Wstrzymanie wykonania decyzji ostatecznej

W konfliktach z fiskusem niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, w której organ odwoławczy nie podziela stanowiska strony i utrzymuje w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Podatnik nie daje za wygraną i składa skargę do sądu administracyjnego. Decyzja jest jednak ostateczna, a zatem podlega wykonaniu. Jeżeli w grę wchodzą wysokie kwoty, ich zapłata może zaważyć o istnieniu danej firmy na rynku. Podatnik ma jednak możliwość złożenia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji.

Zgodnie z art. 128 Ordynacji podatkowej decyzje, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana tych decyzji, stwierdzenie ich nieważności lub wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach podatkowych. Decyzja ostateczna podlega wykonaniu, chyba że nie wstrzymano jej wykonania.

Zgodnie natomiast z przepisami Ordynacji podatkowej organ podatkowy pierwszej instancji wstrzymuje wykonanie decyzji ostatecznej w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego do momentu uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego. Może to zrobić na dwa sposoby.

Po pierwsze na wniosek podatnika, po przyjęciu zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę do wysokości zabezpieczenia i na czas jego trwania.

Po drugie natomiast z urzędu, po prawomocnym wpisie hipoteki przymusowej lub wpisie zastawu skarbowego korzystającego z pierwszeństwa zaspokojenia, które zabezpieczają wykonanie zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.

Organ podatkowy wstrzymuje wykonanie decyzji ostatecznej na wniosek podatnika po przyjęciu zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę do wysokości zabezpieczenia i na czas jego trwania.

Zabezpieczenie może mieć formę: gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, poręczenia banku, weksla z poręczeniem wekslowym banku, czeku potwierdzonego przez krajowy bank wystawcy czeku, zastawu rejestrowego na prawach z papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski – według ich wartości nominalnej, uznania kwoty na rachunku depozytowym organu podatkowego, pisemnego, nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego, potwierdzonego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, do wyłącznego dysponowania środkami pieniężnymi, zgromadzonymi na rachunku lokaty terminowej.

Oczywiście strona może dowolnie wybrać formę zabezpieczenia. W przypadku przyjęcia zabezpieczenia związanego z wykonaniem decyzji podatkowej strona może też wystąpić o przedłużenie terminu przyjętego zabezpieczenia. Organ, przyjmując zabezpieczenie, wydaje natomiast postanowienie, na które przysługuje zażalenie.

W kontekście wstrzymania wykonania decyzji ostatecznej warto również wspomnieć o pewnym uprawnieniu podatnika. Zgodnie z art. 239g Ordynacji podatkowej ma on bowiem możliwość dobrowolnego wykonania decyzji, pomimo tego, że organ podatkowy wydał już postanowienie w przedmiocie wstrzymania wykonania.

Trzeba bowiem podkreślić, że wstrzymanie wykonania dokonywane jest w interesie strony. Jeżeli w międzyczasie podatnik uzna, że chce wykonać zobowiązanie zawarte w decyzji podatkowej, ma do tego pełne prawo. Wstrzymanie wykonania ma charakter jednostronny w tym znaczeniu, że strona posiada uprawnienie do dobrowolnego wykonania decyzji, ale za to organ podatkowy nie może doprowadzić do jej przymusowego wykonania.

W kontekście wstrzymania wykonania decyzji warto też wskazać przepisy ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zgodnie z art. 61 tego aktu samo wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności.

W razie wniesienia skargi na decyzję lub postanowienie organ, który wydał dane orzeczenie, może jednak wstrzymać z urzędu lub na wniosek skarżącego ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania.

Sąd po przekazaniu mu skargi może też na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania.

Co również istotne, ewentualna odmowa wstrzymania wykonania aktu przez organ nie pozbawia skarżącego prawa do złożenia wniosku do sądu. Wstrzymanie wykonania aktu traci moc z dniem wydania przez sąd orzeczenia uwzględniającego skargę albo uprawomocnienia się orzeczenia oddalającego skargę.

Porównując przepisy Ordynacji podatkowej oraz Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, należy podkreślić, że wstrzymanie wykonalności jest osiągalne nawet dla podmiotu, który z uwagi na trudną sytuację finansową nie ma możliwości dokonania zabezpieczenia. W takiej sytuacji może bowiem zwrócić się ze stosownym wnioskiem bezpośrednio do sądu, już po złożeniu skargi na decyzję podatkową.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec