGK funkcjonuje w oparciu o umowę zawartą pomiędzy spółką dominującą a spółkami zależnymi w formie aktu notarialnego na okres co najmniej 3 lat. Ponadto właściwy naczelnik urzędu skarbowego powinien zarejestrować taką umowę na zgłoszenie spółki dominującej dokonane co najmniej 45 dni przed rozpoczęciem przyjętego przez PGK roku podatkowego. Po rejestracji umowy PGK nie może być ani rozszerzona, ani pomniejszona o którąkolwiek ze spółek.

Jest to więc bardzo formalny wymóg, bez którego PGK nie istnieje. Wiąże się on jednak z pracą administracyjną oraz – w większości przypadków – z koniecznością posiłkowania się wsparciem doradców podatkowych. Ponadto jakakolwiek zmiana umowy często może wiązać się z zakończeniem PGK.

Ustawodawca określił także warunki, jakie muszą być spełnione po utworzeniu PGK. Jest to brak korzystania ze zwolnień podatkowych, zawieranie transakcji kontrolowanych na warunkach rynkowych, osiągnięcie przez PGK za każdy rok podatkowy udziału dochodów w przychodach w wysokości co najmniej 2%.

Brak jest obowiązku spełnienia kryterium rentowności w przypadku negatywnych skutków ekonomicznych związanych z COVID-19. Innymi słowy, spółki funkcjonujące w ramach PGK zawsze muszą realizować łącznie dochód, niezależnie od warunków rynkowych, kryzysów gospodarczych czy koniunktury.

Istotne wady instytucji, jaką jest PGK, pojawiają się w momencie utraty statusu PGK. Zgodnie z art. 1a ust. 10 ustawy o CIT w przypadku wystąpienia zmiany w stanie prawnym lub faktycznym w trakcie obowiązywania umowy PGK, skutkującym naruszeniem warunków uznania PGK za podatnika CIT, dzień wystąpienia zmian jest zarazem pierwszym dniem roku podatkowego spółek tworzących PGK przed tym dniem.

Kolejną bardzo istotną wadą PGK jest konieczność dokonania w terminie 3 miesięcy od dnia utraty przez PGK statusu podatnika rozliczenia podatku, tak jakby PGK nie istniała za okres od drugiego roku podatkowego poprzedzającego dzień utraty przez PGK statusu podatnika. W przypadku funkcjonowania PGK krócej niż 3 pełne lata konieczne jest rozliczenie podatku za każdy rok przez każdą spółkę odrębnie, tak jakby PGK nie istniała.

Niestety przy naruszeniu warunków PGK i uznaniu PGK za nieistniejącą, kwoty zaliczek i podatku za okresy rozliczeniowe wpłacone przez PGK zalicza się proporcjonalnie do dochodów poszczególnych spółek, z tym że w przypadku, gdy zaliczki i podatek spółki będą wyższe niż te wpłacone przez PGK i przypadające spółce proporcjonalnie, powstanie zaległość podatkowa i konieczność rozliczenia odsetek.

Największą korzyścią z funkcjonowania PGK jest możliwość zmniejszenia w grupie kapitałowej zobowiązań z tytułu podatku dochodowego CIT, ponieważ dochód PGK jest obliczany jako suma dochodów i strat spółki dominującej i spółek zależnych. Ten aspekt jest szczególnie ciekawy w kontekście negatywnych konsekwencji związanych z COVID-19.

Istotną korzyścią PGK jest także zniesienie limitu kosztów uzyskania przychodów przy zakupie usług niematerialnych, praw lub wartości niematerialnych od spółek powiązanych (ograniczenie z art. 15e ustawy o CIT). Dodatkowo w ramach PGK nie obowiązują limity z tytułu kosztów finansowania dłużnego (art. 15c ustawy CIT) w przypadku umów ze stroną wchodzącą w skład PGK.

Kolejnym realnym uproszczeniem jest obowiązek przygotowania jednej dokumentacji cen transferowych jako podatnik. Do rozliczeń w ramach grupy nie mają zastosowania przepisy o cenach transferowych. Nie trzeba także dokumentować transakcji z podmiotami wchodzącymi w skład PGK.

Powyższe korzyści oznaczają ułatwienie w prowadzeniu biznesu i dokonywaniu transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi wchodzącymi w skład PGK. Dodatkowo ułatwia się rozliczenia z fiskusem poprzez konieczność złożenia jednej deklaracji CIT, zapłaty tylko jednych zaliczek na podatek oraz podatku przez spółkę dominującą.

Podsumowując, jeżeli przedsiębiorcy decydują się na stworzenie PGK i przestrzegają warunków określonych w ustawie o CIT, to PGK będzie dla nich korzystnym rozwiązaniem, pozwalającym na poprawę zarządzania podatkami oraz zwiększenie elastyczności w tym zakresie, a także zmniejszenie negatywnych skutków niektórych regulacji jak np. art. 15e ustawy o CIT. Decyzja o wejściu w model rozliczania podatków w ramach PGK powinna być więc konsekwentna i przemyślana, aby korzystać z ułatwień i nie martwić się negatywnymi konsekwencjami.

Autor: radca prawny Robert Nogacki – Twórca Kancelarii Prawnej Skarbiec